Paragraaf 8.1 - Geluid maken en horen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Paragraaf 8.1 - Geluid maken en horen

Leerdoelen 

8.1.1 Je kunt een aantal geluidsbronnen noemen.

8.1.2 Je kunt uitleggen hoe het geluid van een luidspreker zich verspreidt tot je oren

het geluid opvangen.

8.1.3 Je kunt uitleggen wat een tussenstof is.

8.1.4 Je kunt de geluidssnelheid in lucht van 20 °C noemen.

8.1.5 Je kunt beschrijven hoe je geluid hoort.

Introductie

In de natuur kun je allerlei geluiden horen, bijvoorbeeld het rommelen van de donder, het

ruisen van de zee en het fluiten van vogels. Ook mensen veroorzaken geluid. Ze praten,

zingen, schreeuwen, maken muziek, rijden in auto’s, steken vuurwerk af enzovoort.

Geluidsbronnen

Een voorwerp dat geluid maakt, noem je een geluidsbron. Veel geluidsbronnen zijn door mensen gemaakt, bijvoorbeeld muziekinstrumenten, machines, motoren en luidsprekers (afbeelding 1).

Welk voorwerp is geen geluidsbron?

1. een deurbel
2. een gitaar
3. een motor
4. een oor

Trillingen

Geluid ontstaat als een geluidsbron trillingen veroorzaakt.

• Bij je stem zijn het de stembanden die trillen.

• Bij een luidspreker is het de conus die trilt.

• Bij een gitaar zijn het de snaren die trillen.

Die trilling hoor je als geluid, doordat de trilling zich vanaf de geluidsbron naar je oren verplaatst. Die verplaatsing kun je vergelijken met de rimpeling in het water als je er een steentje in gooit. De plons is daarbij te vergelijken met de geluidsbron. De rimpeling in het water is het geluid dat zich verplaatst.

Een geluidsbron:

1. is een stof waardoor trillingen zich verplaatsen.
2. vangt trillingen van de lucht op.
3. veroorzaakt trillingen in de lucht.
4. zet trillende lucht om in geluid.

Van de geluidsbron naar je oren

In afbeelding 2 is getekend hoe het geluid van een luidspreker zich verspreidt. De conus van de luidspreker beweegt snel heen en weer. Als de conus naar buiten gaat, wordt de lucht rond de conus een klein beetje samengeperst. Als de conus naar binnen gaat, wordt de lucht iets ‘verdund’. Daardoor verandert de luchtdruk steeds een klein beetje en gaat de lucht in alle richtingen trillen.

www.edumedia-sciences.com

Als de conus van een luidspreker naar buiten gaat, wordt de lucht rond de conus:.......................

1. een klein beetje verdund.
2. heel erg verdund.
3. een klein beetje samengeperst.
4. heel erg samengeperst.

De tussenstof

Je kunt een geluid alleen horen als er een tussenstof is: een stof waardoor de trillingen zich kunnen verplaatsen van de geluidsbron naar je oren. Meestal is lucht de tussenstof. Maar geluid kan zich ook verplaatsen door een vloeistof of een vaste stof (zoals metaal). Het geluid van je stem hoor je bijvoorbeeld niet alleen ‘buitenom’ (via de lucht), maar ook ‘binnendoor’ (via de botten van je schedel).

Met twee blikjes en een touwtje kun je een ‘telefoon’ maken.
Als het touwtje strak gespannen wordt, kun je met elkaar praten via de blikjes.
Door welke tussenstof verplaatst het geluid zich dan?

De geluidssnelheid

Geluid heeft tijd nodig om zich door een stof te verplaatsen. Je merkt dit bijvoorbeeld als het onweert. Het licht van de bliksem gaat veel sneller dan het geluid. Daardoor hoor je de donder pas als je de bliksem al gezien hebt. Hoe snel het geluid zich verplaatst, verschilt van stof tot stof. De geluidssnelheid in lucht is ongeveer 340 meter per seconde (ongeveer 1225 km/h).

Geluid horen

In afbeelding 3 is het binnenste van een oor getekend. Als geluidstrillingen het oor bereiken, gaat het trommelvlies ook trillen.

• Het trommelvlies beweegt naar buiten als de luchtdruk bij A lager wordt.

• Het trommelvlies beweegt naar binnen als de luchtdruk bij A hoger wordt.

Op die manier trilt het trommelvlies mee met de trillingen in de lucht. Zintuigcellen nemen deze beweging waar en geven dat door aan de hersenen.

Welk deel van het oor neemt de trillingen in de lucht waar?

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 8.1 en maak de online opdrachten

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: ???? minuten lang

Huiswerk: opdrachten 1 t/m 13 van paragraaf 8.1 & Test jezelf

Klaar?: ga bezig met een ander vak!