Werkwoordspelling Kern 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Werkwoordspelling

Leerdoelen 

1. Ik weet dat er 6 werkwoordsvormen zijn en ik (her)ken de werkwoordsvormen PVTT en PVVT en de deelwoorden (VD en OD).
2. Ik ken de spellingsregels voor de persoonsvorm en de deelwoorden en ik kan deze toepassen.
3. Je kent de spellingsregels voor deelwoorden en kunt die toepassen.
4. Je kent de regels van de gebiedende wijs en kunt die toepassen. 
5. Je kent de regels van de Engelse werkwoorden en kunt deze toepassen. 

Doel 1

Ik weet dat er 6 werkwoordsvormen zijn en ik (her)ken de werkwoordsvormen PVTT en PVVT en de deelwoorden (VD en OD).

werkwoords-vormen

1. Persoonsvorm TT / VT
Wij lopen altijd naar school.
Wij liepen altijd naar school

2. Voltooid deelwoord

Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.

3. Hele werkwoord/infinitief

Wij willen daar graag lopen.

werkwoords-vormen

4. onvoltooid deelwoord

Gisteren kwam zij lopend naar school.

5. bijvoeglijk gebruikt deelwoord

De gelopen.afstand was 10 km. 
Het lopende meisje kwam te laat op school. 

6. gebiedende wijs

Loop naar het bord!

Persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp en kan zowel in de tegenwoordige tijd als in de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door:

• De tijdproef
• De getalsproef
  
• De vraagproef 

Voltooid deelwoord (VD)

Het VD geeft aan dat iets is afgelopen. 

Je herkent het  aan:

• voorvoegsel: ge-, be-, ont- of ver- 
• VD sterke ww eindigt op -en
• VD zwakke ww eindigt op -d of -t
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden (hulpww)

Infinitief

Een infinitief is de werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. 

Het hele werkwoord is het infinitief. 

Er staat soms 'te' of 'aan het' voor.

onvoltooid deelwoord (OD)

Het OD geeft aan dat iets is nog aan de gang is.

Je herkent het ALTIJD aan:

infinitief + -d

gebiedende wijs

Geeft aan dat iets een bevel is!

Je herkent de gebiedende wijs aan:

geen onderwerp

altijd ik-vorm!

Doel 2

Ik ken de spellingsregels voor de persoonsvorm en de deelwoorden en ik kan deze toepassen.

Persoonsvorm

• De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.
  
  
• Daarnaast bestaan er sterke,  zwakke en onregelmatige werkwoorden.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij? 

jij 

hij/zij/het 

meervoud

wij, jullie, zij 

ik-vorm/stam

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word      loop 

fietst    wordt      loopt

fietst     wordt      loopt

fietsen  worden  lopen

werkwoorden die eindigen op dt komen dus alleen voor bij de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd van jij + hij/zij/het. De stam van het werkwoord moet dan wel op een d eindigen.

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden:

1. Bij zwakke werkwoorden moet je bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden. 

1. De sterke werkwoorden moet je kennen. Ze veranderen van klank en je schrijft ze zo kort mogelijk! worden --> werden 

                                                                 zitten--> zaten

'T sexy kofschip

• Eigenlijk zeggen we het fout als we praten over de kofschip-regel. 

• In plaats daarvan zouden we het over de regel van ’t sexy kofschip moeten hebben. Hierin zitten alle medeklinkers die we nodig hebben om te weten of we een -d of een -t moeten schrijven aan het eind van het werkwoordsvorm. 

• Alleen de medeklinkers zijn belangrijk.

Doel 3

Je kent de spellingsregels voor deelwoorden en kunt die toepassen.

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden:

1. Sterke werkwoorden moet je kennen. Eindigen meestal op -en
2.  Zwakke werkwoorden eindigen op -t of -d 

Voltooid deelwoord 

Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord om de juiste spelling te vinden. 

Ook kun je het voltooid deelwoord langer maken door er een bijvoeglijk naamwoord van te maken. 

Vaak hoor je dan of je een 't of 'd moet schrijven. 

onvoltooid deelwoord 

ALTIJD:

infinitief + -d

Werkwoordspelling Schema 

Is het werkwoord een persoonsvorm?

Ja

Nee

   TT                    VT                      deelwoord                   INF 

EV: ik, ...jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

MV: 'infinitief'

zwak:

ik-vorm +te(n)/de(n)

sterk: klank verandert

VD

D of een T?

OD: inf. + -d

hele werkwoord

gebiedende wijs:

ik-vorm

 deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

1. bepaal altijd eerst wat het deelwoord is

2. soms pas je daarna de spelling enigszins aan: + e, 

     - klinker, + medeklinker

     - gewit --> gewitte

Doel 4

Je kent de regels van de gebiedende wijs en kunt die toepassen. 

Gebiedende wijs

• Bevel of aansporing
• Persoonsvorm: ik-vorm van het werkwoord: Loop naar het bord!
• Er staat geen onderwerp in de gebiedende wijs.
• Je kunt 'jij' (of jullie) erachteraan denken.

Doel 5

Je kent de regels van de Engelse werkwoorden en kunt deze toepassen. 

Engelse werkwoorden

• Engelse werkwoorden vervoeg je zoveel mogelijk als Nederlandse werkwoorden!
  Je gebruikt dezelfde regels.
  
  
  
• Engelse werkwoorden hebben soms een afwijkende ik-vorm:
  

       paintball, delete, race (vanwege de uitspraak)
       scoor, promoot -(vanwege de o-klank)

Engelse werkwoorden

• Sommige woorden en werkwoorden die wij gebruiken, komen uit een andere taal. Je noemt ze leenwoorden. 

• Let op: Bij werkwoorden als saven, timen en daten eindigt de stam op -e.

• We 'verNederlandsen' de Engelse werkwoorden, behalve als je daardoor een verkeerde uitspraak krijgt.

Hoe zit dat?

• Bij het werkwoord saven eindigt de stam op een -e
• -> save
• De v van save is stemhebbend
• Daarom krijg je in de verleden tijd -de of - den

Ik save                 Ik savede                Ik heb gesaved

Hij savet             Wij saveden

Engelse werkwoorden

Bij de meeste werkwoorden  werkt het dus hetzelfde als bij de Nederlandse werkwoorden.

Maar..... let goed op de uitspraak!