Filosofie 3/4 - Thema 2 - Hoofdstuk 4: Mens en dier

• Filosofie
• Secundair onderwijs

Thema 2: Wat is de mens?

Hoofdstuk 4: Mens en dier

HB p. 38-49

1. Vaardigheden van mens en dier

HB p. 39-40

2. Mens versus dier

HB p. 40-42

1. Filosofische tweedeling tussen mens en dier

De mens situeren ten opzichte van het dier als de betere diersoort: "het dier dat..."

2. Oude Grieken

1) "De mens is een speciaal soort dier."

2) "Dieren, mensen en planten delen eenzelfde adem."

--> Pythagoras, Plato, Diogenes van Sinope, Aristoteles

a. Pythagoras

"De mens en het dieren delen eenzelfde soort ziel en kunnen na de dood in elkaar overgaan."

b. Plato

"De mens is een ongevederd dier dat op twee poten loopt."

Reacties? 

Bvb. Diogenes van Sinope

c. Aristoteles

"De mens heeft een lichaam zoals de dieren maar beschikt ook over een rede."

= de mens als animal rationale of rationeel levend wezen

= één van de eerste keren om het intellect als uniek menselijk te zien: mensen kunnen een plan maken en een plan uitvoeren

scala naturae

Scalae naturae

= De ordening van de natuur volgens een duidelijk hiërarchisch systeem van toenemende perfectie.

synoniem: the great chain of being

Scalae naturae

= De ladder van de natuur: ordening van de natuur volgens een duidelijk hiërarchisch systeem van toenemende perfectie.

synoniem: the great chain of being

In de Europese traditie hebben we altijd een kloof gezien tussen mens en dier, en dat heeft nog altijd invloed op ons denken!

Scalae naturae

God

engelen

mens

dieren

planten

aarde, water, gesteenten

Antropocentrisme

= Opvatting waarbij de mens centraal staat, waarbij dieren als quasi-dingen worden beschouwd

= dualistisch

Zoöcentrisme

= Opvatting waarbij dieren als levende, gevoelige subjecten met een zekere eigenwaarde worden beschouwd: alle dieren zijn gelijkwaardig aan elkaar en dienen niet te worden gebruikt door mensen.

3. Wetenschappelijke ontwikkelingen

HB p. 43: lezen

HB p. 44: persoonlijke antwoorden?

4. Communicatie van mens en dier

HB p. 44-45

Stof tot nadenken:
Kunnen dieren communiceren met abstracte symbolen? Waarom wel/niet?

Hoe communiceren bijen?

Waarom communiceren bijen?

Hoe communiceren stokstaartjes?

Waarom communiceren stokstaartjes?

Hoe communiceren walvissen?

Waarom communiceren walvissen?

Uniek  voor mensen!?

Wat is uniek aan de menselijke taal?

Dubbele gelaagdheid of dubbele articulatie: klanken krijgen pas betekenis als ze  gecombineerd worden tot woorden en woorden tot zinnen.

Welke andere kenmerken van taal ken je nog die typisch menselijk zijn?

5. Dieren eten

Andere culturen met visies over dieren eten.

HB p. 46-47

Opdracht (op punten)

In Classroom: 

"Mogen dierenrechten in de grondwet opgenomen worden?" Wat denk jij? Wat is jouw mening? Geef argumenten.

onderwijs.hetarchief.be

Hare Krishna (hindoeïsme)

- Beweging binnen hindoeïsme

- Eten geen levende wezens

- Dieren hebben een ziel, net zoals mensen, met een goddelijke waarde

- Noodzakelijk voor de spirituele ontwikkeling om te stoppen met het eten van dieren

- Spirituele leider: Mahatma Ghandi

Boeddhisme

- Geloof in reïncarnatie of wedergeboorte --> vandaar vegetarisme

Peter Singer (1946)

- Australisch filosoof, voorvechter van dierenrechten

- Volgt de Engelse filosoof Jeremy Bentham: maximalisatie van geluk geldt ook voor dieren!

- Animal Liberation = 'bijbel van het vegetarisme'

- Dieren kunnen pijn en genot voelen, dus de mens moet ervoor zorgen dat ze zo weinig mogelijk lijden en zo veel mogelijk genieten.

Opdracht (op punten)

HB p. 47 - Stof tot nadenken + oef. 8-9-10-11

Kijk eerst naar deze filmpjes en dit filmpje!

onderwijs.hetarchief.be