verkleinwoorden & naamwoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

Periode 1 - 3.2

Wat gaan we vandaag doen?

• Meervoud zelfstandige naamwoorden
• Verkleinwoorden 
• Bijvoeglijke naamwoorden 

Wat weet je van het
zelfstandig naamwoord?

Zelfstandige naamwoorden kunnen concrete zaken aanduiden, zoals mensen (man, Ineke), dieren (paard) en dingen (huis, hout). Maar het kunnen ook plaatsen zijn (Den Haag, Frankrijk) en abstracte zaken als gevoelens (liefde), tijdsruimten (dag), eigenschappen (grootte), gebeurtenissen (botsing) en denkbeeldige personen of zaken (elf, Luilekkerland).

Spelling meervoud zelfstandige naamwoorden

Bij de meeste woorden schrijf je en of s achter het enkelvoud

Soms moet je een klinker weghalen of een medeklinker toevoegen.

Als er een verkeerde uitspraak kan ontstaan, schrijf je ’s. Vaak woorden eindigend op a, i, o, u of y.

Als het woord eindigt op ee, schrijf je ën erachter.

Meervoud zelfstandige naamwoorden 

Meervoud op -en

Meervoud op -s of -'s

Meervoud		letter toevoegen	letter weglaten	letter veranderen
op -en	stoel-stoelen paard-paarden	kat-katten fles-flessen	boom-bomen raam-ramen	huis-huizen poes-poezen

op -s	voetballer - voetballers computer - computers
op -'s	agenda - agenda's bikini - bikini's taxi - taxi's oma - oma's	Als de -s aan het woord vastzit, wordt de uitspraak verkeerd. Uitzondering: woorden die op een een -y eindigen krijgen altijd -'s in het meervoud -> hobby's

Meervoud zelfstandige naamwoorden

Meervoud zelfstandige naamwoorden op -ee

Woorden die eindigen op een -ee krijgen in het meervoud -ën:

zee - zeeën, idee - ideeën, fee - feeën

Woorden uit het Latijn

museum - museums/musea, datum - datums/data

politicus - politici, technicus - technici

Meervoud zelfstandige naamwoorden

Meervoud zelfstandige naamwoorden op -ie 

Als de klemtoon op de laatste lettergreep ligt schrijf je -ën:

melodie - melodieën, epidemie - epidemieën

Als de klemtoon niet op de laatste lettergreep ligt schrijf je -n:

olie - oliën, bacterie - bacteriën

meervoud zelfstandig naamwoord

Wat is het meervoud van bedrijf?

1. bedrijven
2. bedrijfen
3. bedrijffen

Het meervoud van glas?

1. Glasen
2. Glazen

Wat is het meervoud van probleem?

1. probleems
2. probleemen
3. problemmen
4. problemen

Het meervoud van museum is:

1. museums
2. musea
3. museums en musea
4. museum heeft geen meervoud

Wat is het meervoud van olie?

1. olies
2. olieën
3. olien
4. oliën

Wat is het meervoud van asperge?

1. Asperges
2. Aspergen
3. Asperges's
4. Aspergiën

In de meeste gevallen schrijf je bij het meervoud +s of +en

1. JUIST
2. ONJUIST

Wat is het meervoud van genie?

1. geniën
2. genieën

Bij woorden die eindigen op -ie voeg je in het meervoud alleen een -n toe.

1. JUIST
2. ONJUIST

Wat is het meervoud van idee?

1. ideën
2. ideeën

Wat is is het meervoud van fotograaf?

1. fotografen
2. fotograven

Wat is het meervoud van seconde?

1. seconde
2. secondes
3. secondes/seconden
4. seconden

Wat is het meervoud van accu?

1. accus
2. accu's
3. accuus
4. accuu's

Wat is het meervoud van stad?

1. steden
2. stadden
3. staden
4. stads

Wat is het meervoud van criterium?

1. Criteria's
2. Criterium's
3. Criteria
4. Criteriums

Wat is het meervoud van horloge?

1. Horloges
2. Horloge's
3. Horlogen

Wat is het meervoud van zee?

1. zeeën
2. zeën

Wat is het meervoud van bacterie?

1. bacteriën
2. bacterieën
3. bacterie
4. bacteries

Wat is het meervoud van categorie?

1. categoriën
2. categorieën

woordsoorten - spelling / andere talen

meervoud zelfstandige naamwoorden:

Verkleinwoorden

Verkleinwoorden

huisje

kaboutertje

duimpje

Schrijf eens een zin met zo veel mogelijk verkleinwoorden.

Verkleinwoorden

Verkleinwoorden zijn de 'kleine' vorm van zelfstandige naamwoorden. In de Nederlandse taal worden erg vaak verkleinwoordjes gebruikt. Verkleinwoorden maak je door een achtervoegsel te gebruiken. 

Bij verkleinwoorden gebruik je altijd het lidwoord 'het'.

Alleen verkleinwoorden in meervoudsvorm hebben het lidwoord 'de'.

Geef van onderstaande woorden de juiste verkleining in het enkelvoud en meervoud met het bijbehorende lidwoord.
fiets - boom - kast - hond
v.b. het boekje - de boekjes

Verkleinwoorden

Verkleinwoorden op de y, schrijf je met een apostrof:

baby - baby'tje - baby'tjes 

sherry - sherry'tje - sherry'tjes 

Verkleinwoorden op i krijgen ie:

taxi - taxietje - taxietjes 

Denk aan de lidwoorden. 

Verkleinwoorden

Oefenen 

Wat is het verkleinwoord van sherry?

1. sherry'tje
2. sherrietje
3. sherrytje

Wat is het verkleinwoord van pony?

1. het ponytje
2. het ponietje
3. het pony'tje

Wat is het verkleinwoord van opa?

1. opatje
2. opaatje

Wat is het verkleinwoord van glas?

1. het glasje
2. het glaasje

Wat is het verkleinwoord van sms?

1. smsje
2. sms-je
3. sms'je

Wat is het verkleinwoord van accu?

1. accuutje
2. accu'tje

Wat is het verkleinwoord van stok?

1. het stokje
2. het stoktje
3. het stokketje

Wat is het verkleinwoord van paraplu?

1. het paraplutje
2. het parapluutje
3. het paraplu'tje

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Je weet door een bijvoeglijk naamwoord meer over het zelfstandig naamwoord.

Voeg een bijvoeglijk naamwoord toe:
1. De vrouw loopt over straat
2. De vogel zit in een boom.
3. De leraar staat voor de klas.

Waarom gebruiken we
bijvoeglijke naamwoorden?

Schrijf een verhaal van ongeveer 50 woorden (4 zinnen) met zoveel mogelijk verkleinwoorden en bijvoeglijke naamwoorden. 

Soorten bijvoeglijk naamwoord

- Gewoon bijvoeglijk naamwoord

- Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

- Bijvoeglijk naamwoord dat is afgeleid van een voltooid of onvoltooid deelwoord

Gewoon bijvoeglijk naamwoord

• Zegt  iets over een zelfstandig naamwoord.
• Geven een eigenschap op toestand
• Staat vaak voor het zelfstandig naamwoord.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

• Geeft aan van welk materiaal iets gemaakt is. 
• Twijfel je tussen een normaal bijvoeglijk naamwoord en een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord? Plaats dan "van" voor het bijvoeglijk naamwoord.
• Voorbeeld:  de ronde tafel >  de tafel is van rond
• voorbeeld: de plastic tas -> de tas is van plastic 

Bijvoeglijk naamwoord dat is afgeleid van een (on)voltooid deelwoord

• Voltooid deelwoord staat dan voor zelfstandige naamwoord
•  Je vult het voltooid deelwoord aan met een +e (zo kort mogelijk)
• Voorbeeld: de aardappelen zijn aangebrand -> de aangebrande aardappelen

HUISWERK 

Voor volgende les: 16 december

Studiemeter -> taalverzorging -> bijvoeglijke naamwoorden + verkleinwoorden