Formuleren (Foutieve) samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Een (foutieve) samentrekking

We gaan nu 10 minuten lezen

Lesdoel

> Ik kan een foutieve samentrekking in een zin herkennen.

Wat is een samentrekking?

• Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. 
• Komt voor in zinnen waarin 'en' of 'maar' staat.

Jan at een appel en Piet at een peer. 

Jan at een appel en Piet een peer. 

Welk(e) woord(en) zijn weggelaten?
Carol heeft gisteren deze berg beklommen en Wietze die berg.

Welk(e) woord(en) zijn weggelaten?
Leontine heeft meer boeken gekocht dan Patty cd's

3 Voorwaarden goede samentrekking:

1. De woorden hebben dezelfde grammaticale betekenis (ow/ pv /lv /mv etc)
2. De woorden hebben hetzelfde getal (enkelvoud, meervoud)
3. De woorden hebben dezelfde functie (zinsdeel, woordsoort).

> Check de zinnen altijd op deze drie punten om te zien of de samentrekking klopt of niet.

Voorbeeld

De zin:

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken. 

Splits de zin:

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken. 

Splits de zin naar de oorspronkelijke zinnen:

Jerry keek naar een hond.

Daardoor keek Jerry niet uit bij het oversteken.

--> Weggelaten woord(en) = keek, Jerry

a. Jerry keek naar een hond.

b. Daardoor keek Jerry niet uit bij het oversteken.

Jerry = in zin a en b zelfde grammaticale functie (ow), zelfde getal en zelfde betekenis - goede samentrekking

Keek = in zin a betekenis van kijken naar en in zin b betekenis van uitkijken. -> andere betekenis - foute samentrekking

Check de (1) grammaticale functie, (2) het getal en de (3) betekenis

Uitwerking

Jerry keek naar een hond en keek daardoor niet uit bij het oversteken. 

Jerry is een juiste samentrekking, die kan ik dus weglaten.

Keek is een onjuiste samentrekking, die moet ik dus laten staan.

Mevrouw Van der Wal heeft veel vrijwilligerswerk gedaan en daarvoor op Koningsdag een lintje gekregen.

1. Goede samentrekking
2. Foutieve samentrekking

De ambulance bracht het slachtoffer naar het ziekenhuis en de agenten de dader naar het politiebureau.

1. Foutieve samentrekking (betekenis)
2. Foutieve samentrekking (getal)

Functie

• Zinsdeel: De inbreker heeft de man een klap gegeven en daarna beroofd. 

Weggelaten woorden: De inbreker | heeft | de man

                                                       ow                  pv        mv/lv

Marcel heeft zijn vriendin gefeliciteerd en een cadeau gegeven.

1. Goede samentrekking
2. Foutieve samentrekking

Functie

• Woordsoort: Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Weggelaten woorden: Tabitha  | heeft

                                                    zn         zww/hww

Paul is ziek en naar huis gegaan.

1. Goede samentrekking
2. Foutieve samentrekking

Opdrachten maken

Aan de slag!

* Maak: H7 formuleren: 

    paragraaf 5, opdrachten 1 t/m 4.

Aan welke 3 voorwaarden moet een samentrekking voldoen?

create.kahoot.it

Kort verhaal

POEP

Voordat we gaan lezen

• Wie heeft er wel eens een boek gelezen van Manon Uphoff?
  
• Wie heeft er thuis een hond?
  
• Wie heeft er een hekel aan honden?
  
• Wie heeft er wel eens in de hondenpoep gestaan?
  

Tijdens het lezen

Denk alvast na over de volgende vragen?

Wat is het thema van het verhaal?

Wat kom je te weten over het verleden van de hoofdpersonen? 

Welke rol spelen de honden in het verhaal? 

 Geef enkele voorbeelden van kleine en grote wendingen in het verhaal. 

Kort verhaal: poep

Wat is het thema van het verhaal?

Wat kom je te weten over het verleden van de hoofdpersonen?

Welke rol spelen de honden in het verhaal?

Wat is jouw mening over dit verhaal? Onderbouw je mening met twee argumenten.