5.3 en 5.4: verwering en erosie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

5.3 en 5.4: verwering en erosie 

Vandaag

• Herhaling vorige les 
• Uitleg 5.3 en 5.4: verwering en erosie 
  
• Start huiswerk

Leerdoelen

1. Je kan uitleggen wat het verschil is tussen verwering en erosie.
   
2. Je klan de typen van verwering en erosie benoemen.
   
3. Je kan op basis van een afbeelding bepalen of het landschap is gevormd door verwering, erosie of sedimentatie.

Beantwoord de vragen (5min)

 

• Wat is het verschil tussen verwering en erosie?
• Welke twee typen verwering bestaan er?
• Welke drie typen erosie bestaan er?
• Wat is het verband tussen erosie en sedimentatie?

Verwering 

Er bestaan twee typen verwering:

1:  Mechanische verwering

2: Chemische verwering 

Mechanische verwering

Het gesteente valt uiteen zonder dat de samenstelling veranderd: het breekt of brokkelt af.

1. Vorstvewering
2. Verwering door temperatuurverschillen
3. Verwering door groeiende plantenwortels 

Vorstverwering 

• Water gaat in kleine scheurtjes van het gesteente
• s'nachts: bevriest en zet uit, overdag: ontdooit en krimpt
  
• In koude klimaten 

Mechanische verwering door temperatuurverschillen 

• Blootstelling aan grote temperatuurverschillen
• Gesteente zet uit en krimpt
• In droge gebieden (woestijnen en steppen)

Mechanische verwering door groeiende plantenwortels

• Plantenwortels komen in het gesteente
  
• Plantenwortels groeien
  
• Drukt het gesteente uit elkaar: gesteente breekt 
  

Chemische verwering

De samenstelling van het gesteente veranderd. 

• Bijv. door oxidatie en verzuring van het (regen)water  
  
• Delen van het gesteente lost op
• Voornamelijk in warme en vochtige klimaten (tropen) 

Verzuring van het (regen)water

Kalksteen grot 

Erosie 

Het (af)slijten van gesteenten of het landschap door de uitschurende werking van wind, water of ijs. 

• Wind
• IJs: gletsjers > U-dal 
• Water: rivieren > V-dal
• Water: kusterosie 

Erosie door wind

• Losse deeltjes worden weggeblazen > ontstaan duinen
  
• Schuurt langs gesteente 
  

Erosie door ijs

• Schurende werking van het ijs van gletsjers
• U-vormige dalen 
  

Erosie door water: rivieren

• Schurende werking van rivieren in het landschap
• V-vormige dalen  

Erosie door water: kusterosie

• Golven van de zee die beladen zijn met sediment (zand) kunnen een eroderende werking hebben 
• Klifkusten

Sedimentatie 

Het geërodeerde materiaal dat ergens anders wordt neergelegd 

De verschillende eroderende krachten zorgen ook ieder voor (nieuwe) sedimentatie

Sedimentatie door wind 

Losse deeltjes (in een droog gebied) worden meegenomen door de wind en ergens anders neergelegd: 

ontstaan (zand)duinen

Sedimentatie door ijs (gletsjers)

Puin dat wordt meegevoerd door gletsjers: de morene 

Sedimentatie door water (rivieren)

• Rivier stroomt door een vlak gebied
  
• Rivier gaat meanderen
  
• Rivier stroomt minder snel
  
• Zand en klei (geërodeerd materiaal) wordt neergelegd 
  
• Ontstaan delta 

Sedimentatie door water (rivieren)

• Verwilderde (vlechtende) river
  
• Gebieden met onregelmatige waterafvoer
• Puinwaaiers 
  

Sedimentatie door water (kust)

• Estuarium
• Aanslibbingskust
• Waddenkust

Leerdoelen

1. Je kan uitleggen wat het verschil is tussen verwering en erosie.
   
2. Je klan de typen van verwering en erosie benoemen.
   
3. Je kan op basis van een afbeelding bepalen of het landschap is gevormd door verwering, erosie of sedimentatie.

Leg uit wat het verschil is tussen verwering en erosie

Erosie

Verwering

Wat is het verschil tussen mechanische verwering en chemische verwering?

verwering en erosie

erosie en sedimentatie

sedimentatie

Erosie

Erosie

Erosie

Sedimentatie

Sedimentatie

Sedimentatie

Start huiswerk

• LB 5.3 >  B: opdrachten
• LB 5.4 >  B: opdrachten