17.5 Evolutie [Herhaling/les 2]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

Tanden

De vroege zoogdieren, afstammend van synapsiden, hadden een vrij simpel, reptielachtig gebit (rechts). Leg uit hoe door evolutie een gebit met lange scherpe hoektanden heeft kunnen ontstaan. Bijvoorbeeld bij leeuwen en tijgers.

• op papier in je schrift
• overleg met buren mag
• random beurt
• klaar: Na hoe veel verandering zou je iets een nieuw soort noemen? 

TIP:

gebruik je stappenplan

Zee naar land

De batfish (rechts) heeft verdikte vinstralen, waarmee hij over de bodem van de zee kan sluipen. Leg uit hoe door evolutie poten kunnen ontstaan, geschikt voor het leven op land (op land is meer voedsel)

• op papier in je schrift
• alleen
• random beurt
• klaar: bedenk zelf een voorbeeldvraag voor een toets (mbv chatgpt)

koraalrif

Leg met behulp van de eilandtheorie uit op welk van de drie omcirkelde eilanden jij zou gaan duiken als je de meeste verschillende soorten koralen zou willen vinden?

Evolutie is niets anders dan een opeenstapeling van toevallige mutaties in het DNA die voordelig zijn voor de fitness van een individu

1. Waar
2. Niet waar

Leerdoel

Je kent de verschillende manieren waarop soortsvorming plaatsvindt binnen de evolutietheorie

allopatrische soortvorming

Allopatrische soortvorming

• geografische isolatie veroorzaakt reproductieve isolatie
  
• verschil in evolutie in beide gebieden (variatie, survival of the fittest, voortplanting)
• na generaties kunnen populaties niet meer onderling voortplanten ->twee soorten
  

sympatrisch: in zelfde gebied

hoe dan?

reproductieve isolatie door bv:

seksuele selectie

gedrag: communicatie, voedselvoorkeur, legvoorkeur

samenvatting soortvorming

1. er is sprake van reproductieve isolatie tussen 2 populaties van 1 soort.
2. beide populaties evolueren apart van elkaar  (door: verschillende selectiedruk of toevallige mutaties)
3. uiteindelijk kunnen beide populaties onderling geen vruchtbare nakomelingen krijgen en zijn er dus 2 aparte soorten ontstaan.

Soortvorming d.m.v. natuurlijke selectie. Zet de zinnen in de juiste volgorde

Er bestaat variatie in genotype en fenotype binnen een populatie

De voordelige fenotypen worden dus doorgegeven

Een mutatie leidt tot een verandering in fenotype dat voordelig uitkomt in de omgeving

Door voortplanting, mutaties en recombinatie kunnen nieuwe genotypen ontstaan

De mutant overleeft door zijn aanpassing beter en krijgt meer nakomelingen 

Als er genoeg verschillen in genotype en fenotype zijn ontstaan kan dat leiden tot een nieuwe soortvorming

natuurlijke selectie 

kunstmatige selectie

Seksuele selectie en natuurlijke selectie botsen wel eens; een eigenschap levert wel meer paring op maar verlaagt de overleving 

Welk element zorgt niet voor soortvorming in het sympatrisch model?

1. specialisatie op voeding
2. Seksuele selectie
3. Geografische isolatie
4. Kunstmatige selectie

In de geschiedenis van de aarde zijn er regelmatig klimaatsveranderingen geweest. Hierdoor veranderde de mate van invloed van abiotsche factoren op populaties. Sommige individuen hadden, door toeval, een hogere fitness. Na veel generaties veranderde op deze manier soorten in nieuwe soorten.

Welk pijler van Darwin mist hier?

1. Genetische variatie (verscheidenheid in genotypen)
2. Natuurlijke selectie (survival of the fittest)
3. Soortvorming door reproductieve isolatie
4. Selectiedruk (door de omgeving)

Darwin was een duivenfokker. Hij fokte in zijn leven met een groot aantal duiven varianten. Deze kunstmatige selectie...

1. ...gaat meestal sneller dan natuurlijke selectie
2. ...gaat meestal langzamer dan natuurlijke selectie
3. ...levert vaak nieuwe soorten op
4. ...levert vaak individuen op die beter aangepast zijn aan de natuur

                                                                                                  De evolutie theorie in het kort: (kies 7 van de 10 opties)

Nieuwe genotypen ontstaat bij ................................   voortplanting.

Daardoor is het genotype van individuen van dezelfde soort 

......................................... precies hetzelfde.

De eigenschappen van individuen van één soort zijn daardoor net iets verschillend.

Eigenschappen waardoor een individu een grotere overlevingskans heeft, 

worden ...................................... doorgegeven aan nakomelingen. 

Wanneer populaties van één soort worden gescheiden spreken we

van ........................................ . Ze passen zich eventueel aan en veranderen, uiteindelijk

kunnen ze niet meer met elkaar voortplanten.

Dit gaat over uitgangspunt: 

Dit gaat over uitgangspunt: 

Dit gaat over uitgangspunt: 

geslachtelijke

celdeling

altijd

nooit

minder vaak

vaker

isolatie

natuurlijke selectie

variatie in genotype

ontstaan van nieuwe soorten

Soortvorming komt tot stand door ...

1. Isolatie, mutaties en natuurlijke selectie
2. Isolatie, natuurlijke selectie en verschillen in de omstandigheden
3. Isolatie, verschillen in de omstandigheden, mutaties en natuurlijke selectie
4. Isolatie, mutaties en verschillen in de omstandigheden

Huiswerk

Basiskennisvragen 17.5