3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

3.2 Amsterdam Stapelmarkt van de wereld

Regenten

Regenten zijn rijke kooplieden die een gebied besturen. 

Vorsten

Vorsten is een ander woord voor koningen. 

Tijdvak  (6) van  regenten en vorsten. 

Lesdoel

Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor onze nijverheid en de landbouw?

Amsterdam wordt een zeehaven

16e en 17e eeuw groeide Amsterdam uit tot een handelsstad.

Rond 1200 Amsterdam nog onbereikbaar voor de grote vaart. Almere: verbinding: te klein en ondiep voor grote schepen. Klimaat veranderde: Zeespiegel steeg.

Almere werd Zuiderzee. (Markermeer, IJsselmeer en Waddenzee)

Grote schepen Amsterdam nu wel bereiken.

Amsterdam Stapelmarkt

Stadsuitbuiting

Middeleeuws Amsterdam woonde en werkte iedereen door elkaar.

Ec bloeide op: stadsbestuur maakte uitbreidingsplannen: Grachten gegraven: Het singel, de Herengracht, de Keizersgracht en de Prinsengracht. 

Aan de grachten: koopmanshuizen (kantoor, zolder voor opslag) met tuin. 

Gewone mensen verhuisden naar wijk buiten de grachtengordel: Jordaan.

Wijk van kleine zelfstandigen, ambachtslieden met werkplaats en loonarbeiders.

Uitbreiding van de stad: sociale splitsing. Rijk en arm woonden en werkten apart.

Centrum(vlak bij haven): plek waar kooplieden elkaar ontmoetten.

In de waag: goederen verplicht gewogen

Beurs (nieuw gebouw) handel gedreven.

Later aandelen kopen.

Toenemende verstedelijking en graanhandel

Andere steden groeiden ook sterk.

17e eeuw: 60% van de inwoners van Holland woonden in steden.

Boeren konden die grote hoeveelheid stadsbewoners niet meer voeden. 

Boeren gingen ook over op gewassen die meer opbrachten dan graan: hennep (scheepsbouw) en vlas ( textielproductie)

Daarom: Amsterdam graan importeren uit Polen en Zweden.

Graan: opgeslagen in graanpakhuizen tot doorverkoop aan molenaars en bakkers. 

Andere landen kregen door dat Amsterdam veel graan had.

Als er tekort aan graan was, stegen de prijzen: Amsterdamse kooplui konden goede zaken doen met hun voorraden.

Nieuwe landbouwgrond

Groeiende vraag naar grond: Purmer en Beemster drooggelegd met windmolens.

Efficiënte bovenkruiers: molens waarvan de kap met wieken op de wind gezet werden:

Uitvinding: Jan Adriaans Leegwater. 

Kostbaar: toch investeerden kooplui graag in nieuw landbouwgrond: landbouw werd commercieel: je kon er winst mee maken.

Binnenlands verkeer

Beurtschippers voeren op vaste tijden van plaats naar plaats: aan boord vracht en passagiers.

Voor binnenlands vervoer: trekvaarten gegraven en riviertjes gekanaliseerd.

Gevolg: 

- binnenvaart sterk uitbreiden

- personenvervoer gemoderniseerd

Trekschuiten: getrokken door paarden

Betrouwbare dienstregeling, sloten goed aan van stad tot stad en van regio tot regio.

Koetsen van post naar post: postkoetsen.

Elk post: herberg met stalhouderij.

Hele republiek leek wel een grote productie- en handelsmaatschappij te worden. 

NL aan begin van lange voorspoed en welvaart: Gouden Eeuw.

Huiswerk

Maken opdrachten 3.2