Voedingsmiddelen en voedingsstoffen les 5 en les 6

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Checklist:

• Bepaal welke voorkennis relevant is voor de nieuwe lesstof.
• Ontwerp een terugblik-opdracht die deze voorkennis activeert.
•  Overweeg of en hoe thuistalen ingezet kunnen worden om de voorkennis te activeren.

Schrijf in je eigen woorden wat je al weet over de volgende onderdelen en processen: longen, darmen, bloedsomloop, voedselopname, gaswisseling, transport, uitscheiding, en stofwisseling. Denk na over hoe deze bijdragen aan verbranding in een cel en aan de algehele gezondheid van een organisme.

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

aantekeningen maken

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

Periode planner

Week	1	2	3	4	5
lesdoel	voedingsmiddelen en voedingstoffen	voedingsmiddelen en voedingstoffen herhaling verbranding	verteringsstelsel	verteringstelsel herhaling bloedsomloop	organen voor vertering

6	7	8	9	10	11	12
organen voor vertering	gezonde voeding	gezonde voeding herhaling ademhaling	voedselbederf	voedselbederf herhaling verbranding, bloedsomloop ademhaling	voeding en vetering bij zoogdieren	herhaling periode 1 en 2

Geef deze les vanuit de context van eten. Welk eten vinden de leerlingen lekker en wat is allemaal van planten gemaakt.

'

doel is vooral dat leerlingen snappen dat planten: vetten, koolhydraten, en eiwitten maken d.m.v. glucose.

      Lesdoelen

• je kunt de functies van voedingstoffen en voedingsvezel in voedingsmiddelen noemen.
• je kunt zes groepen voedingstoffen noemen met hun functies en kenmerken.
• je kunt essentiële en niet-essentiële voedingstoffen onderscheiden. 
• Je kunt de werking en functie van vertering, verteringsstappen en enzymen beschrijven.
• je kunt de delen van een gebit noemen met hun functie.
• je kunt de werking en functie van de darmperistaltiek beschrijven.
• je kunt de functies en kenmerken van de delen van het verteringstelsel noemen.
• je kunt de verteringssappen noemen met hun functies. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

      Lesdoelen

• je kunt met de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding geven. 
• je weet wat een gezond gewicht is en welke keuzen daaraan kunnen bijdragen. 
• je kunt mogelijke oorzaken en gevolgen van eetstoornissen noemen en enkele voorbeelden geven. 
•  je kunt manieren beschrijven om voedselbederf tegen te gaan. 
• je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken van het gebit. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Practica leerjaar 2

 Les 1 glucose aantonen, zetmeel aantonen, eiwitten aantonen

Les 2 Glucose, zetmeel en eiwitten in voedingsmiddelen

Les 3 de invloed van speeksel op zetmeel

Les 4 de invloed van temperatuur op de werking van zetmeel

Les 5 hoe gezond is eten, lekker en gezond

Les 6 verschillende tanden en kiezen

Les 7 : boek opdracht 1.7 het gebruiken en maken van een determineersleutel tm 1.7.3  determinatietabel. 

Les 8  onderzoek doen, boek doen we practicum deel 1, veilig werken 1.1 tm 1.5

Les 9: onderzoek doen, boek doen we practicum deel 1, veilig werken 1.1 tm 1.5

Les 10  1.61. practicum hooi-infuus

Les 11: 1.6.2 practicum korstmossen

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

Practica leerjaar 3

Les 1 : boek opdracht 1.7 het gebruiken en maken van een determineersleutel tm 1.7.3 determinatietabel.

Les 2 onderzoek doen, boek doen we practicum deel 1, veilig werken 1.1 tm 1.5

Les 3;  onderzoek doen, boek doen we practicum deel 1, veilig werken 1.1 tm 1.5

Les 4:  1.61. practicum hooi-infuus

Les 5: 1.6.2 practicum korstmossen

les 6: boek doen we practicum technische vaardigheden  hoofdstuk 2

les 7: boek doen we practicum technische vaardigheden  hoofdstuk 2

les 8: boek doen we practicum enkele praktische toepassingen 

les 9: boek doen we practicum enkele praktische toepassingen 

les 10: boek doen we practicum hoofdstuk 5 

les 11: boek doen we practicum hoofdstuk 5 

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

Orgaanstelsels 

1: Verteringsstelsel

2: Ademhalingsstelsel

3:  Bloedvatenstelsel

4-5:  Uitscheidingsstelsel:het lymfevatenstelsel en het urinewegstelstel

Voeding en vertering

Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Het verteringsstelsel

De organen voor vertering

Gezonde voeding

 Voedselbederf

Voeding/vertering bij zoogdieren

1 Het Verteringsstelsel -verstikking

oppervlaktevergroting 

enzymen

het verteringsstelsel

emulgeren

darmperistatiek

darmplooien

opdracht:

Voeding en vertering

BS 1 
Voedingsstoffen en voedingsmiddelen

Leerdoelen

-T1 Je kunt de belangrijkste voedingsstoffen benoemen: eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen, vitamines en water.

-T1 Je kunt hiervan de belangrijkste functies voor het lichaam van deze benoemen.

Voedingsstoffen

Te verteren voedingsstoffen (te groot)

• Koolhydraten
• eiwitten
• vetten

Kant en klare voedingsstoffen

• Vitamines
• Mineralen
• Water

Voedingsstoffen

Er zijn vier functies van voedingsstoffen.

1. Bouwstoffen; Groei en herstel
2. Brandstoffen; energie
3. Reservestoffen; opslag
4. Beschermende stoffen; zorgen dat je niet ziek wordt 

Eiwitten

Eiwitten zijn bouwstoffen

Teveel aan eiwitten? 

• Eiwit als brandstof 
• Eiwit als reservestof (vet)

Cytoplasma

Spieren

Koolhydraten

Koolhydraten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof. Suikers (glucose), zetmeel, voedingsvezels en glycogeen (opgeslagen glucose)

Teveel aan koolhydraten?

• Koolhydraten als reservestof (vet)

. 

Water

Water is een bouwstof                vervoer van stoffen. 

Het menselijk lichaam bestaat uit 60% water. 

Te veel? Plassen maar!

Mineralen 

Mineralen zijn bouwstoffen en dienen ook als beschermende stof. 

Mineralen worden ook wel zouten genoemd. 

• Calcium (kalk)
• Natrium
• Magnesium
• IJzer

Vitamines

• Het zijn bouwstoffen
• Ze werken als beschermende stoffen tegen ziektes
  
• Er zijn dertien verschillende vitamines bekend: vitamine A, de vitamines van het B-complex en vitamine C, D en K zijn de bekendste
  
• Te veel vitamines werken vergiftigend!
  
• In Nederland bestaat niet echt een vitaminegebrek
  
• In gezond eten zitten alle vitamines  mooi verdeeld

Vetten

Vetten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof en reservestof. 

Verzadigde en onverzadigde vetten. 

Voedingsvezels

- geen voedingsstof: dus niet nodig als brand, bouw, beschermende of reservestof

- Stimuleert de darmen

- Voorkomt obstipatie ( verstopping)

- Zorgen voor een verzadigd gevoel

- in plantaardige voedingsmiddelen

- voedingsvezels worden zelf niet verteerd

Een fles cola is een voorbeeld van een...

1. Voedingsstof
2. Voedingsmiddel

Bouwstoffen worden gebruikt om...

Koolhydraten zijn een voorbeeld van...

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Druiven zijn een voorbeeld van...

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Spelers van Ajax eten vaak een paar uur voor de wedstrijd veel Spaghetti. Waarom zouden ze dit doen?

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van beschermende stoffen?

1. Mineralen
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van bouwstoffen?

1. Mineralen
2. Water
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke voedingsstof zorgt ook voor het vervoer van andere stoffen door het lichaam?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Water

Schema voedingsstoffen