2.1 Wetenschap en politiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Grieken en Romeinen

Tijdvak 2

2.1 wetenschap en politiek in de Griekse stadsstaat

KA: ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadsstaat

Archeologen vonden een stenen gewicht in de vorm van een kikker uit Babylonië (in het huidige Irak) van omstreeks 1800 voor Christus. Op het gewicht stond: "Kikker van tien minas, een wettig gewicht van de god Sjamasj". De mina (ongeveer 500 gram) werd gebruikt om graankorrels af te wegen. De vondst van dit gewicht laat zien dat er in Babylonië in 1800 voor Christus aan een voorwaarde was voldaan voor het ontstaan van een vroeg-stedelijke samenleving.
Leg uit welke voorwaarde dit is.

Wat weet je al over tijdvak 2?

Leerdoelen

• Je weet hoe de eerste Griekse beschavingen tot ontwikkeling kwamen
• Je weet hoe de klassieke cultuur van de Griekse stadsstaten tot ontwikkeling kwam 
• Je begrijpt hoe de Grieken dachten over burgerschap en politiek
• Je begrijpt hoe het Griekse wetenschappelijk denken ontstond 

De eerste beschavingen

• 2000 v. Chr. - 1600 v. Chr.: Minoïsche beschaving
• 1600 v. Chr. - 1100 v. Chr.: Myceense beschaving
• 1100 v. Chr. - 800 v. Chr.: donkere eeuwen 
  
  
• Vanaf 800 v. Chr.: ontwikkeling beschaving
     ontstaan van de polis
     landbouwstedelijke samenleving

De Griekse polis

Een polis is een stadsstaat. Elke stad in Griekenland bestuurde zichzelf en elke stadsstaat had een eigen bestuurssysteem. 

De Grieken stichtten ook koloniën
langs de kusten van de Middellandse
en Zwarte Zee. Deze koloniën dreven
handel met elkaar. 

Culturele eenheid, politieke verdeeldheid

De Griekse stadsstaten deelden een gezamenlijke cultuur. We noemen dit de klassieke cultuur  

• Zelfde taal
• Zelfde godsdienst
• Zelfde valuta en munteenheid
• Zelfde beeld- en bouwkunst
• Olympische Spelen
• Ontwikkeling wetenschappelijk denken

Culturele eenheid, politieke verdeeldheid

Wel verschilde de bestuursvorm per polis. 

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Aristocratie
4. Oligarchie
5. Democratie 

Geef een voorbeeld van hoe je de klassieke cultuur/vormentaal nog steeds terugziet

il Vittoriano, gebouwd in 1911 ter ere van de eerste koning van verenigd Italië

Wetenschap en filosofie

Ontwikkeling wetenschappelijk denken = gebruik van ratio (=verstand)

• Filosofie:  Socrates, Plato, Aristoteles
  
• Wiskunde: Pythagoras
• Geneeskunde: Hippocrates
• Geschiedenis: Herodotus
  

De Grieken maken wetenschap los van praktijk (theoretisch benaderen)

De democratie in Athene

Bedacht door Kleistenes

• directe democratie
• Alleen mensen met burgerrecht waren betrokken bij de democratie
          - mannen
          - geen slaven
          - in Athene geboren

Koppel de bron met het juiste begrip.

Monarchie

Tyrannie

Aristocratie

Democratie

In het begin van de vierde eeuw voor Christus werd in Athene de regel
ingevoerd dat de burgers voor het bijwonen van de volksvergadering
presentiegeld kregen. Dit wordt beschouwd als een belangrijke stap in het
democratiseringsproces in de Atheense stadstaat. Leg dit uit.