19e eeuw

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

19e EEUW

Neoclassicisme

Romantiek

Realisme

Vanuit de invalshoeken

kunst en wereldbeeld

kunst en esthetica

kunstenaar en opdrachtgever (macht)

wetenschap en techniek

intercultureel

W. Turner

Het laat de laatste reis zien van dit oorlogsschip met 98 kanonnen dat een grote rol had gespeeld in de Zeeslag bij Trafalgar in 1805 . Het schip wordt gesleept door een stoomschip, waarmee Turner de teloorgang lijkt uit te drukken van de Britse zeemacht aan de moderne techniek. De symboliek van het schip dat wegvaart van de zonsondergang versterkt de uitdrukking van verlies. 

Leg uit welk verband er is tussen de voorstelling van het schilderij en de industriële revolutie.

1. Het grote zeilschip wordt voortgetrokken door een stoomsleepboot.
2. Het grote zeilschip maakt een machteloze indruk. De oude techniek is dus machteloos naast de nieuwere technieken.
3. de zonsondergang staat symbool voor het zeilschip
4. de kunstenaar wilde iets nieuws en maakt een bijna abstract werk.

Op welke manier heeft Turner de dramatiek van het moment versterkt? Noem twee aspecten.

1. door de spiegelgladde zee en de reflectie van de lucht
2. Door de wazigheid van de achtergrond en de reflecties in het water
3. Door de zon die de lucht en de zee rood kleurt. Door het licht-donkercontrast tussen de sleep boot en het zeilschip erachter.
4. Door het rood van de lucht terug te laten komen in de boeg van het schip en de weerspiegeling.

de industriële revolutie

De industriële revolutie had grote gevolgen voor zowel de steden als het platteland. Veel

mensen trokken bijvoorbeeld naar de stad.

- De opkomende industrie had behoefte aan arbeidskrachten.

- Door de opkomende industrialisatie van de landbouw werden veel landarbeiders

werkeloos.

daarnaast betekende het voor de stad ook veranderingen.

Als gevolg van de industriële revolutie veranderde de stad.
In welke opzichten veranderde de stad? Noem twee aspecten.

1. Arbeiders woonde met velen in krappe huizen in krottenwijken. De bourgeoisie vertrok uit het centrum naar de rand.
2. Door het vele geld kon er meer gebouwd worden. De infrastructuur veranderde.
3. Arbeiders konden nu ook mooie huizen betalen. Brede wegen en lanen werden aangelegd.
4. Er was minder armoede. er was veel geld voor musea, restaurants en dansgelegenheden.

De salon

In de achttiende en negentiende eeuw is de Salon in Parijs van grote betekenis voor de

kunstwereld, voor zowel de kunstenaars als de kopers van kunst.

Cabanel, de geboorte van Venus

één van de hoogtepunten van de Salon van 1863. Keizer Napoleon III kocht het schilderij voor zijn privécollectie.

Cabanel schildert het mythische moment dat de godin Venus wordt geboren. 

Ze wordt door het schuim van de golven aan land gebracht. Het naakt werd geaccepteerd door het publiek omdat het werd gerechtvaardigd door het onderliggende mythologische verhaal. In dit geval had Cabanel het naakte lichaam bovendien in een gekuiste geïdealiseerde vorm weergegeven.  De schrijver Emile Zola vergeleek de gelijkmatige tint van de Venus met wit en roze marsepein. Ze was zeker verleidelijk, maar niet van vlees en bloed.

Noem twee eisen van de Salon waaraan dit schilderij voldoet.

1. Gladde penseelvoering. - Juiste anatomische verhoudingen.
2. De figuren zijn duidelijk afgebakend. - Lieflijk, zoetig tafereel.
3. Klassieke kleding, onderwerpen en/of scène. - Toneelachtige voorstelling.
4. Precieze tekenachtige schilderwijze.

Waaraan ontleent de Salon haar belang voor kunstenaars?

1. Kunstenaars kunnen er socializen en er wellicht een vrouw vinden.
2. Kunstenaars gebruiken het vooral als middel om aan geld te komen
3. Kunstenaars kunnen hier hun visie op kunst tonen en daarmee een groot publiek bereiken.
4. Kunstenaars kunnen er bekendheid verwerven en schilderijen verkopen.

Dubbel moraal?

Het burgerlijke beeld van de vrouw in de negentiende eeuw is dat van een bescheiden, zedige persoonlijkheid. Het tonen van een enkel werd in die tijd al als onzedig beoordeeld, maar op de Salon kwam er veel publiek voor schilderijen met naakte vrouwen.

In academische en classicistische schilderijen was het naakt als onderwerp volkomen acceptabel. Er was een andere norm voor wat op een schilderij geaccepteerd was dan in de dagelijkse maatschappij.

'aanslag op de moraliteit’ of prima geaccepteerd

‘l’art pour l’art’

Halverwege de negentiende eeuw namen kunstenaars afstand van de Salonkunst en werkten ze vanuit een kunstopvatting die stelt dat de enige doelstelling van kunst intrinsiek is. 

Een kunstwerk komt autonoom tot stand en heeft geen morele, didactische of utilitaristische functie. 

De kunstenaar kent zichzelf geen andere drijfveren toe dan het scheppen van een kunstwerk. 

Wat was de reden van de ommezwaai naar dit principe van L'art pour l'art?

1. Er was veel concurrentie onder kunstenaars.
2. Het was niet meer bijzonder om goed te kunnen schilderen en veel van de Salonkunst was te eentonig vonden sommige schilders.
3. kunstenaars wilde zelf bepalen hoe hun werk eruit moest zien.
4. Kunstenaars experimenteerden en werkten autonoom.

Realistisch of realisme?

Een nieuwe stroming die als reactie op de Salonkunst ontstond was het realisme.

Leg uit waarom het realisme een reactie was op de Salonkunst.

1. Het toont de wereld zoals de kunstenaars die graag zagen.
2. Het toont de wereld buiten de grote stad.
3. Het toont van de werkelijkheid van gewone mensen en niet die van de elite.
4. Het toont waar de elite geïnteresseerd in was, dus niet perse hun wereld.

Fotografie

In de negentiende eeuw ontwikkelde de fotografie zich als concurrent van de schilderkunst. Sommige kunstenaars, als Degas, werkten met fotografie en schilderkunst. Degas nam enerzijds elementen van zijn foto’s over, maar probeerde zich anderzijds ook duidelijke veranderingen aan te brengen in zijn tekeningen ten opzichte van zijn foto’s.

Degas en foto's

Noem, afgezien van kleur en techniek, twee elementen van de foto, die hij in de tekening veranderd heeft.

1. compositie en zelfbedachte achtergrond
2. Vorm en ander gebruik van licht en schaduw
3. Hij heeft perspectief toegevoegd en veranderd de techniek
4. Hij geeft het werk een andere betekenis door zijn modellen verschillende houdingen aan te laten nemen.

Fotografie kunst?

Fotografie en kunst hebben al sinds mensenheugenis een wat moeilijke relatie. Want wanneer is fotografie kunst? En is het überhaupt wel kunst?

vandaag de dag zijn er veel kunstenaars die met fotografie werken. zowel digitaal als analoog

Fotografen als Henri Cartier-Bresson, Stieglitz, Atget en Man Ray hebben met hun werk bewezen dat fotografie ook een kunstvorm is, die naast het registreren van de werkelijkheid ook andere rollen kan vervullen.

Hedendaags

Waarom zouden kunstcritici in de negentiende eeuw gedacht hebben dat fotografie geen kunst genoemd kon worden? Noem twee aspecten.

1. Voor schilderen moet je echt talent hebben en een foto is geen kunstig materiaal.
2. Fotografie is makkelijk. Fotografie is goedkoop.
3. Een foto is niet uniek en het proces niet arbeidsintensief.
4. Een schilderij is ambachtelijk. een schilderij is duur.

In de negentiende eeuw was fotografie een analoog proces.
In welk opzicht verschilt de analoge fotografie van de digitale? Noem twee aspecten.

Klaar?

Hoe kan de les
leuker/interessanter

Na de vakantiehouden we ons bezig met de romantiek