Les 6 De Griekse stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Tijdvak 2: Grieken en Romeinen.

Tijd van Grieken en Romeinen

            3000 vC tot 500 nC

Kenmerk: de ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over politiek en burgerschap in de Griekse stadsstaat

animatie mythe van Icarus

wat is de centrale boodschap?

vraag

Waarom leidde de ontwikkeling van stedelijke beschavingen tot een toename van oorlogen?

(gedeeltelijke) verklaring

• een grotere verzameling van bezittingen binnen 1 volk / gebied
  

• mensen voelden zich meer verbonden met de 'wij-groep', de buren werden de 'zij-groep'
  

• de sociale gelaagdheid gaf heersers de macht om oorlogen te beginnen voor eigen belangen

• door specialisatie en belastingen konden soldaten worden getraind / betaald
  

• ontwikkeling van cavalerie (paarden), wapens en harnas
  

Ontstaan Griekse stadstaat (geel = niet overnemen)

• 2000 v. Chr. - 1600 v. Chr.: Minoïsche beschaving (Kreta)
• 1600 v. Chr. - 1100 v. Chr.: Myceense beschaving (Troje)
• 1100 v. Chr. - 800 v. Chr.: 'donkere eeuwen '
  
  
• Vanaf 800 v. Chr.:   ontstaan van de polis (stadstaat)
• = stad met omringend platteland, eigen bestuur en leger
• landbouwstedelijke samenleving
• overname alfabet van Feniciërs (Libanon)

Culturele eenheid, politieke verdeeldheid

• De Griekse stadstaten deelden een gezamenlijke cultuur. We noemen dit de klassieke cultuur . Voorbeelden: 
  
• taal
• godsdienst : Griekse goden op de Olympus
• verhalen over helden en goden (mythen, Homerus)
• beeld- en bouwkunst met 'klassieke' vormen: zuilen en timpanen
• Olympische Spelen

Culturele eenheid, politieke verdeeldheid

• Tussen de stadstaten bestond grote concurrentie en er werd dan ook veel oorlog gevoerd.

• Per polis verschilde de bestuursvorm : 
  
• Monarchie (koning bestuurt via erfrecht)
  
• Tirannie (koning heeft de macht gegrepen)
  
• Aristocratie (de 'besten' (edelen) besturen)
  
• Oligarchie (een kleine groep rijken bestuurt)
• Democratie (de burgers besturen, Athene)
  

De democratie in Athene

• Filosofen: de staat is er voor de burger, je moet je als burger actief inzetten.
• Alleen mensen met burgerrecht waren betrokken bij de democratie:
          - mannen
          - geen slaven
          - in Athene geboren

• Directe democratie: om te kunnen stemmen moest een burger persoonlijk aanwezig zijn bij de volksvergadering. 
• De Atheners probeerden de democratie te beschermen door loting en het schervengericht

de Griekse wereld vóór Alexander de Grote

kolonisatie

Schervengericht

Ter bescherming van de democratie --> invoer schervengericht.
Atheense volksvergadering kon een stemming houden waarbij elke burger de naam van een door hem ongewenste politicus in een potscherf kraste. Wie de meeste stemmen kreeg werd voor 10 jaar verbannen. 

video + vragen

ed.ted.com

Schuif de omschrijving naar de juiste bestuursvorm!

Regering door het volk

Regering door weinigen

Regering door een onwettig alleenheerser

Regering door de adel

Regering door een vorst/koning

In de tekst ontbreken vijf woorden in de tekst. Sleep de woorden naar het juiste getal om de tekst kloppend te maken. 

 

Een [...1...] is een manier van besturen waarbij de bewoners veel invloed hebben op hoe hun land wordt geregeerd. Bij een [...2...], zoals in [...3...], stemmen mensen zelf voor of tegen een plan. De meeste stemmen gelden. Bij een [...4...], zoals in [...5...], stemmen mensen op andere mensen, die namens hen het land besturen.

1............

2...........

3...........

4...............

5..............

Athene

democratie

directe democratie

indirecte democratie

Nederland

Leerdoelen

1. De leerling heeft kennis over de ontwikkeling van het denken over politiek.

1.1 De leerling kan uitleggen dat de Griekse stadsstaten op bestuurlijk gebied verdeeld waren, maar op cultureel gebied verenigd.

1.2 De leerling kan uitleggen waarom de Griekse cultuur de klassieke cultuur wordt genoemd.

1.3 De leerling kan uitleggen wat een Griekse stadsstaat is.

1.4 De leerling kan vier bestuursvormen die in Griekenland voorkwamen, noemen, beschrijven en herkennen.

1.5 De leerling kan beschrijven wat het burgerschap in de Atheense democratie inhield.

maken 

examenvragen Atheense democratie 

de namen verwijzen naar de geboorte- plaatsen van personen uit de Iliad en de Odyssee van Homerus.

"Odyssee" (Ὀδύσσεια)

De reis van Odysseus  van Troje terug naar huis.

"Illias" (Ἰλιάς)

Trojaanse oorlog en de held Achilles.(Ilias = Grieks voor Troje)