G2MH - Hoofdstuk 5

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Welkom bij Nederlands

Op tafel heb je liggen:

•  Lesboek;
  
•  Moduleboekje 'Fictie en poëzie';
  
•  Schrift;
  
•  Pen.

Wat gaan we deze les doen?

• Aan de slag met het moduleboekje 'Fictie en poëzie'. 

Onderwerp: 'Poëzie'

                               Doel lessenserie

• Je leert het verschil te omschrijven tussen fictie en zakelijke teksten;
  
• Je leert het verschil te omschrijven tussen fictie en poëzie;
  
• Je leert over personages en perspectief in een verhaal;
  
• Je leert over tijd en plaats in een verhaal;
  
• Je leert over genres en hun kenmerken;
  
• Je leert over gedichten en hun kenmerken.

                                          Lesdoel

Je kunt:

• Je leert het verschil te omschrijven tussen fictie en poëzie;
• Je leert over gedichten en hun kenmerken.

5.1 Kenmerken van gedichten

• Een gedicht heeft meestal meerdere vormen van onderstaande kenmerken;
• Zonder te lezen, kun je gedichten al herkennen aan:

1. De meestal korte regels;
   
2. De verdeling in strofes en verzen;
   
3. De afwijkende bladspiegel van het gedicht (verdeling van tekst op papier);
   
4. Veel ‘wit’ op de bladzijde.

Als je een gedicht leest, zie je nog meer kenmerken van gedichten:

• Een dichter gebruikt meestal weinig woorden om het verhaal te vertellen;
  
• In een gedicht komt bijna altijd rijm voor;
  
• Een dichter kan hoofdletters op een andere plek zetten;
  
• Een dichter kan leestekens op een andere plek zetten;
  
• In een gedicht worden gewone dingen op een bijzondere manier verteld;
  
• Een gedicht gaat vaak over gedachten en gevoelens;

Een dichter legt niets uit - je moet er allemaal zelf achter komen!

                  Personificatie

Dieren, levensloze dingen of abstracte begrippen worden voorgesteld als menselijke wezens

De winter strooit zijn eerste vlokken uit.

De bomen wiegen in de wind, het koren danst.

Het schilderij leert ons iets over de klederdracht in de 17e eeuw.

De studie toont aan dat jongeren gemiddeld minder slapen dan vroeger.

Opdracht

Maak opdracht 1 uit je moduleboekje.

Blz. 21

5.2 Verdeling van de tekst

• Woorden zijn heel belangrijk;
• Een gedicht is vaak kort;
• Woorden zorgvuldig kiezen en plaatsen;
• Verdeelt in strofen (alinea);
• Afwijkende strofe kan de aandacht in een gedicht trekken (belangrijke woorden laten opvallen);
•  Woorden en zinnen worden verdeeld op een manier die past bij het gedicht (kriskras, zin in meerdere regels;
• De dichter bepaalt hoe jij het gedicht leest.

Opdracht

Maak opdracht 2 uit je moduleboekje.

 

Blz. 23

5.3 Rijmvormen

• Gedichten rijmen vaak, maar niet altijd;
• Veel verschillende soorten rijm, zoals:

1. Volrijm;
2. Beginrijm;
3. Herhaling;
4. Klinkerrijm.

                               Volrijm

• Klankovereenkomst van klinkers en medeklinkers;
• Makkelijk zinnetjes onthouden;
  
• Meestal aan het einde van de zin.
  

Rijm binnen een zin (rijmwoorden staan verspreid) --> binnenrijm

De vrouw met de blauwe mouw.

Een kat met een zachte vacht

zat voor huisnummer acht

trouw op wacht

                         Beginrijm

• Ook wel 'alliteratie' genoemd;
  
• Woorden die vlakbij elkaar staan, beginnen met dezelfde letter of letters;
  
• Woorden vallen op.
  

Beginrijm in een hele zin:

'Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan.'

Een dichter is een taalatleet

die alle woorden die hij weet....

                     Herhaling

• Woorden of hele zinnen herhalen;
• Met opzet;
• Woorden laten opvallen.

In 't kleine dorpje Bladerstil,

daar kiest met wat men worden wil 

In 't kleine dorpje Bladerstil,

daar hoort men af en toe gegil

In 't kleine dorpje Bladerstil,

word je een reus, een kikkerbil 

                     Klinkerrijm

• De klinkers van een woord rijmen;
• Gaat om de klank;
• De a in amen en de aa in maan rijmen op elkaar, al schrijf je de woorden niet hetzelfde.

Ben je een meisje

met lange haren

dan moet je 

voor een kam

gaan sparen

5.4 Haiku's

• Japanse dichtkunst;
• Bestaat uit 3 regels.

1.  Eerste regel --> 5 lettergrepen;
2. Tweede regel --> zeven lettergrepen;
3. Derde regel --> vijf lettergrepen. 

• Het gedicht hoeft niet te rijmen!

Opdracht

Schrijf zelf een haiku. Kijk goed naar de regels die je moet toepassen. 

Regels 'Haiku' schrijven

• 5/7/5-regel;
  
• Niet rijmend gedicht;
• Iets van de natuur of zintuigen erin verwerken;
• Zorg voor een verrassingselement.

Tips:

• Geen vast onderwerp;
• Schrijf je eerste gedachte op papier, leg hem weg en ga deze dan aanpassen;
• Laat je haiku controleren door een andere leerling.