Op reis met Vincent van Gogh in Drenthe (kunstgeschiedenis)

• Geschiedenis
• Kunst
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Introduction

Les met tekenopdracht over Van Goghs periode in Drenthe. De les kan zowel klassikaal als individueel gedaan worden.

Instructions

Na deze les weten leerlingen:

- Wie Vincent van Gogh was;

- Welke kunstenaars Vincent inspireerden;

- Waarom hij naar Drenthe ging;

- Waarom hij weer wegging uit Drenthe.

Deze les is gemaakt i.s.m. het Drents Museum in Assen.

Op reis met Vincent 

Dit leer je in deze les:

- Wie Vincent van Gogh was

- Welke kunstenaars Vincent inspireerden

- Waarom hij naar Drenthe ging

- Waarom hij weer wegging uit Drenthe

Van Gogh in Drenthe

Vincent van Gogh(1853 - 1890), Hutten, 

Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Video

Bekijk hier de video over Vincent van Gogh.

Wie was Vincent van Gogh?

Portretfoto van Vincent van Gogh, 1872. Op deze foto is Vincent 19 jaar.

Vincent van Gogh, Zelfportret als schilder, december 1887-februari 1888, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting) 

In welke tijd groeide Vincent op?

1. 17de eeuw
2. 18de eeuw
3. 19de eeuw
4. 20ste eeuw

Het juiste antwoord is C.

Wat tekende Vincent het liefst?

1. 'gewone' mensen
2. dieren
3. stilleven
4. zee

Het juiste antwoord is A.

Welke karaktereigenschappen passen het beste 

bij Vincent?

1. lui & gevoelloos
2. fanatiek & doelgericht
3. vrolijk & onnozel
4. eigenwijs & nieuwsgierig

Het juiste antwoord is B en D.

Schilder: Julius van de Sande Bakhuyzen (1835-1925)

Titel: Drents landschap met koeien en boerin

Olieverf op doek, datering onbekend

Schenking van Jan Hasker en Betty Jonkman aan het Drents Museum, Assen

Schilder: Anton Mauve

Titel: Lopende koe

Jaar: 1853-1888

De Mesdag Collectie, Den Haag

Vincent liet zich door verschillende kunstenaars inspireren

Schilder: Georges Michel

Titel: L'Orage (Het onweer)

Jaar: 1820-1830

Musée des Beaux-Arts, Strasbourg

Schilder: François Pieter ter Meulen 

Titel: Schaapskooi in Drenthe

Jaar: 1883

De Mesdag Collectie, Den Haag

Schilder: Jean-François Millet

Titel: Man met een schoffel

Jaar: 1860-1862

J. Paul Getty Museum, Los Angeles.

Schilder: Max Liebermann

Titel: Voorstudie voor Bleek te Zweelo

Jaar: 1882

Het Drents Museum, Assen

Barbizon-schilders, Haagse school. 

Opdracht

Wat valt je op aan al deze werken?

Gesprek over de verschillende kunstenaars die Vincent inspireerden. Wat belangrijk is dat benoemd wordt door de leerlingen is dat zij zien dat het schilderijen zijn die over de natuur gaan en dat de meeste van deze werken ook daadwerkelijk in de natuur geschilderd zijn. 

Barbizon

'Het land vormde hen, zij wisten alleen: in de stad deugt het niet, ik moet naar buiten, [...] ik ga mij vernieuwen in de natuur.'

De School van Barbizon inspireerde Vincent enorm. Deze Franse kunstenaars waren vanuit Parijs naar het platteland rondom het dorp Barbizon getrokken om er dicht bij de natuur te kunnen schilderen.

Camille Corot, Eikenbomen in Bas-Bréau, 1832, Metropolitan Museum of Art, New York, Verenigde Staten. 

En toen maakte Vincent de keuze...

Hij besloot om naar Drenthe te gaan.

Op dinsdag 11 september 1883 stapte Vincent op de laatste trein van Den Haag naar Drenthe.

Afbeelding: foto uit 1882 van 'Station Staatsspoor',  het oude treinstation van Den Haag dat op de plek stond van het huidige station Den Haag Centraal. In Vincents tijd heette het station Rhijnspoor.

Tekening: Vincent van Gogh, Rijnspoor Station 1882, Gemeentemuseum, Den Haag

Vincent in een brief aan Theo op 15 oktober 1883: 'Zoek het niet te Parijs, zoek het niet in Amerika, dat is alles hetzelfde, precies eeuwig 't zelfde. Verander inderdaad, zoek het op de hei.'

Het Drentse landschap inspireerde enorm

De natuur

Vincent schilderde veel buiten. Zo dicht bij de natuur zou Vincent helpen een beter mens te worden.

Vincent probeerde zijn broer, Theo, over te halen om ook naar Drenthe te komen en schilder te worden.

Vincent van Gogh, De turfschuit, 1883, Drents Museum, Assen

'Ik stuur u een stilleven van een open bijbel in leer gebonden met geelbruine voorgrond, met nog een noot citroengeel. Ik schilderde die ineens, op één dag.'

'Gisteren tekende ik verrotte eikenwortels, zogenaamde veenstammen [...]. Die wortels lagen in een plas zwarte modder.'

'Een gezicht met een roze-grijze tint tegen een witte muur met een grauwe ondertoon. De ogen zijn groen en er zijn rimpels zichtbaar op het voorhoofd.'

kies één van de omschrijvingen en teken deze

Tekenopdracht

Laat de leerlingen aan de hand van de omschrijvingen zelf een tekening maken. Geef ze hiervoor maximaal 5 minuten. 

Vervolgens laten de leerlingen hun tekening aan elkaar zien. 

Tot slot laat je zien welke tekeningen/schilderijen Vincent heeft gemaakt.

Van links naar rechts:

Vincent van Gogh, Stilleven met bijbel, 1885, Van Gogh Museum, Amsterdam.

Vincent van Gogh, Landschap met veenstammen, 1883.

Vincent van Gogh, Zelfportret als schilder, 1887, Van Gogh Museum, Amsterdam. 

De mens

De mens speelde een grote rol in het Drentse werk van Vincent. In de brieven aan Theo stonden veel tekeningen van turfstekers die aan het werk waren. Zij droegen vaak korte broeken en zo kon Vincent hun benen en bewegingen goed bestuderen. 

Jammer genoeg wilde de Drenten niet voor Vincent poseren. "Ze lachen erom en houden me voor de gek", schreef hij aan Theo.

Werkomstandigheden

In tegenstelling tot wat Vincent dacht, bleek Hoogeveen een dorp en geen stad te zijn en was daar ook geen schildersmateriaal te koop.

De herberg waar Vincent in Hoogeveen verbleef, was geen goede plek om te schilderen. Hij schilderde op zolder, waar slechts één glazen dakpan als raam diende.

Hoe beleefde Vincent Drenthe?

Rust

Vincent vond Drenthe mooi en vredig. De omgeving bracht hem rust. 

"Ik geloof dat ik mijn landje heb gevonden hoor", schreef hij aan zijn broer Theo op zondag 7 oktober 1883. 

Vincent van Gogh, Onkruid verbrandende boer, oktober 1883, Van Gogh Museum, Amsterdam / Drents Museum, Assen

'Wij zijn nu op een punt gekomen dat ik zeg: momenteel kan ik niet voort.' 

(dit zijn de laatste woorden waarmee Vincent zijn laatste brief uit Drenthe afsloot)

Vertrek uit Drenthe: dinsdag 4 december 1883

'Wij zijn nu op een punt gekomen dat ik zeg: momenteel kan ik niet voort.'

(dit zijn de woorden waarmee Vincent zijn laatste brief uit Drenthe afsloot)

Vertrek uit Drenthe

Ondanks dat Drenthe Vincent rust gaf en hij 'alles aan Drenthe mooi vond', koos hij er toch voor om er te vertrekken. 

Vincent probeerde zijn broer Theo over te halen om ook in Drenthe te komen schilderen, maar dat wilde Theo niet, dus hij kwam niet. Geen familie in de buurt en geen vrienden. Na een paar weken begon Vincent zich echt alleen te voelen. Het weer werd slechter en hij werd ziek.

Op een stormachtige middag met regen en sneeuw liep hij in zes uur over de hei naar Hoogeveen. Daar stapte hij op de trein naar huis, naar Brabant. 

Vincent aan Theo in brief 408, zaterdag 1 december 1883.

Drenthe als rode draad

Drenthe als rode draad

De aantrekkingskracht van de natuur bleef aanwezig. Veel onderwerpen die Vincent in Drenthe schilderde, vonden een vaste plek in zijn latere werk. 

Het verblijf in Drenthe was een leerzame periode voor Vincent. Deze ervaring heeft zijn kijk op kunst zeker beïnvloed. 

Vincent van Gogh, Boerderij met turfhopen, oktober 1883, Van Gogh Museum, Amsterdam