Kader 1 H8

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Een nieuwe tijd

Spanning in de Nederlanden

H8 'Hoe ontstond Nederland '

Cursus 8.1 'De koning en de prins'

Tijdvak 5:

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom in de Nederlanden een opstand ontstond.

Over wie gaat het volgende fragment:

Wilhelmus

1. Filips II, koning van Spanje
2. Willem van Oranje-Nassau
3. Koning Willem-Alexander
4. Koningin Beatrix

Waar gaat het Wilhelmus over?

De Nederlanden 

• Bestaat uit 17 gewesten (provincies)
• Hoorde bij het Spaanse Rijk
• Nederland bestond nog niet als één land.

Karel V

1500-1558

• Karel van Habsburg erft het bestuur over de Nederlandse gewesten (1506), Spanje (1516) en het Rooms-Duitse Rijk (1519)
• Door huwelijken, veroveringen en erfenissen is zijn rijk enorm geworden

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

'Het rijk waar de zon nooit onder gaat'

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Filips II volgt zijn vader op

• Karel heeft veel bereikt, maar moet toezien dat de protestantse kerk in zijn gebied veel aanhangers heeft gekregen.
• Als oude man treedt hij af en zijn zoon Filips II volgt hem op in Spanje (1556), Zuid-Amerika (1556) en de Nederlanden (1555), niet in het Rooms-Duitse Rijk.
• Filips zal dingen heel anders doen dan zijn vader...

Filips II en Willem van Oranje

• Fillips II = vorst (hoogste bestuurder) van het Spaanse Rijk.
• Willem van Oranje = stadhouder (plaatsvervanger van de koning) van de gewesten Holland, Zeeland en Utrecht.

Wat wilde Luther bereiken met zijn 95 stellingen?

1. Dat de mensen er over gingen praten.
2. Dat de kerk zou veranderen.
3. Dat de paus boos op hem zou worden.
4. De deur van de kerk versieren.

De Reformatie

• = periode waarin mensen de Rooms-Katholieke Kerk wilden hervormen. 
• Luther en Calvijn wilden de kerk hervormen:

       - mensen moesten sober leven.

       - de geestlijken hadden teveel macht.

       - ze waren tegen aflaten, beelden en schilderijen in de kerk, de heiligenverering enz.

Wat is de reactie van Filips II op de 'Beeldenstorm'?

1. Hij moedigt de protestanten aan om dit bij elke kerk te doen.
2. Hij doet er niets aan. Het gebeurt toch niet in Spanje.
3. Hij stuurt zijn beste generaal, Alva, om de protestanten te straffen
4. Hij gaat zelf naar de Nederlanden om de protestanten te straffen

Reactie Filips II op Beeldenstorm

• Hij stuurt Alva naar de Nederlanden om de protestanten zwaar te straffen.
• Het wordt verboden om protestantse kerken te stichten. 

• Willem van Oranje was voor godsdienstvrijheid. Er ontstaat ruzie tussen Willem en Filips II -> Begin Nederlandse Opstand 

Aan de slag

Maken:

• Cursus 8.1 blz. 50 t/m 55 opdr. 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13
  
• Begrippen en betekenissen

Klaar:

• Alle blauwe opdr.
• Verdieping blz. 76, 77
  
• Topografie blz. 78, 79
  

Evaluatie Lesdoelen 8.1

• Je kunt het begrip Reformatie uitleggen.
• Je weet wie Luther en Calvijn zijn en wat zij wilden bereiken met de kerk.
• Je kunt het begrip Beeldenstorm uitleggen.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

H8 'Hoe ontstond Nederland?'

cursus 8.2 'De Nederlandse Opstand'

Tijdvak 5:

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)

Wat betekent Reformatie?

1. Daar zijn de gereformeerden lid van.
2. Periode waarin mensen de rooms katholieke kerk wilden veranderen.
3. Aanhanger van christelijke godsdienst die uit protest werd opgericht.
4. Burgerlijke bestuurder van een stad of gewest.

Wie waren Luther en Calvijn en wat wilden zijn bereiken met de kerk?

Wat wordt er met de Beeldenstorm bedoeld?

1. Protestanten plunderen en vernielden katholieke kerken in 1566.
2. Dan waait het zo hard dat zelfs beelden omver waaien.
3. Periode waarin Willem van Oranje vocht tegen Filips II in 1568.
4. Het begin van de Nederlandse Opstand.

Lesdoelen 8.2

•  Je kunt uit uitleggen wat er met het begrip De Nederlandse Opstand /  Tachtigjarige Oorlog wordt bedoeld.

• Je weet wat er in het jaar 1581 gebeurde.

 

• Je kunt uitleggen wat er met het begrip Republiek wordt bedoeld.

Zelfstandig / Instructie volgen

Zelfstandig werken:

•Je leest eerst alle leerstoffen door (ong. 10-15min).

•Je maakt eerst de begrippen en betekenissen van de cursus.

•Je maakt alle opdrachten van de cursus, ook de blauwe.

•Tijdens de instructie ben je stil!

•Je kunt aan het einde van de les de lesdoelen beantwoorden

Instructie volgen:

•Je doet mee met de uitleg.

•Je maakt aantekeningen als dat nodig is.

•Je hoeft niet alle opdrachten te maken.

 

De Nederlandse opstand

• 1566 Beeldenstorm
• 1568 begin Nederlandse Opstand:

        - 3 oorzaken, 3 groepen:

        1) Harde optreden van Filips II tegen protestanten

        2) Hoge belasting voor alle Nederlanders (ook katholieken)

        3) Filips II wilde de macht van de edelen beperken

• 1572 Verovering Den Briel door geuzen.

Nederland onafhankelijk

• 1581: Acte van Verlatinge, 7 gewesten verlaten de koning en gaan zelf het land besturen.
• de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden.
• Republiek: land zonder koning of keizer. 
  

Het bestuur van de Republiek

Het bestuur van de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden bestaat uit:

1) de Staten Generaal

- Alleen bezig met de buitenlandse politiek:

   - Oorlog met Spanje

   - Handel (VOC)

2) de Stadhouder

- Leider van het leger

Aan de slag

Maken:

• Cursus 8.2 blz. 56 t/m 61 opdr. 2, 3, 5, 7, 8, 10, 11
  
• Begrippen en betekenissen

Klaar:

• Alle blauwe opdr.
• Verdieping blz. 76, 77
  
• Topografie blz. 78, 79