Vragers & Aanbieders (1e) H5. Prijs- en inkomenselasticiteit

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Week 4 (vanaf 20 januari) 

Hoofdstuk 5. Prijs- en inkomenselasticiteit

• actualiteit (brandstofprijzen)
• herhaling vorige les (arbeidsmarkt)
• filmpje (tanken = huilen)
• leerdoelen (prijselasticiteit)
• instructie (prijselasticiteit)
• maakwerk: 5.1 t/m 5.7, 5.8 t/m 5.14 en 5.15 t/m 5.20

Externe effecten

Maatschappelijke kosten

• private kosten + negatieve externe effecten

Maatschappelijke opbrengsten

• private opbrengsten + positieve externe effecten

Filmpje

Tanken = huilen!

Kijkvraag:

Wat zijn de gevolgen van een hogere benzineprijs?

Filmpje

Tanken = huilen!

Kijkvraag:

Wat zijn de eerste gevolgen van de oorlog

in Oekraïne voor de brandstofprijzen?

• brandstofprijzen stijgen
• belastinginkomsten stijgen (BTW)
• accijns en BTW verlagen?
• subsidiëren elektrische auto?
• vraag naar brandstof omlaag?

Kilometerheffing

• positieve externe effecten
  

       - terugdringing files

       - minder milieuschade

• profijtbeginsel (wie profijt heeft van de wegen betaalt er ook voor)
• motorrijtuigenbelasting verlagen
• substitutie (bevorderen openbaar vervoer, thuiswerken, fiets...)

Elasticiteiten

Prijselasticiteit van de vraag (Ep)

Prijselasticiteit v/d vraag (Epv)

Oefenopgave

Stel, de prijs daalt met 10% en de vraag stijgt vervolgens met 25%.

Is de vraag elastisch of inelastisch?

• de vraag stijgt procentueel meer dan de prijs procentueel daalt
• de vraag reageert relatief sterk op de prijsverandering, dus elastisch
• Epv = %Δq / %Δp  = 25% / -10% = -2.5
  
• teller is groter dan de noemer, elastisch als Epv < -1 

De prijselasticiteit van de vraag naar een goed is -0,5.
Dit betekent dat...

1. als de prijs 10% daalt, de gevraagde hoeveelheid 5% stijgt
2. als de prijs 10% stijgt, de gevraagde hoeveelheid 5% stijgt
3. als de prijs € 10 daalt, de gevraagde hoeveelheid 5 stijgt
4. als de gevraagde hoeveelheid 10% moet stijgen, de prijs 5% moet dalen

De autokosten per kilometer bedragen € 0,25. De overheid overweegt een kilometerheffing in voeren van € 0,02 per kilometer waardoor volgens onderzoek het aantal gereden kilometers zal dalen van 4 naar 3,9 miljoen.

Bereken de prijselasticiteit van deze overheidsmaatregel.

1. -5
2. -0,3125
3. -0,25
4. 0,2575

Wat kun je bij deze overheidsmaatregel zeggen over de prijselasticiteit van de vraag naar autokilometers?

1. volkomen elastisch
2. relatief elastisch
3. relatief inelastisch
4. volkomen inelastisch

Maakwerk deze week

• wat: 5.1 t/m 5.7 in je schrift
  
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: 5 minuten
  
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met 5.8 t/m 5.14

Prijselasticiteit v/d vraag (Epv)

Prijselasticiteit van de vraag (Ep)

Oefenopgave

Collectieve vraag naar de PlayStation 5: qv = -0,06p + 90 (qv in 1.000 stuks en p in euro’s)

Bereken de prijselasticiteit als de prijs van de PlayStation 5 wordt verlaagd van €900 naar €800.

Stap 1: met hoeveel % daalt de prijs?

• prijs (p) van € 900 naar € 800 = (800 - 900) / 900 = -11,11%
  

Stap 2: met hoeveel % verandert de vraag?

• qv = -0,06 * 900 + 90 = 36 => qv = -0,06 * 800 + 90 = 42
  
• vraag (q) van 36 naar 42 = (42 - 36) / 36 = + 6,67%
  

Stap 3: invullen in formule prijselasticiteit

• Epv = %Δq / %Δ p = +16,67 / -11,11 = - 1.5
  

Prijselasticiteit en omzet

volkomen inelastische vraag

relatief inelastische vraag

-

relatief elastische vraag

-

Inkomenselasticiteit (Ei)

Inkomenselasticiteit (Ei)

Als de prijselasticiteit van de vraag naar benzine elastisch is dan...

1. leidt een prijsdaling tot een stijging van de omzet
2. leidt een prijsdaling tot een daling van de omzet
3. leidt een prijsstijging tot een stijging van de omzet
4. leidt een prijsstijging tot een stijging van de vraag

Het basistarief dat taxi's bij hun klanten in rekening mogen brengen, wordt aangepast.

In welk geval leidt de aanpassing tot een stijging van de omzet?

1. bij een verhoging van het tarief bij een prijselastische vraag
2. bij een verhoging van het tarief bij een prijsinelastische vraag
3. bij een verlaging van het tarief bij een prijsinelastische vraag
4. in geen van de genoemde gevallen

Als het inkomen met 10% stijgt en de vraag naar product X met 15% stijgt, dan is er sprake van een...

1. inferieur goed
2. primair goed
3. luxe goed
4. abnormaal goed

Maakwerk deze week

• wat: 5.8 t/m 5.14 in je schrift
  
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: 5 minuten
  
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met 5.15 t/m 5.20

Opgave 5.8

De vraag naar autokilometers is Qv = -0,2P + 20.

Stel dat de prijs stijgt van € 0,25 naar € 0,26.

a. Bereken bij elk van deze prijzen de vraag naar autokilometers. 

• bij de prijs van € 0,25 → Qv = -0,2 × 25 + 20 = 15 (miljard kilometer)
• bij de prijs van € 0,26 → Qv = -0,2 × 26 + 20 = 14,8 (miljard kilometer)

b. Bereken de prijselasticiteit van de vraag als de prijs stijgt van € 0,25 naar € 0,26.

• Epv = %∆Qv / %∆P -> ((14,8 - 15) / 15) / ((26 - 25) / 25) = -0,3                       %∆ = (nieuw-oud) / oud

c. Beredeneer of de vraag naar autokilometers bij deze prijsverandering prijselastisch is.

• Epv van -0,3 zit tussen de -1 en 0 dus een relatief inelastische vraag 

Opgave 5.12

Transportbedrijf Portena heeft 20 vrachtwagens op de weg

die elk gemiddeld 100.000 km per jaar rijden. Zij vragen een prijs van € 1,50 per kilometer.

a. Bereken de jaaromzet van Portena.

• Omzet = p × q =  € 1,50 × 20 vrachtwagens x 100.000 km = € 3 miljoen

De overheid gaat een kilometerheffing van € 0,05 per kilometer doorvoeren die Portena volledig gaat doorberekenen. Hierbij gaan zij uit van 2 scenario's van vraagdaling: I: 2,5% of II: 5%. 

b. Bereken de prijselasticiteit van de vraag in scenario I.

• %Δp = (N - O) / O x 100% = (€ 1,55 – € 1,50) / € 1,50 × 100% = 3,3%                                    %Δq = -2,5%
• Epv = % Δq / %Δp = -2,5% / 3,3% = -0,76 

Opgave 5.12 (vervolg)

c. Bereken de verwachte jaaromzet van Portena bij scenario I.

• Omzet = p × q =  € 1,55 × 20 vrachtwagens x 97.500 km = € 3.022.500

d. Bereken de prijselasticiteit van de vraag in scenario II.

• %Δp = (N - O) / O x 100% = (€ 1,55 – € 1,50) / € 1,50 × 100% = 3,3%                                    %Δq = -5%
• Epv = % Δq / %Δp = -5% / 3,3% = -1,5

e. Bereken de verwachte jaaromzet van Portena bij scenario II.

• Omzet = p × q = € 1,55 × 20 vrachtwagens x 95.o00 km = € 2.945.000

f. Verklaar het verschil in uitkomst bij vraag c. (omzet stijgt) en e. (omzet daalt).

• Bij vraag c. is de omzet hoger omdat de vraag prijsinelastisch is (-0,76). De daling van de vraag is % kleiner dan de prijsstijging. Bij vraag e. is de omzet lager omdat de vraag prijselastisch is (-1,5). De daling van de vraag is % groter dan de prijsstijging.