Participium - Herhaling

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Participium - Herhaling

1. Vorming: participium praesens actief (ppa), participium perfectum passief (ppp), participium futurum actief (pfa) 
2. Soorten vertalingen van het participium
3. Predicatieve vertaling in de bijzin 
4. Ablativus absolutus

Vorming participium

participium praesens actief (ppa), participium perfectum passief (ppp), participium futurum actief (pfa)

PPA of PPP?

terrenti

1. PPA
2. PPP

PPA of PPP?

dicto

1. PPA
2. PPP

PPA of PPP?

audientis

1. PPA
2. PPP

PPA of PPP?

complexis

1. PPA
2. PPP

PPA of PPP?

missos

1. PPA
2. PPP

Soorten vertalingen van het participium

Zelfstandig, bijvoeglijk en predicatief

Standaard vertaling

vocans --> roepend (ppa)

vocatus --> geroepen hebbend (ppp)

vocaturus --> zullende roepen (pfa)

Vertaling 1: bijvoeglijk

Hoe vertaal je: puella vocans

Soorten vertalingen

1. Bijvoeglijk

Puella vocans: het roepende meisje

ook goed: het meisje, die roept

Vertaling 2: zelfstandig

Hoe vertaal je: puella fugientem vocat

Soorten vertalingen

2. Zelfstandig

puella fugientem vocat: het meisje roept de vluchtende

NB. het participium is zelfstandig gebruikt als het niet congrueert

Vertaling 3: predicatief

Hoe vertaal je: vocans puer intrat

Soorten vertalingen

3. Predicatief

Vocans puer intrat: roepend komt de jongen binnen

De predicatieve vertaling

Het participium wordt meestal predicatief (= dubbelverbonden) gebruikt, d.w.z. dat het participium een bepaling is zowel bij het werkwoord als bij het zelfstandig naamwoord, waarbij het in geslacht, getal en naamval hoort, bijv.

De predicatieve vertaling

Vocans puer intrat: roepend komt de jongen binnen

vocans congrueert met puer (nom. ev. m.), de jongen is dus aan het roepen

vocans zegt ook iets over het binnenkomen; dat gebeurt 'roepend'

Predicatieve vertaling in de bijzin

Gelijktijdig (terwijl), voortijdig (nadat) en andere mogelijkheden

Vertaling met bijzin

Soms is een letterlijke vertaling niet mogelijk, of levert geen mooie vertaling op:

Caesari, dubitanti inter bellum ac pacem, ostentum factum est

Voor Caesar, aarzelend tussen oorlog en vrede, verscheen een voorteken

Vertaling met bijzin

Een vertaling met bijzin kan dan mooier zijn:

Caesari, dubitanti inter bellum ac pacem, ostentum factum est

Terwijl Caesar tussen oorlog en vrede aarzelde, verscheen voor hem een voorteken

Andere voegwoorden

Het voegwoord terwijl (of nadat) geeft een bijzin van tijd weer.

Het voegwoord omdat geeft een bijzin van reden weer.

Het voegwoord hoewel geeft een bijzin van toegeving weer.

Het voegwoord als geeft een bijzin van voorwaarde weer.

Opdracht

Vertaal de volgende zinnetjes:

1. Domum rediens occisus est.

2. Cantum audientes milites tacuerunt.

3. E templo ardente fugit.

4. Ei dubitanti dona multa promisi.

Tip

Gebruik de woordenlijst van het hulpboek van Fortuna 3

Gelijktijdig en voortijdig

Een participium praesens (ppa) een handeling weer die op hetzelfde moment plaatsvindt als de handeling van de persoonsvorm, d.w.z. de handelingen vinden gelijktijdig plaats, bijv.:

Caesar et Pompeius, ingentes copias ducentes, pugnaverunt

Caesar en Pompejus hebben gevochten, terwijl ze geweldige legers aanvoerden

Gelijktijdig en voortijdig

De handeling van het participium perfectum (ppp) vindt echter eerder plaats dan de persoonsvorm, d.w.z. vóórtijdig. We vertalen het dan meestal met het voegwoord nadat. Bijv.:

 Rex pervictus in Nilo periit

 Nadat de koning was overwonnen, verdronk hij in de Nijl

Opdracht

Vertaal de volgende zinnetjes:

1. Aquam a patre datam bibunt.

2. Hostes victi a nostris militibus occisi sunt.

3. Pompeius victus fugere temptavit.

Tip

Gebruik de woordenlijst van het hulpboek van Fortuna 3

Vertaling PFA

Standaard vertaling: vocaturus --> zullende roepen

Het PFA wordt vaak met of zonder pv. van esse gebruikt. Het gaat dan om een handeling waarvan men 'op het punt staat' deze uit te voeren:

Viri pugnaturi sunt     Mannen staan op het punt te vechten

viri fugituri                   Mannen die op het punt staan te vluchten

Ablativus absolutus

Stappenplan abl. abs.

1. Als je een abl.abs. hebt herkend, kijk je eerst naar de tijd van het participium.

2. Bij een participium praesens kies je eerst als voegwoord terwijl, en het participium vertaal je actief.

3. Bij een participium perfectum kies je eerst als voegwoord nadat, en je vertaalt eerst letterlijk (dus passief) en daarna bekijk je of het zinsverband een actieve vertaling toelaat.

4. Denk eraan: een abl.abs. mag je nooit met een betrekkelijke bijzin vertalen!

5. Als je de hele zin hebt vertaald en de context begrijpt, kun je eventueel een ander voegwoord (omdat, hoewel of als) kiezen.

Opdracht

Vertaal de volgende zinnetjes:

1. Deis adiuvantibus vicimus.

2. Urbe capta hostes domos omnes incendebant.

3. Imperatore dubitante hostes fugere potuerunt.

Tip

Gebruik de woordenlijst van het hulpboek van Fortuna 3