3h-Beeldspraak en stijlfiguren deel 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

Je kent drie soorten beeldspraak.

Je herkent welke soort het is.

Je scoort minimaal een 7 op de quiz

Als iets niet letterlijk bedoeld is zoals het er staat, dat heet dat beeldspraak.

Beeldspraak

Spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten figuurlijk taalgebruik               Beeldspraak!

Schrijvers van fictie gebruiken
ook vaak beeldspraak.

Vergelijkingen

Noemt de overeenkomst tussen het onderwerp en iets anders.

2 soorten:

1. Vergelijkingen met als (maar ook met: zoals, alsof en net als)

2. Vergelijkingen zonder als (met werkw. als bijv. lijken en zijn)

Voorbeelden van vergelijkingen 

De trein was zo vol, we zaten als haringen in een ton.

Hij is zo gek als een deur.

Hij ging er als een haas vandoor.

Hij lacht als een boer met kiespijn.

Jouw kamer lijkt een zwijnenstal.

Hij is een boom van een vent.

Hoe schrijf je dit op op de toets:

In deze zin staat een vergelijking zonder als: 'hij' wordt door het ww 'is' vergeleken met een boom.

Metafoor

Metafoor = alleen beeld aanwezig, beeld en object hebben iets gemeenschappelijks (vergelijking/gelijkenis).

Aan de voet van de berg stond ze te wachten. 

beeld = aan de voet

object (betekenis) = aan de onderkant 

Voet en aan de onderkant hebben iets gemeenschappelijks (gelijkenis)! 

Maar ook: de kameel is het schip van de woestijn (ze doorkruisen allebei deinend en schommelend een grote vlakte)

Personificatie

personificatie = levenloze voorwerpen/begrippen worden als levend voorgesteld

Mijn hart klopte in mijn keel. 

beeld = je hart klopt in je keel

object (betekenis) = je bent zenuwachtig 

Maar ook: 
De wind speelt met de wuivende takken van de boom.

Papier is geduldig.

Metonymia

De beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

-    Je noemt een deel in plaats van het geheel

     Even de neuzen tellen
-    Je noemt het geheel in plaats van een deel
      Nederland heeft gewonnen > je bedoelt alleen het elftal

Metonymia

-    Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp
      (hij won goud)
-    Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het
      product dat daarmee verbonden is. (Ik eet het liefst
      edammer)

Metonymia

-    Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar
      zijn. (De zaal gaf een enorm applaus.)
-    Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:
      een Apple
-    Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon
     (die lange)

Samenvattend

vergelijking-met-als = onderwerp wordt vergeleken met iets anders met verbindingswoord

vergelijking-zonder-als = onderwerp wordt vergeleken met iets anders, zonder verbindingswoord

metafoor = alleen beeld aanwezig, beeld en object hebben iets gemeenschappelijks (vergelijking)

personificatie = levenloze voorwerpen/begrippen worden als levend voorgesteld

metonymia = alleen beeld aanwezig, beeld heeft niet iets gemeenschappelijk  met object (andere relatie)

Regels voor het oefenen

Je maakt het oefenblad. 

Dit doe je alleen. 

In 5 minuten.

Als iedereen het af heeft, geef ik het aan. Dan mag je kijken of je hetzelfde hebt als je buur. 

Een voorbeeld van een metafoor is

1. Ik heb vlinders in mijn buik.
2. Papier is geduldig
3. Die lange staat daar
4. Hij is een boom van een vent

Dat is zo krom als een banaan.

1. Metonymia
2. Vergelijking zonder als
3. Vergelijking met als
4. Personificatie

Een voorbeeld van personificatie is...

1. De bal ligt naast het doel.
2. De bal is weggerold.
3. De bal is rond.
4. De bal wilde niets liever dan het doel in.

Noteer 1 ding dat jij
niet meer vergeet na deze les.