2.2 Verschuiving in het wereldsysteem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

2.2 Verschuiving in het wereldsysteem

Arm vs Rijk in tijden van corona vaccinaties....

Wereldsysteem in terug te vinden

Centrum / Periferie / Semiperiferie

Waarom: macht / geld

https://www.economist.com/graphic-detail/2021/01/28/vaccine-nationalism-means-that-poor-countries-will-be-left-behind?fsrc=gp_en%3Futm_campaign%3Deditorial-social&utm_medium=social-organic&utm_source=facebook&fbclid=IwAR3cUACSFBHuxHeTg3iC1mb8YQHq5a2ScokOWhPaJ1rgJqxrI_Re8eeQleI

Lesplanning

Korte herhaling/huiswerk

Uitleg 2.2 (deel1)

Zelfstandig werken aan huiswerk/leerstof

Hegemoniale staten

Europeanisering -> Imperialisme

1. Portugal/Spanje
2. Nederland --> Gouden Eeuw
   
3. Engeland
   
4. VS (sinds WOII)
   

Koloniën en imperialisme

Werkvorm Brain dump

Schrijf in twee minuten alles op wat je weet over:

Centrum-Periferie

centrum

periferie

bnp/inw hoog

leveren grondstoffen

politieke macht

arbeidsproductiviteit hoog

MNO's R&D

last ruilvoetverslechtering

hoge HDI

zelfvoorzienende landbouw

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven en verklaren welke economische veranderingen er na 1970 plaatsvonden in het wereldsysteem. 
• Je kunt beschrijven en verklaren welke gevolgen deze veranderingen hadden. 

Arm vs Rijk in tijden van corona vaccinaties....

Wereldsysteem in terug te vinden

Centrum / Periferie / Semiperiferie

Waarom: macht / geld

https://www.economist.com/graphic-detail/2021/01/28/vaccine-nationalism-means-that-poor-countries-will-be-left-behind?fsrc=gp_en%3Futm_campaign%3Deditorial-social&utm_medium=social-organic&utm_source=facebook&fbclid=IwAR3cUACSFBHuxHeTg3iC1mb8YQHq5a2ScokOWhPaJ1rgJqxrI_Re8eeQleI

Wereldsysteem op verschillende schaalniveaus

India positioneert zich als centrumgebied in de macroregio en zoekt concurrentie met China. Veranderende verhoudingen in het wereldsysteem.

Bericht NOS 7 febr 2021

https://nos.nl/liveblog/2367659-zuid-afrika-schort-prikken-met-astrazeneca-vaccin-op-morgen-weer-tests-en-vaccinaties.html#UPDATE-container-50893113

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Uitschuiving van de industrie naar Vietnam.

Het grote plaatje

kernbegrippen / processen

uitschuiving

multipolaire wereld

Foreign Direct Investment (FDI) 

Directe Buitenlandse Investeringen (DBI)

Uitschuiving

Wat zou er mee worden bedoeld?

• Denk ook aan par 1.6, vliegende ganzenmodel

De uitschuiving, het verplaatsen van economische activiteiten vanuit een economisch verder ontwikkeld gebied naar een gebied met lagere lonen, was begonnen. Het is vooral het verschil in arbeidskosten dat de uitschuiving teweegbracht en dat leidde tot een nieuwe internationale arbeidsverdeling.

Triade

1960: 

1990:                 en de  

 

Uitschuiving

Verplaatsing van economische activiteiten vanuit een economisch verder ontwikkeld gebied naar gebieden met lagere lonen.

Nieuwe internationale arbeidsverdeling

Veranderde verdeling van economische activiteiten over de landen van het wereldsysteem.

NIC

De eerste nieuwe industrielanden (Newly Industrializing Countries (NIC’s)), zoals Taiwan, Singapore, Hongkong en Zuid-Korea.

BRICS

Politieke en economische organisatie van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika die zich (met uitzondering van Zuid-Afrika) in een vergelijkbaar stadium van economische ontwikkeling bevinden.

Transitielanden

Oost-Europa na de val van de Sovjet-Unie

Oude Cereol (Soja) fabriek Utrecht

Woonloft in oude fabriek Utrecht

Oude Cereol (Soja) fabriek Utrecht

Woerden: Steenbakkerijen en pannenbakkerijen Al voor industriele rev.

Hoe heet deze

verschuiving?

• Global shift 

Atlantic Rim

Van Atlantic Rim naar Pacific Rim?

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven en verklaren welke economische veranderingen er na 1970 plaatsvonden in het wereldsysteem. 
• Je kunt beschrijven en verklaren welke gevolgen deze veranderingen hadden. 

Global shift

• Uitschuiving (outsourcing)
  
• Nieuwe internationale arbeidsverdeling
  
• Multipolaire wereldeconomie
• Wat zie je nog meer terug? (blauwe pijlen)

Hoe zichtbaar in Fig. 2.11 & 2.12?

- groei handel recente groeilanden

- bijv. China, Rusland, India

Kapitaalstromen

• Grote investeringen tussen kernlanden (ook fusies en overnames)
• MNO investeren veel in (semi)perifere landen. Gevolg = meestal toename in productiecapaciteit.
• Toename investeringen Zuid-Zuid

Wie waren er voorheen verantwoordelijk voor de buitenlandse investeringen?

Europese landen --> koloniën

Kapitaalstromen

• Investeringen uit het buitenland = directe buitenlandse investeringen (dbi) of foreign direct investments (fdi)

Waarom sterke toename investeringen in periferie?

- Veiligstellen natuurlijke hulpbronnen

- voldoende ruimte (landoppervlak)

- NIeuwe afzetmarkt

- Groeiende beroepsbevolking, lage lonen

Zuid-Zuid

Handel en investeringen tussen (semi)perifere landen = zuid-zuid-investeringen.

• Deze nemen toe!

FDI

• Directe buitenlandse investeringen (of ‘foreign direct investments’ = fdi) 
• Waarom investeren elders?

Productieketen kleding

Grondstoffen

Productie

Productieketen auto

multipolaire wereld?

Wereldsysteem met
meerdere economische en
politieke machtscentra.

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Vervlechting

Gebieden zijn door globalisering onlosmakelijk met elkaar verbonden

Een miljard kilo frietaardappelen: niemand wil ze meer hebben

https://nos.nl/artikel/2334062-overschotten-door-corona-miljard-kilo-aardappelen-en-vrieshuizen-vol-vlees.html

https://www.businessinsider.nl/action-corona-virus-probleem-inkopen-schappen/

https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2367738-door-pandemie-is-made-in-china-duurder-dan-ooit.html

7 febr 2021

https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2367738-door-pandemie-is-made-in-china-duurder-dan-ooit.html

7 febr 2021

www.npostart.nl

Foreign Direct Investment: FDI

Of een land ook interessant is voor buitenlandse bedrijven wordt vaak gemeten met het aantal investeringen vanuit het buitenland. Dit wordt het Foreign Direct Investment genoemd (FDI). Uit de staafdiagram blijkt dat er ontzettend veel wordt geïnvesteerd in Brazilië. Hiermee wordt duidelijk dat Brazilië een interessant land is om te investeren. 

Met het Foreign Direct Investment wordt dus gemeten hoeveel geld er door buitenlandse bedrijven wordt geïnvesteerd in een land. Vaak is het een teken van vertrouwen als er veel investeringen worden gedaan: bedrijven denken dat ze winst kunnen maken in een land. Als er een onstabiele situatie is (een burgeroorlog bijvoorbeeld), daalt het FDI zeer snel en blijft vaak een tijd laag, omdat bedrijven de situatie in een land niet meer vertrouwen. 

Internationale arbeidsverdeling

Arm land (periferie): wat leveren ze?

• grondstoffen

Rijk land (centrum): wat leveren ze?

• hoogwaardige producten

Schrijf voor de 3 onderstaande woorden op waarom ze bij dit plaatje horen

1. FDI/DBI
2. vervlechting
3. uitschuiving

Welk exportproduct laat zien dat India een semi-perifeer land is?

1. ijzererts
2. (goedkope) medicijnen
3. parels
4. voedsel

De laatste decennia zijn er steeds meer kapitaalstromen tussen (semi)-perifere landen. Dit noem je

1. noord-zuid investeringen
2. zuid-zuid investeringen
3. Oost-zuid investeringen
4. West-zuid investeringen

Veranderingen in het wereldsysteem

- Triade (VS, Europa, Japan)

- uitschuiving van laagwaardige industrie naar NIC landen (internationale arbeidsverdeling veranderde)

- semi periferie werd groter (Indonesië, China (in Pacific Rim), India, Vietnam, Laos, Brazilië en Mexico )

- Enkele semiperifere Midden- en Oost-Europese landen zoals Tsjechië en Hongarije waren al geïndustrialiseerd voordat ze na de Koude Oorlog een markteconomie kregen.

- Zelfs in Sub-Sahara-Afrika industrialiseren zich enkele landen.

Mondiale handelsstromen

- De wereld kent meerdere machtscentra (multipolaire wereld) met veel (handels)relaties.

- De toenemende betekenis van opkomende landen is te zien aan het grotere aandeel in de wereldhandel.

- De V.S., Europa, China en Japan en India, Rusland, Canada en Australië hebben een groot aandeel in de goederenhandel.

- Vooral de interne handel van Europa en (Zuid) Oost-Azië is groot. Afrika is sterk van de buitenlandse handel met centrumlanden afhankelijk.

- Bij een langdurig handelstekort kan een tekort aan deviezen ontstaan.

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven en verklaren welke economische veranderingen er na 1970 plaatsvonden in het wereldsysteem. 
• Je kunt beschrijven en verklaren welke gevolgen deze veranderingen hadden. 

Veranderingen in het wereldsysteem

- Triade (VS, Europa, Japan)

- uitschuiving van laagwaardige industrie naar NIC landen (internationale arbeidsverdeling veranderde)

- semi periferie werd groter (Indonesië, China (in Pacific Rim), India, Vietnam, Laos, Brazilië en Mexico )

- Enkele semiperifere Midden- en Oost-Europese landen zoals Tsjechië en Hongarije waren al geïndustrialiseerd voordat ze na de Koude Oorlog een markteconomie kregen.

- Zelfs in Sub-Sahara-Afrika industrialiseren zich enkele landen.

Afsluitende spotprent

Beschrijving van de afsluitende foto

Oud examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃