Thema 3: B5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Variatie in genotype

Lesverloop

1. 5 min lezen
2. Terugkoppelingsvragen
3. Uitleg basisstof 5
4. Kennisvragen
5. Zelfstandig werken 

Lesverloop

1. 5 min lezen

Kennisvragen

Waarvoor gebruik je een kruisingsschema?

1. Om uit te zoeken hoe de grootouders van twee ouders eruit zien
2. Om uit te zoeken welke eigenschappen er in geslachtscellen zitten
3. Om uit de genotypen van de ouders de genotypen van de kinderen te bepalen
4. Om uit te zoeken welke eigenschap dominant en welke eigenschap recessief is

Bij het maken van een kruisingsschema gebruiken we de

1. Stamcellen
2. Lichaamscellen
3. Geslachtscellen
4. Weefsels

Klopt het kruisingsschema?
bruin = dominant
blauw = recessief
Rex (vader) = homozygoot
Floor (moeder) = blauwe ogen

1. Juist
2. Onjuist
3. Snap hier niets van

Wat betekenen de symbolen P en F1 in een kruisingsschema?

1. P is de vader en F1 is de moeder
2. P zijn de kinderen en F1 zijn de ouders
3. P zijn de ouders en F1 zijn de kinderen

Een heterozygoot zwart mannetjes konijn kruist met een wit vrouwtje.

Zwart is dominant over wit.

Hoe groot is de kans op een wit konijn? (kruisingsschema maken voor jezelf!)

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Bs5. Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

• Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen (soort Ctrl-C + Ctrl-V)

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen (Man-vrouw)
• Verschillende genotype (helft sta je af)
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen

• Variatie in genotype

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

Albino/ albinisme

• Een mutatie (verandering) in het gen voor pigment in je huid haren veroorzaakt albinisme. 
• Albino --> geen pigment aanmaken en de huid en haren zijn helemaal kleurloos.

• Iemand met albinisme noem je een mutant.

Albinisme en pigmentmutatie

Albinisme ontstaat al

in geslachtscel

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
  
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Als betrokken bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord

Kennisvragen

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtsceleln
4. Voortplanting met geslachtscellen

Ongeslachtelijke voortplanting is met

1. eicellen
2. stuifmeelkorrels
3. beide
4. beide niet

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen...

1. variatie in genotype en fenotype
2. variatie in genotype maar gelijk fenotype
3. hetzelfde fenotype en een ander genotype
4. allemaal hetzelfde genotype en fenotype

Wat is een mutatie?

1. Een plotselinge verandering van het genotype
2. Een plotselinge verandering van het fenotype
3. Door straling krijg je een gek uiterlijk
4. Kankercellen

Bij welke soort cellen heeft een mutatie het grootste gevolg?

1. 1 lichaamscel
2. 1 geslachtscel

Mutagene invloeden zijn stoffen van buitenaf die invloed hebben op mutaties. Ken je voorbeelden?

Mutagene invloeden zijn stoffen van buitenaf die invloed hebben op mutaties. Ken je voorbeelden?

Aan het werk

Maken

• basisstof 5
• test jezelf
• Blooket