5.1 van WO naar KO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

5.1 Van wereldoorlog naar Koude Oorlog

Lesdoelen

- Je kunt uitleggen hoe de dekolonisatie na 1945 verliep,

- Je kunt uitleggen hoe er na WOII twee invloedssferen ontstaan

-Je kunt uitleggen wat er met Duitsland en Berlijn gebeurde na WOII

-Je kunt uit leggen wat containmentpolitiek is en waarom de VS besloot Europa Marshallhulp te geven

Wat is dekolonisatie?

• Dekolonisatie = dat de kolonies onafhankelijk worden van hun Europese moederland.
• Voor WO I overheerste Europa grote delen van de wereld. 
• In 1945 waren Engeland en Frankrijk op het eind van hun krachten en Duitsland totaal verslagen.
• De overgebleven supermachten VS en SU wilden dat de Europese kolonies onafhankelijk werden. 

Dekolonisatie

Dekolonisatie in Azie

• 1946: Brits Indië wordt onafhankelijk en opgedeeld in 3 landen: India, Pakistan en Bangladesh
• 1949: Nederlands Indië wordt Indonesië
• 1954: Frans Indo-China wordt Vietnam, Laos en Cambodja

Dekolonisatie in Afrika

• 1956: Marokko onafhankelijk van Frankrijk na verzet/opstand. 
• 1957: Ghana onafhankelijk van Groot-Brittannië (vrijwillig)
• 1960: Onafhankelijkheidsgolf in Afrika, 17 landen tegelijk 
• 1962: Algerije onafhankelijk van Frankrijk na bloedige strijd van 8 jr.
• 1975: Angola en Mozambique onafhankelijk van Portugal na lange onafhankelijkheidsoorlog.

Aan de slag 

Lees 5.1 tot 'Invloedssferen' (118-119)

Maak opdr. 1 t/m 5 (blz. 122). 

De Koude Oorlog 1945-1989

Lesdoelen

Aan het einde van de les: 

• weet je wat Koude Oorlog is 
• Weet je wat het het verschil tussen kapitalisme en communisme is 
• Weet je wat invloedssferen zijn en wat bedoeld wordt met het 
• ijzeren gordijn

Koude Oorlog vanaf 1945

• VS en SU twee supermachten na de Tweede Wereldoorlog
• Groot wantrouwen naar elkaar door ideologische tegenstelling:  - VS kapitalistische democratie                                                                - SU communistische dictatuur

• Ze dachten dat de ander heel Europa wilde onderwerpen 
• Deze spanning tussen VS en SU wordt Koude Oorlog genoemd, omdat het nooit echt tot vechten kwam. 

Invloedssfeer

• Na de Tweede Wereldoorlog raakt Europa verdeeld. Er ontstaan twee invloedssferen. Een invloedssfeer is een gebied waar een land invloed heeft.
• West-Europa door VS en bondgenoten bevrijd (Westblok)
• Oost-Europa door Russen bevrijd (Oostblok)

Tegenstellingen VS en SU

Kapitalisme

Een systeem waarbij het draait om:

• Winst maken 
• Privébezit
• Concurrentie
• Vrijheid (maar geen gelijkheid)

Kritiek

op 

Kapitalisme:

klassenmaat-schappij 

Communisme

Een syteem waarbij het draait om:

1. Gelijkheid (klasseloze maatschappij)
2. Alles in het land is van iedereen
3. Alle bedrijven en landbouwgrond van de staat (planeconomie)

kapitalisme

• vrijheid
• democratie
• vrije markteconomie
• privebezit 

• individuele rechten

communisme

• gelijkheid
• dictatuur
• planeconomie
• alle grond en fabrieken eigendom van de staat
• individu ondergeschikt aan de staat (totalitair)

Kapitalisme   -   Communisme

Het ijzeren gordijn 

• Stalin breidde SU uit met Estland, Letland, Litouwen en Oost-Polen. In de rest van Oost-Europa bracht hij communistische dictators aan de macht. 
• Dit werden satellietstaten die SU moesten gehoorzamen.
• Deze landen bouwden zwaarbewaakte grenzen met prikkeldraad, mijnenvelden, wachttorens en grenstroepen. 
• Grens tussen oost en west wordt Ijzeren Gordijn genoemd.

IJzeren Gordijn

weet je nog? Europa gesplist in twee.

Containment-politiek 

VS probeert verspreiding communisme tegen te gaan

--> containment = indamming

1945: Roosevelt overleden. Nieuwe president Truman.

Hij belooft in 1947 economische hulp en militaire steun aan landen die door het communisme worden bedreigd, door:

1. Marshall hulp: economische steun aan West-Europa (wordt welvarend)

2. Oprichting NAVO (militair bondgenootschap tussen VS en West-Europa) in 1949. 

Aan de slag

 5.1 opdr. 1 t/m 10 af (controle)

op blz. 122-123

Wat gebeurde er met Duitsland na WO II?

5.1 deel IJzeren Gordijn, Duitse deling, containment

Wat te doen met Duitsland na WOII?

• Febr 1945: conferentie van Jalta, er werd besloten Duitsland na WOII op te splitsen in 4 bezettingszones
• Juli 1945: conferentie van Potsdam
  1. land dat een gebied bevrijd mag daar zijn invloed uitoefenen: ontstaan invloedssferen
  2. demilitarisering Duitsland en berechten oorlogsmisdadigers

Duitsland

• Duitsland en Berlijn worden in 4 sectoren verdeeld
• West-Berlijn is doorn in oog van Stalin 
• Na invoering D-mark in West-Berlijn blokkeert hij alle wegen
  
• Blokkade van Berlijn 1948-1949
• VS en bondgenoten starten de luchtbrug
• Stalin geeft uiteindelijk toe
  
• 1949 West-Berlijn wordt BRD, Oost-Berlijn wordt DDR

De Berlijnse Muur

• Berlijn was de enige doorgang tussen Oost en West, een opening in het ijzeren gordijn. 
• tussen 1949 en 1961 vluchten 2.5 miljoen mensen naar het westen, leegloop van DDR.
• De Sovjet leider Chroetsjov wil hier een einde aan maken en begint met de bouw van een muur om West-Berlijn heen op 13 augustus 1961

De Duitse eenwording 

• 9 nov. 1989: Val van Berlijnse Muur
• 3 okt.1990 werd DDR opgeheven en ging het op in de BRD, 
• Een Duitsland met Berlijn als hoofdstad onder leiding van bondskanselier Helmut Kohl 
• VS en SU verklaren dat de Koude Oorlog voorbij is.  

Welke kant van de muur zien we?

1. Links is west, rechts is oost
2. Rechts is west, links is oost

Hoe heet West-Duitsland vanaf 1949?

1. DDR
2. BRD
3. BDR
4. DRD

Hoe noemen we Oost-Duitsland vanaf 1949?

1. BRD
2. DRD
3. DDR
4. BDR