2.3: verwering en erosie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2.3: verwering en erosie 

Vandaag

• Korte herhaling 2.2
  
• Uitleg 2.3: verwering en erosie 
  
• Zelfstandig werken 

Wind zonder coriolis effect

H

H

H

H

H

L

L

L

L

L

L

H

Wind MET coriolis effect

MET coriolis effect

zonder coriolis effect

MET coriolis effect

Wat is het verschil is tussen een moesson en een passaat?

Vandaag

• Korte herhaling 2.2
  
• Uitleg 2.3: verwering en erosie 
  
• Zelfstandig werken 

Leerdoelen

1. Je kent het verschil tussen verwering en erosie
   
2. Je weet welke typen van verwering en erosie er zijn
   
3. Je kan op basis van een afbeelding bepalen of het landschap is gevormd door verwering, erosie of sedimentatie 

Verwering 

Er bestaan twee typen verwering:

1:  Mechanische verwering

2: Chemische verwering 

Mechanische verwering

Het gesteente valt uiteen zonder dat de samenstelling veranderd: het breekt of brokkelt af.

1. Vorstvewering
2. Verwering door temperatuurverschillen
3. Verwering door groeiende plantenwortels 

Vorstverwering 

• Water gaat in kleine scheurtjes van het gesteente
• s'nachts: bevriest en zet uit, overdag: ontdooit en krimpt
  
• In koude klimaten 

Mechanische verwering door temperatuurverschillen 

• Blootstelling aan grote temperatuurverschillen
• Gesteente zet uit en krimpt
• In droge gebieden (woestijnen en steppen)

Mechanische verwering door groeiende plantenwortels

• Plantenwortels komen in het gesteente
  
• Plantenwortels groeien
  
• Drukt het gesteente uit elkaar: gesteente breekt 
  

Chemische verwering

De samenstelling van het gesteente veranderd. 

• Bijv. door oxidatie en verzuring van het (regen)water  
  
• Delen van het gesteente lost op
• Voornamelijk in warme en vochtige klimaten (tropen) 

Verzuring van het (regen)water

Kalksteen grot 

Erosie 

Het (af)slijten van gesteenten of het landschap door de uitschurende werking van wind, water of ijs. 

• Wind
• IJs: gletsjers > U-dal 
• Water: rivieren > V-dal
• Water: kusterosie 

Erosie door wind

• Losse deeltjes worden weggeblazen > ontstaan duinen
  
• Schuurt langs gesteente 
  

Erosie door ijs

• Schurende werking van het ijs van gletsjers
• U-vormige dalen 
  

Erosie door water: rivieren

• Schurende werking van rivieren in het landschap
• V-vormige dalen  

Erosie door water: kusterosie

Golven van de zee die beladen zijn met sediment (zand) kunnen een eroderende werking hebben 

Sedimentatie 

Het geërodeerde materiaal dat ergens anders wordt neergelegd 

De verschillende eroderende krachten zorgen ook ieder voor (nieuwe) sedimentatie

Sedimentatie door wind 

Losse deeltjes (in een droog gebied) worden meegenomen door de wind en ergens anders neergelegd: 

ontstaan (zand)duinen

Sedimentatie door ijs (gletsjers)

Puin dat wordt meegevoerd door gletsjers: de morene 

Sedimentatie door water (rivieren)

• Rivier stroomt door een vlak gebied
  
• Rivier gaat meanderen
  
• Rivier stroomt minder snel
  
• Zand en klei (geërodeerd materiaal) wordt neergelegd 
  
• Ontstaan delta 

Sedimentatie door water (rivieren)

• Verwilderde (vlechtende) river
  
• Gebieden met onregelmatige waterafvoer (semi woestijnen en berggebieden)
  
• Er wordt veel puin meegevoerd en afgezet 
  
• Puinwaaiers 
  

Vandaag

• Korte herhaling 2.2
  
• Uitleg 2.3: verwering en erosie 
  
• Zelfstandig werken 

Zelfstandig werken

• Opdrachten 2.3
• Start huiswerk: opdracht 2a t/m 2d, 4 en 9

Leerdoelen

1. Je kent het verschil tussen verwering en erosie
   
2. Je weet welke typen van verwering en erosie er zijn
   
3. Je kan op basis van een afbeelding bepalen of het landschap is gevormd door verwering, erosie of sedimentatie 

Wat is het verschil tussen mechanische verwering, chemische verwering en erosie?

Erosie

Verwering

Hoe sta je er voor?

Ga voor jezelf na of je alle onderwerpen uit dit hoofdstuk begrepen hebt.

Rechts zie je onderwerpen die behandeld zijn.

NEE

Ik begrijp dit

echt niet

Ik vind dit nog steeds
heel moeilijk

Ik begin het

te snappen!

Volgens mij begrijp

ik dit

JA!

Kom maar door

met die toets

De vier sferen

Hoe erosie, verwering en sedimentatie de vorming van een landschap beïnvloeden

Verschil tussen erosie en verwering en de typen erosie en verwering

De wet van Buys Ballot en het coriolliseffect 

Hoe passaten en moessons ontstaan

De invloed van moessons en passaten op het klimaat

De stralingsbalans