5.2 ruiken, voelen, proeven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.2 ruiken, voelen, proeven

Orgaan dat reageert op een invloed uit de omgeving

Invloed uit de omgeving

Liggen in een zintuig

Elektrische signalen

Leiden impulsen naar de hersenen

Zintuig

Prikkel

Zintuigcellen

Impulsen

Zenuwen

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en functie van de huid beschrijven.
• Je kunt benoemen hoe je verschillende geuren ruikt.
• Je kunt benoemen hoe je verschillende smaken proeft. 

Zintuigen in de huid

• Tastzintuigen: structuur van voorwerpen (Ruw, glad.)
• Drukzintuigen: Hoeveelheid druk op de huid.
• Warmtezintuigen: Reageren op aanraking met iets dat warmer is dan de huid. 
• Koudezintuigen: Reageren op aanraking met iets dat kouder is dan de huid. 
• Pijnpunten: uiteinde van zenuwen

De Huid

Grootste orgaan, oppervlakte van 1,5 - 2,0 m2 (volwassene)

Opgebouwd uit meerdere lagen, elk eigen functie

De huid

Opperhuid

Kiemlaag: levende cellen

• Onderste celen delen zich 
• Oudere cellen verhoornen  sterven af >>

Hoornlaag: Dode huidcellen

• Bescherming tegen uitdroging, beschadiging en ziekteverwekkers
  

Lederhuid

Zintuigen: 

Zweetklieren: 

Haarzakjes: 

Haarspiertjes:

Talgklieren:

Bloedvaatjes:

• Waarnemen
• Temperatuur
•  Uitstulping  kiemlaag 
• 'Kippenvel'
• Productie talg
• Temperatuur en voedingsstoffen

Onderhuids bindweefsel

Hierin is vet opgeslagen 

Bloedvaten en zenuwen

Functie:

• Isolerend
• Reserve voeding

Brandwonden

Beschadiging van de huid door warmte, chemische stof of elektriciteit

https://youtu.be/3cUN1kghlMU?feature=shared

Aan de slag

Basisstof 5.2 opdracht 1 t/m 4 en 5 t/m 9

Deze les:

• Opstarten
• 
  
• Uitleg basisstof 2
• Zelfstandig aan de slag
  
• Afsluiting
  

Practicum 1: warmte-, koudezintuigen (blz 164)

WAT GA JE DOEN?

Warmtezintuigen reageren wanneer je huid in aanraking komt met iets dat warmer is dan je huid. 

Je zegt dan dat de warmtezintuigen worden geprikkeld. Koudezintuigen worden geprikkeld bij aanraking met iets dat kouder is dan de huid. 

In dit practicum onderzoek je de werking van deze zintuigen.

WERKWIJZE

• Lees de onderzoeksvraag en het werkplan.

• Vul je hypothese in.

• Voer het onderzoek uit.

• Noteer je resultaten.

• Vul je conclusie in.

Onderzoeksvraag: wat is dat ook alweer?

Hypothese: wat is dat ook alweer?

Resultaten: hier vul je in wat je waarneemt.

Conclusie: Antwoord op onderzoeksvraag op basis van resultaten. Hypothese bewezen?

Ruiken

Welk dier kan het beste ruiken?

Afrikaanse olifant

2000 geur receptoren in de neus

5 keer sterker dan de mens 

Ruiken

Waarnemen van geur via reukzintuig 

• Reukzintuigcellen liggen boven in 

neusslijmvlies

• Geurstoffen worden herkent > 

impuls naar je hersenen

Ruiken

Elke type zintuigcel reageert op een specifieke geurstof. 

Door patroon van impulsen 

wordt de geur herkent in de hersenen.

Proeven

Smaakzintuigen in oppervlakte van de tong. 

In groeven van de tong liggen smaakknopjes, hierin zitten smaakzintuigcellen.

Vijf soorten smaakknopjes:

Zoet, zout, zuur, bitter, umami

De rest proef je dankzij je reukzintuigen

smaakzintuig

In het eten zitten verschillende smaakstoffen. 

Smaakzintuigcellen ontvangen prikkel smaakstof > Sturen impuls naar hersenen

Vijf soorten smaak onderscheiden:

Zoet, zout, zuur, bitter, umami

Kennis van Vroeger

Kennis van Nu

Kun je proeven zonder te ruiken?

• Je proeft met je tong, maar ook met het reukzintuig

• smaakzintuigen kunnen de smaak vanille en aardbeien niet onderscheiden. Je proeft alleen zoet.
• Door combinatie geur en smaak proef je