5.2: Planten groeien (klas 1)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

5.2: Planten groeien

Opbouw van deze les

• Ophalen voorkennis (vorige les)
  
• Lesstof uit paragraaf
  
• Praktische opdracht
  
• Huiswerk & Quiz
  

Wat moet er bij het vraagteken staan?

Hoe heten deze donkere lijnen op het blad, waardoor water en voedsel lopen?

Hoe heet dit deel van de plantencel, dat zich vol zuigt met water?

Planten groeien (5.2)

Na deze les kan je... 

• De bouw van een zaadje beschrijven
• Beschrijven hoe een plant uit een zaadje komt
• Beschrijven hoe een jong plantje verder groeit
• Uitleggen hoe een boom in de lengte en in de dikte groeit

Zaden

Vrucht bevat zaden 

Zaadje: twee zaadlobben (voedsel voor kiem)

Tussen zaadlobben zit de Kiem (embryo, het plantje)

Om lobben heen zit de zaadhuid

Ontkiemen

Na vocht toevoegen:

1. Zaadhuid neemt water op
2. Zaadlobben zwellen op en zaadhuid knapt open
3. Worteltje komt naar buiten
4. Stengel en blaadjes volgen

Het ontkiemen van een bruine boon

Wat zie je hier? Ontkieming, groei of ontwikkeling?

Waar komt voedsel (dus energie) vandaan? 

Ontkiemen

Groeien 

Waarmee zit de boon aan een vrucht vast? (denk aan verbinding ongeboren baby en moeder)

1. Wortels
2. Zaadlob
3. Kiem
4. Navel

• zaadhuid
  
• navel
  
• worteltjes
  
• zaadlobben
  

zaadlobben

navel

zaadhuid

wortels

Deze verschrompelen tijdens ontkieming

1. Zaadlob
2. Zaadhuid
3. Stengel
4. Bladeren

Alle planten groeien d.m.v lengtegroei: nieuwe cellen maken

De nieuwe cellen worden gemaakt in de uiterste topjes van de stengel(s) en wortels, hierdoor wordt de plant langer. 

Bij bomen zie je dan eindknoppen en zijknoppen op de stengels (takken), daar groeit de plant verder.

Hoe groeien bomen?

• Takken groeien in de lengte uit
  een eindknop waardoor de tak langer 
  wordt. Dit heet uitlopen.
• Uit de zijknoppen groeien nieuwe 
  zijtakken
• Om de knopen zitten knopschubben (bescherming van knop)
• Een ringlitteken  is het deel van de tak dat in één jaar gegroeid is. 

Hoe groeien alle planten?

1. Breedte groei
2. Hoogte groei
3. Rechter groei
4. Lengte groei

Lengte groei

• Als er een nieuw stuk tak groeit vormt er zich een ringlitteken.
  

• Na elk jaar vormt er zich weer een nieuw litteken.
  

• Het deel van een tak precies tussen 2 littekens is dus precies een jaar oud.  

Samengevat: lengtegroei

Bij bomen komt ook lengtegroei voor. In het voorjaar komen er nieuwe knoppen aan de takken.

- Eindknop: groeit een nieuwe stengel

- Zijknoppen: groeien zijtakken

- knopschubben: zitten om de knoppen en beschermen de knop tegen kou en insecten.

Ringlitteken: de knopschubben vallen af als de eindknop uitloopt. Hierdoor ontstaat er een ringlitteken. Je kunt hierdoor zien hoe oud de tak is.

Dikte groei

• Een boom groeit ook in de dikte vanuit een groeilaagje (ontstaan nieuwe cellen in voorjaar en zomer)
  
• Diktegroei: het dikker worden van takken en stammen
  
• Jaarring: Laagje houtcellen wat in een jaar wordt gevormd,
  
• Het lichte deel: grote cellen met dunne wanden -> voorjaar
  
• Het donkere deel: kleine cellen met dikke wanden -> zomer
  

Een jaarring bestaat uit

1. Alleen een licht deel
2. Alleen een donker deel
3. Een licht deel en een donker deel
4. Twee licht en twee donkere delen

Samengevat: dikte groei bomen

• Door middel van diktegroei worden de takken en de stam steeds dikker.
  

• In de stam zit een groeilaagje, uit deze groeilaag ontstaan nieuwe houtcellen.

• Het laagje houdcellen dat in een jaar wordt gevormd, noem je een jaarring.
• Ringen in het midden zijn het oudst 

12 de jaar

wisbordje en chat antwoorden

Opdrachten maken

Maak de opdrachten van 5.2 (huiswerk voor volgende week)

Opbouw van deze les

• Ophalen voorkennis (vorige les) ✓
  
• Lesstof uit paragraaf ✓
  
• Praktische opdracht ←
  
• Huiswerk & Quiz
  

Praktische opdracht

• Je krijgt 3 bonen mee naar huis in een bekertje
  
• Die verzorg je (zie werkblad)
  
• De boon die het best groeit stop je in een potje
  
• Maak foto's van de levensfasen en noteer de datum
• Zet in verslag (vrije keus)

To do: in de klas 

• Haal een bekertje, vier bonen en een werkblad
  
• Druppel een klein beetje water op de watjes
  
• Leg de bonen op de watjes (met genoeg ruimte ertussen)
  
• Neem de bonen mee naar huis 

To do: thuis

• Binnen 1 week: kies de boon die ontkiemd (foto en datum) 
  
• Stop in een pot met aarde (1-2 cm in de grond en geef  water (als de aarde droog is), in zonlicht
  
• Maak foto's van levensfasen (volgende slide)
  
• Verslag (eigen keus) met foto's en beschrijving levensfase
• Vragen?
  
• Informatie staat ook in werkblad
  

Levensfasen

1 & 2: Bruine boon neemt water op

3: Ontkiemd zaadje (wortel naar buiten)

4: Wortel groeit en stengel komt naar buiten = kiemplant 

5 & 6: Kiemplant groeit en krijgt steeds meer bladeren & zaadlobben verschrompelen

7:  Kiemplant is volwassen boonplant geworden

8:  Boonplant krijgt bloemen

Terug naar de stof....

Paragraaf 5.2: Planten groeien (p. 73 werkboek)

Quizvragen

Goed opgelet?

Vraag 1: Welke letter staat bij de oudste ring?

Vraag 2: Als er een nieuw stuk tak groeit, vallen knop schubben af, en  vormt er zich... 

A) Breedtegroei

B) Direct een bloem

C) Ringlitteken

D) Jaarring

Vraag 3: Wat hoort er bij het vraagteken te staan?

A) Kien

B) Kiem

C) Navel

D) Naveltje