Les 51 - Grammatica - Naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Les 51 - Grammatica - Naamwoordelijk gezegde en werkwoorden

Hallo 1va

Pak je spullen alvast (boek/Nieuw Nederlands/pen+schrift) en je leesboek

• Wat gaan we doen vandaag?
  
• Lezen (10 min)
  
• Wat weet je nog
• Korte herhaling
• oefen met §7

Hallo 1vhtb

Pak je spullen alvast (boek/Nieuw Nederlands/pen+schrift) en je leesboek

• Wat gaan we doen vandaag?
  
• Lezen (10 min)
  
• Wat weet je nog
• Korte herhaling
• oefenen met §7

Wat weet je nog?

Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde?

Gisteren vond ik tien euro op straat.

De hond van de buurvrouw is erg gemeen.

De pelikaan blijkt een goede visser te zijn.

Vandaag de dag spelen minder kinderen op straat.

Wat weet je nog?

Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde?

Gisteren vond ik tien euro op straat.

wwg: vond

De hond van de buurvrouw is erg gemeen.

nwg: is [erg gemeen]

De pelikaan blijkt een goede visser te zijn.

nwg: blijkt [een goede visser] te zijn

Vandaag de dag spelen minder kinderen op straat.

wwg: spelen

Wat weet je nog?

• Elise is van de hoogste duikplank gesprongen.
• Werkwoordelijk gezegde: is gesprongen

• Gisteren ging ik naar de musical Grease.
• wwg: ging

• In deze kou zou je niet buiten moeten sporten.
• wwg: zou moeten sporten

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- het naamwoordelijke gezegde in een zin vinden.

De onderstaande zinnen zijn uitspraken van een 2-jarig kind.

a. Hondje bijt

b. Ikke ziek

c. Kindje huilt.

d. Oma slaapt.

e. Papa lief.

f. Toetje lekker

1. Verdeel de zinnen in twee groepen: een groep waar het onderwerp iets doet en een waar het onderwerp iets is.

2.  Welke groep woorden vormen correcte zinnen?

3. In de groep met onjuiste zinnen ontbreekt een woord. Tot welke woordsoort behoort dat ontbrekende woord?

De onderstaande zinnen zijn uitspraken van een 2-jarig kind

1. groep 1 (ow doet iets)

a. Hondje bijt

c. Kindje huilt.

d. Oma slaapt.

groep 2 (ow is iets)

b. Ikke ziek

e. Papa lief.

f. Toetje lekker

De onderstaande zinnen zijn uitspraken van een 2-jarig kind

1. groep 1 (ow doet iets)

a. Hondje bijt

c. Kindje huilt.

d. Oma slaapt.

groep 2 (ow is iets)

b. Ikke ziek

e. Papa lief.

f. Toetje lekker

2. Groep 1 vormt correcte zinnen

De onderstaande zinnen zijn uitspraken van een 2-jarig kind

1. groep 1 (ow doet iets)

a. Hondje bijt

c. Kindje huilt.

d. Oma slaapt.

groep 2 (ow is iets)

b. Ikke ziek

e. Papa lief.

f. Toetje lekker

2. Groep 1 vormt correcte zinnen

3. In groep 2 ontbreekt steeds een werkwoord (ben/is). 

Hij loopt een rondje.

Hij is ziek.

Doet iets of is iets?

Hij loopt een rondje.

Onderwerp doet iets.

Hij is ziek.

Onderwerp is iets.

Hij maakt een vlog in de achtbaan.

Hij is een vlogger.

Doet iets of is iets?

Hij maakt een vlog in de achtbaan.

Onderwerp doet iets.

Hij is een vlogger.

Onderwerp is iets.

Naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je  dus twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. 

= zin met werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. 

= zin met naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

• Mijn broer is lief geweest.
• PV: 
• Is
• OW:
•  Mijn broer
• NWG of WWG? (is iets of doet iets?)
• is iets, dus 
• NWG

Naamwoordelijk gezegde

• Mijn broer is lief  geweest
• Bestaat uit een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel

• Het werkwoordelijk deel bevat alle werkwoorden uit de zin. (Een van deze werkwoorden is een vorm van een koppelwerkwoord)
• is geweest

• Het naamwoordelijk deel bevat een zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord
• lief
• deze worden door het koppelwerkwoord (kww) gekoppeld aan het onderwerp.
• Dus mijn broer wordt gekoppeld aan lief door geweest (kww)

Naamwoordelijk gezegde

• Bestaat uit een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel

VB: Mijn broer is lief geweest.

• Het werkwoordelijk deel bevat alle werkwoorden uit de zin. (Een van deze werkwoorden is een vorm van een koppelwerkwoord)

Werk woordelijk deel: Is geweest

• Het naamwoordelijk deel bevat een zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord, deze worden door het kww gekopeld aan de pv.

Naamwoordelijk deel: lief

Koppelwerkwoorden 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken en voorkomen)

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is boos geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap aan het onderwerp.

die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

Wel of geen naamwoordelijk gezegde? 

Stel twee vragen:

Vraag 1: 

Gaat het in de zin om een ‘toestand’ (ook wel: eigenschap)? 

Vraag 2: 

Staat er een vorm van één van de negen koppelwerkwoorden in de zin? 

Ontleden in de vaste volgorde

• Zoek de PV
• OW
• WG    of    NG 
• LV 
• MV
• BWB

Naamwoordelijk gezegde

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde zit nooit een lijdend voorwerp!

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde 

Samengevat

- onderwerp is iets 'toestand'

- bevat altijd een koppelwerkwoord 

- bevat altijd een werkwoordelijk deel (kww) en naamwoordelijk deel (een woordgroep met een BN of ZN)

- zin bevat nooit een LV

- KWW is vervangbaar 

KORTOM:

In een zin zit dus:

• een werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin)
  

óf

• een naamwoordelijk gezegde:

                 kww + antwoord op de vraag: Wat+PV+OW+overige ww

                 Het naamwoordelijk deel noteer je [tussen vierkante haken]

Zelf oefenen 1va

Cursus 5 grammatica §7 Naamwoordelijk gezegde

Wat:  Maak van §7 opdracht 2, 3 en 4 van p. 216-217.

Hoe:  Individueel 

Hulp: Nieuw Nederlands, buur, docent.

Tijd:  20 min.

Uitkomst: Geoefend met het naamwoordelijk gezegde.

Klaar?

Ben je klaar lezen in je leesboek of huiswerk 

Extra uitdaging? 

Maak opdracht 5 p. 217

Zelf oefenen 1vhtb

Cursus 5 grammatica §7 Naamwoordelijk gezegde

Wat:  Maak van §7 opdracht 2, 3 en 4 van p. 216-217.

Hoe:  Individueel 

Hulp: Nieuw Nederlands, buur, docent.

Tijd:  20 min.

Uitkomst: Geoefend met het naamwoordelijk gezegde.

Klaar?

Ben je klaar lezen in je leesboek of huiswerk 

Extra uitdaging? 

Maak opdracht 5 p. 217

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- het naamwoordelijke gezegde in een zin vinden.

Fijne dag!

Ruim rustig op en blijf rustig zitten tot de bel gaat.