Les 6 - de stad

• Geschiedenis
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis - groep V1E

Middeleeuwen 1

werkcollege 6 - De stad

Deze bijeenkomst

1. Inchecken & leerdoelen
2. Leertaak
3. Afgelopen HC & rondje lessen op VO
4. Doen 1: primaire bron stadsrecht Haarlem
5. Doen 2a: Arnhem & Doen 2b: kaartspel
   
6. afsluiten
   

Vorig WC

28 november

lezen: /

Doen: Schrijven inleiding leertaak 

Leerdoelen dit WC

Studenten kunnen: 

• middels primaire bronnen over stadsrechten een beeld reconstrueren van de middeleeuwse samenleving
• Middels primaire bronnen een beeld reconstrueren over onze eigen regio: een ontwikkeling beschrijven die startte in de 12e eeuw in Arras, de 13e eeuw in Vlaanderen en daarna een vlucht nam in de 14e eeuw Brabant en in de 15e eeuw in de rest van de Noordelijke Nederlanden leidde tot de opkomst van Hollandse steden.
• Verzamelen, analyseren, ordenen en daarna een beeld vormen over het verleden. 

 

Op een schaal van 0% - 100%, hoe ver ben jij met het maken van de leertaak middeleeuws?

0100

Afgelopen hoorcolleges

HAVO 4

Rondje 

lessen VO

Waterpoort. Deze poort wordt vooral gebruikt door mensen die via het water de stad willen bereiken. Deze poort is minder verdedigt en wordt in tijdens van nood gebarricadeerd met houten balken. 

Noorderpoort

De stadspoort aan het noorden van de stad. Belangrijkste poort, die afgesloten kan worden in tijden van aanval.

Zuiderpoort. De poort aan de zuidzijde van de stad. Is vooral toegankelijk voor voetgangers, minder voor karren. De poort kan afgesloten worden tijdens een aanval. 

Kathedraal

Deze grote kerk is de grootste kerk in de omgeving. De bisschop van het gebied zeteld hier dan ook. De stedelingen hebben lang, bijna 300 jaar gebouwd aan hun kerk. De kerk is het middelpunt van het sociale leven in de stad. Iedereen, arm en rijk, komt hier bijeen voor de diensten. 

Marktplein

Het centrale plein als het gaat om handel en middel van bestaan. Hier verdienen de meeste stedelingen hun brood... en kopen het. Op het plein staan kraampjes van boeren en om het plein de werkplaatsen van de ambachtslieden. 

Waterput

Het belangrijkste waterpunt in de stad. Hieruit kun je water halen voor al gebruik. 

Stadhuis

Hier zeteld het bestuur van de stad: de schout en schepenen. Maar de rechtbank en de cellen voor misdadigers vind je hier. Alles wat met betuur en rechtspraak te maken heeft onder een dak. 

Gasthuis.

Een soort kruising tussen een armneopvang en een ziekenhuis. Betaald door de rijken, gerund door de geestelijkheid en voor de armen. Zij kunnen hier hulp krijgen: voeding, onderdak, gezondheidszorg. 

Koopmanshuizen met grote binnentuin

De koopmanshuizen zijn veruit de grootste huizen in de stad. Vaak van duurder en doorzamer materiaal gemaakt (bv. steen). De koopmans-huizen fungeren vaak als pakhuis en (luxe) woonhuis. 

Vleesmarkt

Kleinere markt, waar vleesproducten werden veerkocht. De werkplaatsen van de vleeshouwers staan om de markt heen. 

Botermarkt

Kleine markt waar zuivelproducten werden verkocht. 

Vismarkt

Kleine markt waar vis door vissers werd verkocht.

Taks.

Een tolhuis. Aan iedere vreemdeling die de stad binnenkwam werd een bijdrage gevraagd

Smidstraat.

Hier hebben de smeden zich verzameld. Zij hebben hier hun werkplaatsen, met meestal hun huizen daaraan vast. 

Beestenmarkt

Kleine markt waarbij (meestal kleine) dieren werden verhandeld

Abdij / klooster

Binnen de stad ligt ook vaak een klooster. Hier leven monniken of nonnen hun eigen leven. Zij hebben wel vaak belangrijke publieke functies in de stad: leraar, verpoleegster, schrijver, etc.

Houtstraat

Aan deze straat wonen en werken ambastlieden die hout hun middel van bestaan hebben gemaakt. 

Binnenboeren

Dit zijn boeren die ook poorters zijn: zij zijn boeren binnen de stadsmuren. Vaak kleine bedrijfjes met maar weinig dieren. Maar zeer belangrijk in tijd van beleg, om de stad te beschermen voor uithongering

Rivier.

Belangrijke bron van water: drinkwater, waswater, bluswater, urinoir, etc.

Schavot

Publiekelijke schandplaats voor misdadigers. Meestal is het een standaard met een plank op een verhoging. Tussen die plank wordt iemand een bepaalde periode neergezet. Het staat niet fijn, maar het is vooral een plek waar iedereen je kan zien als misdadiger. 

Herberg

Een soort hotel/restaurant van de middeleeuwen. Het is een groot gebouw (meestal met stal), waar vreemdelingen kunnen overnachten, eten en rusten. Maar in de kamers kan natuurlijk meer...

Waag.

Hier worden goederen gewogen voor de verkoop. Omdat er maar een officieel punt van wegen is, is dat voor iedereen gelijk, 

Wisselbeurs

Bankgebouw, waar je verzekeringen kunt afsluiten. Je kunt er de wisselbrief inruilen. Je kunt er geld in bewaring geven. 

Doen 1: 

Stadsrechten Haarlem

Wat

We onderzoeken een primaire bron: Het stadrecht van Haarlem 

Waarom?

Studenten kunnen:

middels primaire bronnen over stadsrechten een beeld reconstrueren van de middeleeuwse samenleving

Verzamelen, analyseren, ordenen en daarna een beeld vormen over het verleden. 

Hoe

We werken in 4 groepjes totaal

Bekijk de kaartjes en ga ordenen. Welke categorieën zijn er volgens jullie te vinden tussen de kaartjes en leg alles vervolgens zo neer.

Doen 1: 

Stadsrechten Haarlem

Bespreken

a) Oorzaken (voor de wetsartikelen):

a. Bekijk de introductie van de bron: Bedenk twee redenen waarom ‘de inwoners van Haarlem’ stadsrechten wilden hebben.

b. Bekijk artikel 5. Waarom mag een poorter in juli en augustus veertig dagen buiten de stad verblijven?

c. Bekijk artikel 24. Waarom zou de klok gaan luiden?

d. Bekijk artikel 38. Wat zou de reden (oorzaak) zijn voor het opnemen van dit artikel in het stadsrecht?

e. Bekijk artikelen 66, 67 en 67. Wat zouden redenen zijn voor graaf Willem om de Haarlemmers stadsrecht te geven?

b) Gevolgen (volgens de wetsartikelen):

a. Bekijk artikel 2. Wat is een heel belangrijk gevolg voor de macht van de graaf na het ondertekenen van het stadsrecht?

b. Bekijk artikel 39. Wat is het gevolg van een wijnschenker die de onjuiste maat hanteert?

c. Bekijk artikel 59. Wat is het gevolg van poorter worden?

Doen 1: 

Stadsrechten Haarlem

Bespreken

Normen en waarden

Welke 13e eeuwse waarden kan je uit de bron halen over….

i. onrecht (artikel 20, 25, 26, 29, 37, 39)

ii. Rechten van vrouwen (artikel 43, 55)

iii. Het belang van individu boven het collectief (artikel 24 en 25)

iv. Reputatie (artikel 3, 60, 61)

Doen 2a: Kaartspel

Doen 2b: Kaart Arnhem

Wat

Ga met je groepje zelfstandig aan de slag met de beschrijving van de spellen. 

Afsluiten

Laatste bijeenkomst:

19 december

Interieur kerken