Begrijpend lezen tw3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Vandaag

Voorbereiding proefwerk:

Uitleg over de toolboxen 

Begrijpend leestoets vorige keer bekijken

Vragen stellen

Keuzewerktijd:

werken aan pleidooi of hoofdstuk Pandemie (deadline morgen, uiterlijk 25 maart)

Uitleg

In de pww maak je een toets begrijpend lezen. De toets is vergelijkbaar met de toets uit periode 2. De toets bestaat uit twee teksten met vragen over de tekst.

Wil je weten wat voor soort vragen je kan verwachten op de toets? Lees de toolbox '10 vragen voor tekstbegrip'.

Toolboxen 

- Onderwerp en hoofdgedachte

- Leesmanieren

- Tekstdoelen en tekstsoorten

- Moeilijke woorden

- Feiten en meningen

- Feiten, standpunt, argument en argumentatie (let op: weerlegging)

- Signaalwoorden en tekstverbanden

- Functies van alinea's

- Betrouwbaarheid van teksten

- Samenvatten 

Onderwerp

Onderwerp: in één of enkele woorden vertel je waar de tekst over gaat. Lastig, het moet kort en specifiek zijn. Het is nooit een hele zin! 
Bekijk het tekstgeraamte.

Bijvoorbeeld: Vluchtelingenkampen op Samos, Vluchtelingen uit Oekraïne, zakgeld voor kinderen, de voor- en nadelen van de bitcoin. 

Wat is het onderwerp van deze tekst.

Hoofdgedachte

Het belangrijkste dat er over het onderwerp gezegd wordt in één zin. Wat is de boodschap die de schrijver je wil meegeven over het onderwerp?

Probeer het onderwerp te gebruiken in je hoofdgedachte. 

Bijvoorbeeld:  De vluchtelingenkampen in Samos zitten overvol en de regering grijpt niet in. 

Vluchtelingen uit Oekraïne worden in Nederland opgevangen door het Rode Kruis, zij worden bij gezinnen of in opvanglocaties ondergebracht. 

Schrijf de hoofdgedachte in eigen woorden. 

Wat is de hoofdgedachte?

Hoofdgedachte

Bijvoorbeeld: De vluchtelingenkampen op Samos zitten overvol en de regering grijpt niet in.

Vluchtelingen uit Oekraïne worden na een lange tocht door het Rode Kruis opgevangen en naar opvanglocaties gebracht. 

Schrijf de hoofdgedachte in eigen woorden. Gebruik het onderwerp. Het is nooit een vraag. Het begint niet met: deze tekst gaat over of mensen informeren/overtuigen van...

Leesmanieren
Als je alleen naar het teksteraamte kijkt dan lees je...

1. Scannend
2. Ontspannend
3. Grondig
4. Zoekend

Als je de tekst van begin tot eind serieus leest met als doel het begrijpen van een tekst, dan lees je...

1. Scannend
2. Ontspannend
3. Grondig
4. Zoekend

Tekstdoelen en tekstsoorten

Informeren: de schrijver geeft informatie in een informatieve tekst.
(nieuwsbericht, schoolboek)

Instructies geven: de schrijver legt stap voor stap uitleggen hoe je iets doet in een instructie. (bijsluiter, recept)

Overtuigen: de schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening in een overtuigende tekst. (betoog, opiniestuk, recensie)

Activeren: de schrijver wil dat de lezer iets doet of juist niet doet in een activerende tekst.

(reclame, verkiezingscampagne)

Amuseren of ontroeren: de schrijver wil bij de lezer emoties oproepen in een amuserende of emotieve tekst. 
(fictieboek, verhaaltje, strip)

Een artikel in de krant waar vooral informatie en feiten in staan over de oorlog in Oekraïne.

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Activeren
4. Amuseren

Een artikel op de opiniepagina van de krant waarin de schrijver je wil overtuigen van zijn standpunt.

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Activeren
4. Amuseren

Let op!

Een tekstvorm is wat anders. Dan bedoelen we in wat voor vorm is deze tekst gegoten. Voorbeelden zijn: artikel, column, recensie, nieuwsbericht etc. 

Moeilijke woorden

- In het woord zelf kijken (ken je een stukje van het woord)

- In de context kijken (hetzelfde als een stukje ervoor of erna lezen). Wordt het uitgelegd? 

-  Zoek de betekenis op

- Vraag de betekenis

Feiten en meningen

Feiten: is waar, is te controleren, kan je checken. 

Mening/waardering: wat je vindt, is voor iedereen anders

Een standpunt is een mening, je gebruikt argumenten om je standpunt te onderbouwen. Deze argumenten kunnen uit feiten bestaan. 

Weerlegging/ontkrachten

Wat is het lekker warm buiten. (standpunt/stelling)
Het is eindelijk weer eens meer dan 20 graden.
En fijn dat de zon schijnt. (argumenten voor jouw standpunt.) Sommige mensen vinden het niet lekker, want het waait te hard. (tegenargument)
Die harde wind vind ik geen probleem, dat is juist wel verfrissend. (weerlegging)
Ik vind het dus echt lekker weer. (conclusie)

Ik vind dat we geen vlees mogen eten. Er zijn ook mensen die het geen probleem vinden als het biologisch is.

1. tegenargument
2. weerlegging

Ik vind dat geen goed argument, ook voor biologisch vlees moeten dieren geslacht worden. Dat is ook slecht voor het mileu.

1. tegenargument
2. weerlegging

Signaalwoorden en tekstverbanden

Moet je gewoon leren en oefenen.

Vraag jezelf af: wat/welk verband geven de zinnen voor en na het signaalwoord aan? Het signaalwoord geeft een teken, twee delen van de tekst horen bij elkaar. 

Veelvoorkomend: dus (conclusie), maar (tegenstelling), want (reden/verklaring), daarom (reden), mits (voorwaarde)

Functies van alinea's

Een alinea schrijf je niet zomaar. Door middel van een alinea krijgt de lezer bepaalde informatie. Elke alinea is nuttig, hij heeft een bepaalde functie in de tekst als geheel.

Vraag jezelf af: wat gebeurt er in deze alinea? Is het een uitleg? Is het een argument? Is het een advies? 
Zoek dan een woord/functie die daarbij past. EN LEER HET!

Als een schrijver iets afzwakt, laat zien dat er ook een andere kant aan het verschijnsel zit is de functie van de alinea...

1. toelichting
2. nuancering
3. argumentatie
4. constatering

Als een schrijver iets vaststelt, is de functie van de alinea...

1. toelichting
2. nuancering
3. argumentatie
4. constatering

Als een schrijver aangeeft waarom hij iets vindt, is de functie van de alinea...

1. toelichting
2. nuancering
3. argumentatie
4. vaststelling

Als een schrijver aangeeft welke gebeurtenis hem ertoe heeft gebracht de tekst te schrijven, is de functie van de alinea...

1. aanleiding
2. toelichting
3. uitwerking
4. nuancering

Als een schrijver laat zien welke gevolgen of effecten iets heeft, is de functie van de alinea...

1. aanleiding
2. toelichting
3. uitwerking
4. nuancering

Als een schrijver iets verder uitlegt, is de functie van de alinea...

1. aanleiding
2. toelichting
3. uitwerking
4. nuancering

Betrouwbaarheid 

Betrouwbaarheid bepaal je aan de hand van...

bron, jaartal, spelfouten?, inhoud, tekstdoel.

Kranten zijn vaak betrouwbaar. Let wel op, een opiniepagina bevat minder betrouwbare teksten dan de voorpagina. 

Let dus goed op!

Waarom bevat de opiniepagina van een krant vaak minder betrouwbare teksten?

Samenvatten

Geef het belangrijkste van de tekst weer en let op het aantal woorden.

- Markeer de kernzinnen in de tekst.

- Maak daar een verhaal van, gebruik signaalwoorden.

- Sluit af met de conclusie / hoofdgedachte

Laat voorbeelden, extra uitleg, kleine details achterwege. 

Kort maar krachtig.

Nu

Bekijk de vorige toets. Wat kan beter? Waarover wil je nog iets vragen?

Bestudeer de theorie (toolbox Plot). Ik loop rond voor vragen.

Keuze - toelichting 

Verhaal Pandemie - let op de schrijfstijl

Pleidooi - zie voorbeeld

Pandemie

De dieselmotor van de Santa Cruz liep onregelmatig. Jardél besteedde er geen aandacht aan en Arnoud had geen verstand van motoren.

In jouw tekst:

Goed: Arnoud keek om zich heen. Het was angstwekkend stil.

Fout: Ik keek om me heen.... Arnoud kijkt uit het raam.

Pleidooi

Houd uw adem eens zo lang mogelijk in, tot u niet anders kunt dan weer een volle teug adem in te nemen. Hoe lang hield u dat vol? Waarschijnlijk zo'n 15 seconden. Als u dat een tijd lang zou doen, zou u voelen hoe onze toekomstige generatie naar zuurstof moet happen in een wereld waar CO2 de plaats inneemt van zuurstof. Het is één voor twaalf, we moeten nu snel in actie komen en elke maand twee autoloze zondagen invoeren.

mijn.vo-content.nl