2.3 - Hormonen (4VWO)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 - Voortplanting

2.1 - Ongeslachtelijke voortplanting

2.2 - Geslachtelijke voortplanting

2.3 - Hormonen

2.4 - Zwanger

2.5 - Seksualiteit

2.6 - SOA's en geboorteregeling

2.7 - Ongewenst kinderloos

2.3 Hormonen

Doelen van deze paragraaf

•  Je kunt de rol en werking van hormonen bij de voortplanting van de mens uitleggen.

Geslachtshormonen

• Hormonen zijn stoffen die door hormoonklieren worden gemaakt en via het bloed overal in het lichaam komen.
• Cellen zullen alleen reageren op het hormoon waar ze gevoelig voor zijn   -> hormonale regeling is specifiek.
• Geslachtshormonen regelen verschillende aspecten van de voortplanting

--> ontstaan secundaire geslachtskenmerken

(bij mannen zwaardere stem, lichaamsbeharing, toename spiermassa)

(bij vrouwen ontwikkeling borsten, bredere heupen, toename onderhuids vetweefsel)

Hormoon concentraties

• Mannen hebben een vrij constante hormoonspiegel
• Vrouwen hebben wisselende hormoonconcentraties 
  --> tijdens de menstruatiecyclus
  --> tijdens een zwangerschap
  --> na een bevalling
  --> tijdens de overgang
• PMS (premenstrueel syndroom): het terugkeren van (heftige) emotionele en lichamelijke klachten rondom de menstruatie

Hormonale regeling in de hersenen

    Hypothalamus maakt Gonadotropin-releasing Hormone (GnRH) -> stuurt de hypofyse aan

Hypofyse maakt Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) en Luteïniserend Hormoon (LH)

Begin puberteit

Eierstokken en teelballen reageren op FSH & LH:

--> Aanmaak geslachtscellen

Hormonale regeling bij de man

• LH: stimuleert de cellen van Leydig in de teelballen om testosteron te produceren.

• FSH en testosteron: stimuleren de Sertolicellen in de wand van de zaadbuisjes --> spermatogenese

• Negatieve terugkoppeling:

Bij een hoge testosteronconcentratie remt testosteron de aanmaak van GnRH, FSH en LH.

Hormonale regeling bij de vrouw

• FSH en LH: Starten menstruatiecyclus
• FSH: rijping van follikels in de eierstokken 
• LH: 
  1. aanmaak van cellen in de follikels, de cellen produceren oestrogeen (opbouw en behoud van baarmoederslijmvlies)
  2.opname van vocht door follikel waardoor deze openbarst= de eisprong 
  3. vorming gele lichaam en productie progesteron (nog dikker worden van het baarmoederslijmvlies)

• 
  

Negatieve terugkoppeling

De stijgende oestrogeen concentratie heeft een remmend effect op de aanmaak van GnRH

Hierdoor wordt de concentratie FSH lager. Alleen de follikels die het meest gevoelig zijn voor FSH groeien door. Uiteindelijk blijft er één follikel over die veel oestrogeen produceert.

Progesteron remt de afgifte van FSH en LH

-->verdwijnen gele lichaam

--> Stop productie oestrogeen en progesteron baarmoederslijmvlies afgebroken, menstruatie

Menstruatiecyclus

Dag 1-4: menstruatie

Dag 5-14: rijping follikel door FSH, afgifte oestrogeen door follikel

Dag 14-15: Eisprong/ovulatie door toename LH, leeg follikel blijft achter en wordt gele lichaam door opname vet

Dag 15-26: Gele lichaam maakt oestrogeen en progesteron:

Remt productie FSH

Dag 26-28: Bij geen bevruchting, aanmaak oestrogeen en progesteron stopt, aanleiding tot menstruatie

 

Overzicht slides

Vragen

Wat is de functie van GnRH?

1. Stimuleren van de Geslachtsorganen
2. Stimuleren van de Hypothalamus
3. Stimuleren van de hypofyse
4. Remmen van de Hypothalamus

FSH heeft bij mannen invloed op de

1. Sertoli cellen
2. Leydig cellen
3. Spermatocyten

Welke hormonen maakt de hypofyse?

1. oestrogeen & LH
2. FSH & LH
3. LH & progesteron
4. Oestrogeen & FSH

Wat stimuleert LH bij de man?

1. Vorming van zaadcellen door de Sertolicellen
2. Vorming van testosteron door de cellen van Leydig
3. Vorming van FSH door de follikel
4. Alle antwoorden zijn goed

Waar wordt oestrogeen geproduceerd?

1. Hypofyse
2. hypothalamus
3. Follikel
4. Baarmoederslijmvlies

Aan het werk

Maken: opdrachten van 2.3

Kijk opdrachten van 2.1+2.2 ook na, als je dat nog niet hebt gedaan!