7.2 Boer en koopman

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Steden, burgers en koningen in de middeleeuwen

7.2 Boer en koopman

Leerdoel

- Ik kan verschillende verbeteringen in de agrarische samenleving beschrijven vanaf het jaar 1000. (7.2)

- Ik kan de opkomst van de handel en het ontstaan van steden beschrijven. (7.2)

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Arabisch halsjuk
• ontginnen

De ijzeren ploeg

Het halsjuk

Het drieslagstelsel

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten
• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

In dit tijdvak ontstaan er weer steden. Hieronder staan 4 oorzaken, zet die in de juiste volgorde.
A: Er ontstaat een overschot aan voedsel
B: Mensen blijven wonen bij markten; zo ontstaan steden
C: Nieuwe uitvindingen en meer landbouwgrond
D: Rondreizende handelaren kopen voedsel van boeren.

1. C - A - D - B
2. A - D - C - B
3. C - B - A - D
4. D - C - B - A

De Hanze

• Rond de Noord- en Oostzee
• Ze maakten afspraken over tolbetaling en de waarde van munten. 
• Er werd vooral gehandeld in graan, ijzer, wol en vis.
  
• Samenwerking tussen steden was ook bedoeld om beter te kunnen concurreren. 
• Samen reizen in plaats van alleen, omdat dit veiliger was.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

0

Aan de slag

1. Kijkopdracht in de klas
2. Maak in Tijd voor Geschiedenis paragraaf 7.2.

Af op vrijdag 12 mei (zet in je planner!