Les 2, Af te nemen materiaal

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Monsters voor diagnostiek

Onderzoeken in het ziekenhuis

Waarom doet men onderzoeken in het ziekenhuis? Welk doelen hebben deze? 

• Vaststellen van een ziekte
• Uitsluiten van een ziekte
• Vaststellen of een behandeling succesvol verloopt / eventueel tussentijds bijstellen van het behandelplan
• Voorkomen van een ziekte

Onderzoeken: Algemeen overzicht

- Klinisch chemisch onderzoek

- Hematologisch onderzoek

- Histopathologisch onderzoek 

- Bacteriologisch onderzoek 

- Endoscopisch onderzoek

- Beeldvormend onderzoek 

- Functieonderzoek

Opdracht

10 minuten, ga per onderzoek een voorbeeld bedenken/opzoeken.

- Klinisch chemisch onderzoek

- Hematologisch onderzoek

- Histopathologisch onderzoek

- Bacteriologisch onderzoek

- Endoscopisch onderzoek

- Beeldvormend onderzoek

- Functieonderzoek

Vraag

Er zijn verschillende diagnostische onderzoeken, welke voorbeelden kun jij bedenken? 

Röntgenfoto:

Echo onderzoek: zwangerschap, buikklachten.

CT-scan: verdenking op uitzaaiingen in de longen, niersteen.

MRI-scan: knieklachten, verdenking op uitzaaiingen in de hersenen.

Nucleaire scans: PET-scan, botscan.

Een diagnostisch onderzoek is een manier om: erachter te komen wat er precies aan de hand is; te onderzoeken waar de problemen vandaan komen; een goed onderbouwd advies te kunnen geven over eventuele behandeling en/of begeleiding.

Aandachtspunten bij afnemen van monsters?

Waar letten we op bij het afnemen van monsters?

• Eigen hygiëne/bescherming
  
• Gebruik de juiste materialen (volgens protocol van het ziekenhuis) voor de monsterafname.
  
• Neem de monsters op een juiste manier (volgens protocol van het ziekenhuis) af.
  
• Bewaar de monsters op de juiste manier en stuur ze binnen de afgesproken tijd naar het ziekenhuislaboratorium.
  
• Voor elk monster moet je een apart aanvraagformulier invullen, vul dit aanvraagformulier ook volledig en correct in.
  

Klinisch Chemisch laboratorium (KCL)

• Bloed (komt ook terug bij hematologisch onderzoek) 
• Urine
• Feces
• Sputum
• Overig lichaamsvocht: speeksel, neusslijmvlies, sperma, spijsverteringssappen, braaksel, wondvocht, liquor, lymfevocht. 

Bij hematologisch bloedonderzoek kijken we naar het aantal en de vorm van de verschillende typen bloedcellen en de hoeveelheid hemoglobine (een eiwit dat zuurstof transporteert) in het bloed. Bij klinisch chemisch onderzoek kijken we welke (afval)stoffen u in uw bloed hebt.

Opvangen van Urine (verzamelen)

• Strippen van urine;
• Urine sediment (gewassen midden plas);
• Urine kweek (resistentiebepaling);
• 24 uurs urine.

Een arts kan een urinetest of urineonderzoek aanvragen om aandoeningen op te sporen, bijvoorbeeld:

een infectie van de urinewegen;

een nieraandoening, bijv. nefrotisch syndroom;

diabetes;

zwangerschapsvergiftiging;

kwaadaardige aandoeningen van blaas of nieren.

Een urine monster is..

1. altijd steriel
2. nooit steriel
3. dat ligt eraan of er een UWI is

Er groeien vele soorten bacteriën in het darmkanaal, de vagina en op de huid. De blaas en de urine daarentegen zijn normaal steriel: dit wil zeggen, vrij van elke bacterie. Wanneer bacteriën via de plasbuis de blaas betreden en zich daar vasthechten, ontstaat een blaasinfectie.

Waarom wordt er gekeken naar Leukocyten in urine?

Blaasontsteking of een urineweginfectie

Waarom wordt er gekeken naar Natrium in urine?

bv levercirrose of hartfalen

Katheterurine opvangen

- Katheter 30 minuten voor opvangen afsluiten;

- Koppel urinezak af;

- Laat eerste beetje aflopen in een opvangbakje;

- Vang ongeveer 5 ml op in steriel potje;

- Desinfecteer de kathetertip en de zak alvorens deze weer aan te koppelen.

Let op! Voor het afnemen van een urinekweek mag een katheter niet langer dan 7 dagen geleden geplaatst zijn.

Een patiënt plast per 24 uur 500 ml. Dit noem je?

1. anurie
2. oligurie
3. polyurie
4. nycturie

Anurie is de benaming voor afwezige urineproductie (Diurese). Praktisch gezien is al sprake van anurie bij een urineproductie van <50 milliliter per dag. Ter vergelijking: normaal produceren de nieren 900-1500 ml urine per dag.

Bedraagt de diurese 200-500 ml per 24 uur, dan spreekt men van emstige oligurie; is de diurese 500-1.000 ml per dag dan is er oligurie, een toestand die fysiologisch kan voorkomen.

Polyurie is een aandoening waarbij je te veel moet plassen. Als je meer dan 3 liter per dag plast, lijd je mogelijk aan polyurie. 

Wat is een nycturie?

's Nachts vaak plassen (nycturie) betekent een aandrang om per nacht één of meer keer te gaan plassen

Faeces monster 

Aantonen (vers/oud) bloedverlies
Eiwit of vet vertering, verteringsstoornis
Diagnostiek pancreatitis, colitis
Diagnostiek wormen, maden, worm eieren

De persoon in kwestie wordt verzocht een monster van zijn/haar ontlasting in een speciaal steriel bakje te verzamelen. Het monster moet zo snel mogelijk naar het laboratorium worden gebracht. Als dat niet meteen mogelijk is, moet het in de koelkast bewaard worden.

Bacteriologisch onderzoek 

- sputumkweek 

- urinekweek

- wondkweek 

- bloedkweek

Banale kweek (kweek naar de meest voorkomende bacteriën)

Meest voorkomende ziekenhuis bacterieen: 

MRSA, BRMO, ESBL, Klebsiella 

Welke vragen stel je aan de patiënt om te kijken of ze mogelijk besmet zijn met BMRO/MRSA?

Antwoord

U heeft een behandeling en/ of onderzoek ondergaan in een buitenlands ziekenhuis in de afgelopen twee maanden;

 

U bent in de afgelopen twee maanden langer dan 24 uur in een buitenlandse zorginstelling opgenomen geweest

U bent opgenomen geweest in een ziekenhuis of verpleeghuis waar een uitbraak met MRSA gaande is/was;

Tijdens uw verblijf of behandeling heeft u contact gehad met een medepatiënt en/of medewerker met MRSA;

U heeft een huisgenoot (partner of (thuiswonende) kinderen) met MRSA;U woont op een bedrijf met varkens, vleeskalveren of vleeskuikens;

U komt in uw werk in aanraking met levende varkens, vleeskalveren of vleeskuikens.

U heeft de afgelopen twee maanden in een instelling voor asielzoekers gewoond

Wat is het verschil tussen MRSA en BRMO?

BRMO staat voor Bijzonder Resistente Micro Organismen. De bekendste vorm van BRMO is de bacterie MRSA. Deze bacteriën zijn ongevoelig (resistent) geworden voor de gangbare antibiotica.

.Hoe vaak testen MRSA?

Minimaal 3 opeenvolgende MRSA-testen negatief zijn met tussenpozen van minimaal 5 dagen. De MRSA-test afgenomen op 2 maanden en minimaal 1 jaar na de eerste MRSA-test negatief is. De medewerker geen antibiotica gebruikte tijdens en minstens 48 uur voorafgaand aan de afname van materiaal voor de MRSA-test.

Wat is een indicatie om een wondkweek af te nemen?

Wondkweek

Wanneer?

Een wondkweek neem je af na het schoonmaken van de wond.

  

Hoe?

Kweek afnemen volgens de Levine techniek. Kweekstokje over 1 cm² draaiend (met enige druk) over de wondbodem bewegen. Hierbij wondranden of overige huidlagen niet aanraken i.v.m. contaminatie van de kweek.

Neus en keelkweek

Kweek

- Bij een neuskweek of keelkweek haal je met een kweekstokje wat materiaal uit de neus of de keel. 

- Dit materiaal wordt vervolgens op een voedingsbodem gekweekt. 

- Op deze manier kan gekeken worden welke micro-organismen (bijvoorbeeld bacteriën) zich in de neus/keel bevinden.

Sputum

Cytologie (cel onderzoek)

TBC, infecties, pneumonie

Let op verschil speeksel, braaksel en sputum

Sputumkweek

- Bij voorkeur in de ochtend voor het ontbijt;

- Ophoesten vergemakkelijken door vernevelapparaat of stoomapparaat;

- Er mogen geen voedselresten in de sputum aanwezig zijn;

- Ongeveer 15 ml sputum nodig voor de kweek

Waar wordt sputum aangemaakt?

1. binnenkant luchtpijp
2. binnenkant luchtpijpvertakkingen
3. binnenkant luchtpijp en luchtpijpvertakkingen
4. achterkant keelholte

Hematologisch onderzoek 

 

Bloed afnemen d.m.v.: 

- Venapunctie

- Vingerprik eenmalig/ dagcurve

- Arteriele punctie 

Labtesten

Bij bloedafname komt het bloed in buisjes terecht. Deze buisjes hebben binnenin allemaal een andere chemisch oplossing om onderzoek mogelijk te maken.
Stelling: bloedafname moet in een vaste volgorde gebeuren van buisje gebeuren om de betrouwbaarheid van de uitslagen te kunnen garanderen.

1. waar
2. niet waar

De afnamevolgorde van de bloedbuizen is van belang. Doordat voor alle buizen dezelfde naald wordt gebruikt, kan contaminatie van de al aanwezige vloeistof in de buis via de naald met het bloed in het bloedvat plaatsvinden. Dit kan de uitslag van een bloedtest beïnvloeden.

Histopathologisch onderzoek 

- Weefsel uitname (door biopsie, chirurgie, autopsie), hierna volgt microscopisch onderzoek. 

Zoeken naar huidziektes, vaak kanker. Microscopische ziekteprocessen.

In het ziekenhuis wordt er bij een patiënt onderzoek gedaan naar de bacterie staphylococcus aureus (in therapie resistente vorm: MRSA).
Welke lichaamsvocht moet je hiervoor verzamelen?

1. wondvocht
2. braaksel
3. sputum
4. neusslijm

Klinisch chemisch onderzoek

microbiologisch onderzoek

histopathologisch onderzoek

Welk lichaamsmateriaal hoort bij welk soort onderzoek? 

Urine en feces

Urine en feces

bloed

bloed

bloed

wondvocht

wondvocht

chirurgisch verwijderde knobbel uit het lichaam

24 uurs urine

een huidbiopt

een uitgesneden tumor

Klinisch chemisch onderzoek

microbiologisch onderzoek

histopathologisch onderzoek

Welk resultaat hoort bij welk soort onderzoek? 

zoutgehalten, zoals natrium, kalium, magnesium

aanwezigheid van een bacterie, schimmel/gist, parasiet of virus

aanwezigheid van kankercellen

afwijkende functie van lichaamscellen vaststellen

onderzoek naar hoogte van cholesterol

onderzoek naar werking schildklier

Opdracht

Ga aan de slag met 

de opdracht; Kopmodule 2, AGZ 2.4: Onderzoeken in het ziekenhuis, bijlage in de wiki