Wonden in de huisartsenpraktijk

Wonden in de huisartsenpraktijk

gebaseerd op : NHG behandelrichtlijnen :

 tetanusprofylaxe

Brandwonden

traumatische wonden en bijtwonden

en NHG standaard:

ulcus cruris venosum, pijn en bacteriele huidinfecties

Leerdoel

Aan het einde van deze les kun je de meest voorkomende wonden in de huisartsenpraktijk herkennen en benoemen en behandelen.

Leg de leerdoelen van de les uit.

Wat zijn de meest voorkomende wonden in de huisartsenpraktijk denk je ?

Definitie wond

Een wond is een beschadiging van de huid, onderliggend bindweefsel, bloedvaten, zenuwen of organen.

Meestal komt er ook bloed of weefselvocht vrij.

De aard en de ernst van wonden is sterk afhankelijk van de plaats, grootte, diepte en verontreiniging.

Een wond heet ook wel trauma of letsel.

Een wond is een beschadiging van de huid, onderliggend bindweefsel, bloedvaten, zenuwen of organen.

Meestal komt er ook bloed of weefselvocht vrij.

De aard en de ernst van wonden is sterk afhankelijk van de plaats, grootte, diepte en verontreiniging.

Een wond heet ook wel trauma of letsel.

Soorten wonden

schaafwonden        skin-tear

snijwonden                     prikwonden

brandwonden                   kloofwonden

beetwonden                      krabwonden

wonden tgv huidaandoeningen

wonden tgv vaataandoeningen

LET OP : een wond is iets anders dan een huidaandoening

Geef een korte introductie over het onderwerp.

Wat maakt een wond een chronische wond?

Is een gele wond een chronische wond?

fasen in wondgenezing

1: reactiefase of hemostase -> bloedstolling

2: ontstekingsfase : opruimen dode cellen en micro organismen

3: nieuw weefselopbouw of regeneratiefase

4: remodelering of rijpingsfase

Beschrijf wat een schaafwond is en hoe deze ontstaat.

Een patient gebruikt antistollingsmedicatie

Een patient gebruikt corticosteroiden

Een patient eet en drinkt nauwelijks

Een patient krabt korstjes open

reactiefase

ontstekingsfase

weefselopbouw

rijpingsfase

Behandeling

Oorzaak en beïnvloedende factoren in kaart brengen  

diagnose

Reinigen van de wond: uitspoelen

Sluiten van de wond: hechten, plakken of verbinden

Beschermen van de wond: vocht opvangen, infectie voorkomen, bloedingen stoppen, rust.

Beschrijf wat een snee is en hoe deze ontstaat.

administratief,

volg de genezingstendens

T = tissue

I = infection]

M = moisture

E = edge (epitheel)

Beschrijf wat een prikwond is en hoe deze ontstaat.

Eerste opvang acute wonden

Altijd onverwacht - zorg dat er afspraken zijn over hoe te handelen, wie doet wat.

Vang de patiënt op en waarschuw direct de arts bij :

• Een niet te stelpen of spuitende bloeding;
• Vermoeden van vaat- of zenuwletsel;
• Een beet van een giftig dier.

De eerste opvang bij brandwonden. Waar denk je aan ?

Aanwijzingen voor ernstig letsel

• Vermoeden inhalatietrauma gevaarlijke gassen 
• Symptomen van inhalatieletsel ( heesheid, hoesten, benauwdheid)
•  Chemisch letsel
• Blootstelling aan hoogspanning
• Meer dan 10% verbrand oppervlak  ( kind 5)
• Bij telefonische aanwijzingen voor ernstig letsel -> U1 ambu

Beschrijf wat een schaarsteek is en hoe deze ontstaat.

Huisarts nodig bij :

• Een mogelijk diepe tweede- of derdegraadsbrandwond (blaren, wond met witte of gele verkleuring) of brandwonden met een arbitrair oppervlak van een halve hand van degene die zich heeft verbrand of groter;
  
• Brandwonden in het gezicht, op de handen, de voeten, het perineum of de geslachtsdelen en rondom de ledematen;
  
• Twijfel over de aard en ernst van de verbranding, vooral bij een baby of kleuter;
  
• Verbranding door elektriciteit;
  
• Brandwonden ten gevolge van (een vermoeden van) kindermishandeling of verwaarlozing.

www.brandweer.nl

Wat is je advies?

Beschrijf wat een beetwond is en hoe deze ontstaat.

Een blaar ontstaan door verbranding openen of niet ?

Waarmee verbindt je een brandwond?

traumatische wonden en bijtwonden

Informeer naar:

Koorts, algemeen ziek-zijn en de mate van pijn;

De lokalisatie, oorzaak en het tijdstip van verwonding;

Het beroep (in verband met het risico op besmetting van anderen);

vaccinatiestatus tetanus.

Vraag bij een bijtwond ook naar:

Veroorzaker van de beet (soort dier, mens); blootstelling aan een toxine;

Infectiestatus van de bron (hepatitis B en C, hiv, rabiës);

Plaats van de verwonding (binnen of buiten Nederland, met het oog op rabiës);

Vaccinatiestatus hepatitis B van de patiënt en de bron.

reinigen en onderzoeken

De algemene toestand en de mate van ziek-zijn (op indicatie pols/bloeddruk);

De omvang en diepte van de wond;

of er sprake is van zenuw-, pees-, gewrichts- of botletsel;

bij een (bijt)wondinfectie tevens de begrenzing, mate van zwelling, kleur en warmte;

fluctuatie, purulent exsudaat, korstvorming of necrose.

Water uit een flink stromende kraan ???

doorverwijzen bij :

pees, gewricht, zenuw of botletsel

GGD bij risico op besmetting met rabiës, hepatitis en hiv

                                                                          Uitvragen !

reinigen

Vuil belemmert de genezing en moet uit de wond worden verwijderd. Verwijder ook avitaal weefsel en rafelige of necrotische wondranden, vooral bij diepe wonden die moeten genezen vanuit de wondranden. 

Pas zo nodig lokale anesthesie toe:

infiltratieanesthesie met lidocaïne of prilocaïne;

bij angst voor naalden: gazen gedrenkt in lidocaïne 2% (30 tot 45 minuten laten inwerken).

Daarna de wond sluiten door deze te verbinden

wonden die niet willen sluiten

reinigen

niet verklevend gaas -> siliconen of parafine

bij veel exsudaat schuim of hydrofiber

zoek naar de oorzaak !!!

geïnfecteerde wonden -> week korsten los, verwijder op spanning staande hechtingen, geen jodiumgazen gebruiken.

tetanusprofylaxe...RIVM

Skin tear protocol

spoelen - flap terugleggen- siliconengaas - niet verklevend absorberend verband - fixeren maar nooit met iets dat plakt.

Alginaat

Zeewier :Nemen veel vocht op en houden dit vast.

                 Stelpen iets bloed.

                 Doet niets in een droge omgeving

                 Reinigend? Is niet bewezen!

Hydrogel:

Bestaat uit 80 % water en 20 % bindmiddel (duur, water alleen volstaat prima)

hydrocolloid

Hydrocolloiden: (kaasplak,duoderm)

Maakt het wondklimaat zuur, hierdoor kunnen bacteriën zich niet vermenigvuldigen.

Het ruikt hierdoor wat sneller en de huid verweekt soms iets.

Dit is juist te gebruiken als je necrose wilt verweken! (is een van de betere middelen, ook stoma materiaal is hiervan gemaakt)

niet verklevend gaas

Op basis van siliconen: (mepitel) kan je allergisch op reageren, duur, kan een week blijven zitten.

Op basis van vet:klinitule, unitule elke 3 dgn wisselen

Op basis van rayonvezel : adaptic, cuticell 1 a 2 keer per week wisselen.

anti bacterieel

Honing: trekt vocht aan, maakt wond zuur en dus de bacterie impotent

Zilver: maakt bacterie dood (mits genoeg zilver!!! Moet meer dan 1 % inzitten en dan 2 x daags wisselen)

Jodium: meest bewezen werkzaam!!!

Hoge dosering zilver (acticoat of biateen ag) mag je max 3 weken gebruiken.

Geurneutraliserende verbanden: zit koolstof in, dit maskeert de geur.

wondrandbeschermers

Zinkzalf  Hoe hoog is het percentage zink? zinkoxide = 60%

sudocreme (10-15 %) is vettig, vocht werkt niet in.

Cavilonspray: beschermend laagje, helpt niet op kapotte huid!!!

Proshield: siliconen zalf, vocht werkt niet in.

Barriere-creme

vaseline

Ulcus cruris venosum

Ulcus cruris arterieel   -->  EAI

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.