2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

Wat zijn de grondbeginselen van onze rechtsstaat? En welke waarden horen daarbij?

Waarom is er een rechtsstaat?

• Veiligheid voor burgers.
• Gelijkheid creëren
• Vrijheid garanderen
  
  

Deze doelen zijn in de rechtsstaat uitgewerkt in een aantal grondbeginselen.

Grondbeginselen van de Rechtsstaat

1. Grondrechten, alle mensen worden vrij en gelijk geboren
2. Soeverein- en democratiebeginsel, mensen sluiten een sociaal contract af.
3. Legaliteitsbeginsel, de staat kan dit contract afdwingen
4. De macht van de staat wordt beperkt door de Trias politica

Rechtsstaat: Staat waarin burgers door middel van grondrechten worden beschermd tegen macht en willekeur van de overheid.

0

Trias politica

Machtenscheiding

Wetgevende macht
-Parlement (1e en 2e kamer)
- Wetten maken

Uitvoerende macht

-Regering (ministers en koning)

- Wetten maken
- Wetten uitvoeren

Rechterlijke macht

- Rechter

- Controleren of wetten worden nageleefd.

Welke dilemma's spelen
er bij het toepassen van de
doodstraf?

De _______ macht is verantwoording verschuldigd aan de wetgevende macht. De _______ macht is verantwoording schuldig aan de burgers. De burgers hebben invloed op de wetgevende macht door middel van _______.
De _______ macht controleert vervolgens de uitvoering van de wetten en regelgeving en treedt op als _______ bij conflicten tussen machten. De rechterlijke macht wordt gecontroleerd door de uitvoerende macht die de rechterlijke macht organiseert.

verkiezingen

wetgevende

rechterlijke

uitvoerende

scheidsrechter

Regels en wetten

Regels zorgen voor duidelijkheid en structuur

• Gedragdsregels (normen) VS rechtsnormen: gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld.
  
• Regels/wetten veranderen in loop der jaren.
  

Ontstaan van de rechtsstaat

• De rechtsstaat is ontstaan uit rechtvaardigheidsgevoelens van burgers. ​
• Toename algemene kennis door twijfel over huidig wereldbeeld​
•  Kracht van de rede : vrijheid noodzakelijk​
• Sociaal contract is noodzakelijk, iedereen blijft van elkaars eigendommen af​
• De staat krijgt het geweldsmonopolie, beperkt door het recht van burgers​
• Tegen de absolute monarchie​

Grondbeginselen van de Rechtsstaat

1. Grondrechten, alle mensen worden vrij en gelijk geboren
2. Soeverein- en democratiebeginsel, mensen sluiten een sociaal contract af.
3. Legaliteitsbeginsel, de staat kan dit contract afdwingen
4. De macht van de staat wordt beperkt door de Trias politica

Rechtsstaat: Staat waarin burgers door middel van grondrechten worden beschermd tegen macht en willekeur van de overheid.

Trias politica

Machtenscheiding

Wetgevende macht
-Parlement (1e en 2e kamer)
- Wetten maken

Uitvoerende macht

-Regering (ministers en koning)

- Wetten maken
- Wetten uitvoeren

Rechterlijke macht

- Rechter

- Controleren of wetten worden nageleefd.

De _______ macht is verantwoording verschuldigd aan de wetgevende macht. De _______ macht is verantwoording schuldig aan de burgers. De burgers hebben invloed op de wetgevende macht door middel van _______.
De _______ macht controleert vervolgens de uitvoering van de wetten en regelgeving en treedt op als _______ bij conflicten tussen machten. De rechterlijke macht wordt gecontroleerd door de uitvoerende macht die de rechterlijke macht organiseert.

verkiezingen

wetgevende

rechterlijke

uitvoerende

scheidsrechter

De grondwet

Grondwetten vormen de basis voor rechtsstaten. De grondwet:

• begrenst de macht van de staat.
• legt fundamentele rechten van burgers vast.
• geeft aan hoe de machtsorganen van de staat zijn georganiseerd.
• drukt de eenheid van de natie uit.