6.1 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

e

Wat weet jij al over
de bloed?

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Bloedplaatje

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
4. bloedplaatjes
5. witte bloedcellen
6. rode bloedcellen
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

• Eiwitten (plasma-eiwitten) 
• Zuurstof 
• Afvalstoffen: bv. koolstofdioxide. 

• Voedingsstoffen: bv. glucose, mineralen, vitamines & de verteringsproducten van koolhydraten, eiwitten en vetten. 
• Regelende stoffen: bv. hormonen en enzymen. 
• Beschermende stoffen: bv. antistoffen. 
• Evt. geneesmiddelen.
  

• Kleine ronde schijfjes met een deuk in het midden. 
• Hebben GEEN celkern, leven ± 4 mnd. 
• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg, dit zit in de koppen van de pijp- en in platte beenderen. 

• Vervoeren zuurstof dankzij de rode kleurstof hemoglobine, wat ijzer bevat. 
• Afbraak rode bloedcellen in het rode beenmerg, milt en lever.  (IJzer wordt opnieuw gebruikt.)

• Per mm3 bloed gemiddeld 5.000.000 rode bloedcellen.

Rode bloedcellen

• Dode witte bloedcellen + dode bacteriën pus = etter. 
• Sommige kunnen antistoffen maken, deze ontwikkelen zich daarna verder in de lymfeknopen. 
• Leukemie: een afwijking op waar de  witte bloedcellen gemaakt worden; er worden dan te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes gemaakt en te veel witte bloedcellen, maar die werken niet goed.  
• Per mm3 bloed gemiddeld 7.000 witte bloedcellen. 

• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg. 
• Hebben GEEN vaste vorm & kunnen door kleine openingen heen. 
• Kunnen bv. bacteriën insluiten en zo onschadelijk maken.

Witte bloedcel

• Zijn stukjes van andere cellen die kapot zijn. 
• Hebben GEEN celkern. 
• Zorgen voor de bloedstolling. 
• Bevatten een kleverig stofje dat vrij komt als er een wondje is. 
• Zorgt ervoor dat fibrine gemaakt wordt, hierdoor wordt een vangnet gemaakt voor de bloedcellen. 
• Bloederziekte = hemofilie: het bloed stolt niet goed.  
• Trombose = als een bloedprop zich hecht aan de wand van een bloedvat waardoor het bloedvat afgesloten wordt. 

Bloedplaatjes

Afsluiting

Weten jullie de antwoorden op de volgende vragen?

Bloed bevat witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes.
Welke functie hebben de rode bloedcellen?

1. Afweer
2. Transport van zuurstof
3. Bloedstolling
4. Transport opgeloste stoffen

Heb je meer Rode bloedcellen, of meer Witte bloedcellen?

1. Meer rode
2. Meer witte

Bloedcellen zijn rode bloedcellen en witte bloedcellen. Waarom horen bloedplaatjes hier niet bij?

1. Omdat ze geen functie hebben
2. omdat ze geen celkern hebben
3. Omdat ze niet in het beenmerg gemaakt worden
4. Omdat het geen cellen zijn

Witte bloedcellen kunnen zich door de wand van een bloedvat bewegen. Rode bloedcellen kunnen dit niet. Waarom kunnen witte bloedcellen dit wel?

1. Witte bloedcellen zijn kleiner
2. Witte bloedcellen hebben geen vaste vorm
3. Witte bloedcellen hebben geen celkern
4. Witte bloedcellen zorgen voor stolling

Waar worden rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes gemaakt?

1. In het hart
2. In het rode beenmerg
3. In de lever
4. in het beenmerg en het hart

Hebben bloedplaatjes een celkern?
En rode bloedcellen? En witte bloedcellen?

1. Alleen rode bloedcellen hebben een celkern
2. Alleen witte bloedcellen hebben een celkern
3. Alleen bloedplaatjes hebben een celkern
4. Alle bloedcellen hebben een celkern