12.1 Eigenschappen doorgeven (deel 1)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

12.1 Eigenschappen doorgeven

Leerdoelen 12.1

Je kunt uitleggen wat homozygoot en heterozygoot betekent

Je kunt uitleggen wat dominant en recessief is

Je kunt uitleggen hoe eigenschappen overerven

Je kunt voorspellen welke eigenschappen nakomelingen kunnen hebben

Je kunt kruisingen met meer dan twee fenotypen uitwerken (morgen)

Homozygoot vs Heterozygoot

Voorbeeld bij het gen haarvorm

• Homozygoot
• 2 dezelfde allelen
• krul - krul

• Heterozygoot
• 2 verschillende allelen
• krul - steil 

- Het uiterlijk van een organisme noemen we het:

- Alle erfelijke eigenschappen van een organisme noemen we het:

- Dit deel van een chromosoom codeert voor 1 eigenschap:

- De variant van een gen noemen we een:

- Bij meiose ontstaan:

- Bij mitose ontstaan:

Genotype

Fenotype

Gen

Allel

Geslachtscellen

Lichaamscellen

Dominant vs Recessief

Dominant:

• Overheersende allel

Recessief:

• Onderdrukte allel

Bijvoorbeeld:

• Bij de oogkleur is het allel bruin dominant over blauw
  
• Heb je 1 allel voor bruine ogen en 1 allel voor blauwe ogen dan overheerst het allel voor bruine ogen het allel voor blauwe ogen
  
• Je fenotype is dan bruin
  

Hoe noemen we de genotypen?

Homozygoot dominant

• 2 gelijke dominante allelen voor 1 gen/eigenschap

Homozygoot recessief

• 2 gelijke recessieve allelen voor 1 gen/eigenschap

Heterozygoot

• 2 verschillende allelen voor 1 gen/eigenschap

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De allelen voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

Terugblik

Een man heeft bruin haar en een vrouw blond haar. De man is ....................... wat betekent dat hij twee verschillende ....................... voor het gen voor haarkleur heeft. Hieruit kan je afleiden dat bruin haar ....................... is. De vrouw moet dan wel ....................... zijn. Het gen voor blond haar is dan ....................... De vrouw besluit haar haar rood te verven. Hiermee verandert ze wel haar ......................... maar niet haar .......................

allelen

dominant

fenotype

genotype

heterozygoot

homozygoot

recessief

Welke genotype hoort bij welk begrip?

AA

Aa

aa

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

Genotype noteren

We gebruiken letters:

• Dominant allel - HOOFDLETTER
  
• Recessief allel - kleine letter

Voorbeeld:

• Homozygoot dominant - AA
• Heterozygoot - Aa
  
• Homozygoot recessief - aa

In deze afbeelding zie je voor het gen oorlel de invulling voor twee ouders. Welke eigenschap is dominant? Hoe ziet hun fenotype/genotype eruit en zijn ze homo of heterozygoot? 

Er blijven woorden over

vast

los

homozygoot dominant

homozygoot ressecief

Aa

AA

heterozygoot

aa

De ouders uit de vorige slide krijgen kinderen

Genotype was Aa voor de vader en aa voor de moeder dus de nakomelingen hebben de volgende mogelijkheid:

Genotype bij de nakomelingen: 50% Aa en 50% aa

Fenotype bij de nakomelingen: 50% los en 50% vast

	A	a
a	Aa	aa
a	Aa	aa

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. Het eerstgeboren jong is wit.

Het alles voor vachtkleur bruin is  ...........................................,
terwijl het alles voor kleur wit ................................. is.

dominant

recessief

Aan de slag

12.1: opdracht 1 t/m 8