Hoofdstuk 5: Ingrijpen in de natuur

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Hoofdstuk 5: Ingrijpen in de natuur

De ontwikkeling van de landbouw 

vanaf 8500 v.C.

Vraag 1: Hoe is de landbouw ontstaan en verspreid?

Lees de tekst  en bekijk de tijdlijn op p.6O (D1)

Veranderend klimaat

• Einde laatste ijstijd: ca 13 000 v.C.: milder klimaat in groot deel van de wereld.
• Nabije Oosten: klimaat warmer en vochtiger             uitgestrekte bergflanken met graan (voorlopers tarwe en gerst) 
• = VRUCHTBARE HALVE MAAN

Vruchtbare halve maan

• Voedselverzamelaars-jagers hadden het hier gemakkelijker dan ooit.
• Rondtrekken voor plantaardig voedsel was niet meer nodig: er was genoeg voedsel om voorraden op te slaan.
• Het graan trok kuddes wilde schapen en geiten aan: voldoende vlees.
• De mens werd sedentair in plaats van nomadisch: ze bleven op een vaste woonplaats.
• Nederzettingen ontstonden: mensen gingen in hutten wonen.

LWB p.62

Opdracht 2A

Domesticatie =

1. ingrijpen in de natuur
2. leven van de natuur

Opdracht 2A

landbouw =

1. voedsel verzamelen
2. voedsel produceren

Opdracht 2A

akkerbouw =

1. zelf dieren selecteren om te fokken
2. zelf planten selecteren en telen

Opdracht 2A

veeteelt =

1. zelf dieren selecteren om te fokken
2. zelf planten selecteren en telen

Ontstaan van landbouw

• Probleem: Het warme klimaat blijft niet aanhouden en er komen regelmatig koudere periodes.
• Gevolg: De mensen hebben tijdens koudere periodes niet meer voldoende voedsel in de onmiddellijk nabijheid van hun woonplaats.
• Oplossing: ingrijpen in de natuur: door sedentair te leven hebben de eigenschappen van planten kunnen ontdekken. 
• De mensen gaan zelf voedsel produceren = aan landbouw doen. 
• Planten zelf telen = akkerbouw

Opdracht 2B

3 redenen waarom landbouw precies in de Vruchtbare Halve Maan kon ontstaan: 

• Het klimaat werd er mild en vochtig.
• Wilde graansoorten begonnen spontaan weelderig te groeien.
• Kuddes wilde geiten en schapen werden aangetrokken door de plantengroei.

De mens gaat voor het eerst aan landbouw doen ca. 8500 v.C.

• AKKERBOUW:
• De mensen gaan de zaden van de meest geschikte planten selecteren en zaaien = DOMESTICATIE.
• VEETEELT :
• In plaats van te gaan jagen nemen ze dieren gevangen en gaan ze  de meest geschikte dieren selecteren om mee te fokken = DOMESTICATIE.
• Door veeteelt: vlees maar ook wol en zuivelproducten.
• Later gebruiken ze gedomesticeerde runderen, paarden en ezels ook als rij-, trek- of lastdier.

In de Vruchtbare Halvemaan ontstond er voor het eerst landbouw. Los daarvan waren er ook andere gebieden in de wereld waar men aan landbouw begon te doen met gewassen die daar groeiden.

 

Vraag 2: Hoe verspreidden migranten 

de landbouw in Europa?

• Wanneer kwam de landbouw voor het eerst tot ontwikkeling in Zuidoost-Europa?
• 6500 v.C. - 5500 v.C.
• Wanneer deed men aan landbouw in West-Europa?
• Na 5500 v.C.

Vraag 3: Welke gevolgen had de ontwikkeling 

van de landbouw?

Lees D11 en D12 p.72-73

Opdracht 8E

Markeer in het groen wat de bevolkingsgroei stimuleerde.

Markeer in het roze wat de bevolkingsgroei afremde.

Metaal

Zie bundeltje hoofdstuk 5