KERN havo 4 paragraaf 4 Hoe kinderen taal leren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 havo - 3 december

H4 - Hoe kinderen taal leren

Paragraaf 4 Hoe kinderen taal leren

Het taalvermogen is volgens mij

aangeboren

aangeleerd

allebei

Wanneer begint het leren van je moedertaal?

1. direct na de conceptie
2. na ongeveer 26 weken in de baarmoeder
3. direct na de geboorte
4. vanaf de derde week na de geboorte

Wat hoort een ongeboren baby waardoor hij de taal leert?

1. de stem van zijn moeder
2. omgevingsgeluiden
3. het ritme van de taal
4. spraakklanken

Baby's horen

• ritme
• veelvoorkomende spraakklanken

Wat hoort NIET bij child directed speech?

1. langzamer spreken
2. snelle berekeningen in de hersenen
3. veel herhalen
4. wijzen

Taalverwerving

De eerste taal die je leert, is je moedertaal.

Je hebt het Nederlands verworven.

Het kost de meeste kinderen vier jaar om hun moedertaal te verwerven. 

Fases in de taalverwerving

 1. Voortalige periode (0 – 1)

 2. Vroegtalige periode (1 – 2,5)

 3. Differentiatiefase (2,5 – 5)

 4. Voltooiingsfase (5 – 9)

De voortalige periode (0-1)

Fonologische vaardigheden

In de voortalige periode leren baby’s de klanken die belangrijk zijn in hun moedertaal. Nederlandse baby’s leren bijvoorbeeld het verschil herkennen tussen de L en de R. Japanse baby’s leren juist andere klankcontrasten herkennen.

Aan het einde van deze eerste fase gaan baby’s zelf klanken maken: ze gaan brabbelen (brabbelfase)

De voortalige periode (0-1)

De voortalige periode (26 weken voor de geboorte - 1 jaar) het kind leert:

- de taal hekennen;

- klanken herkennen;

- klanken verstaan

- klanken uitspreken.

De vroegtalige periode (1 - 2,5)

Semantische vaardigheden

Kinderen zeggen hun eerste echte woordje, vaak mama of papa.

Al snel komen daar meer losse woordjes bij, als auto! of poes!

Syntaxtische vaardigheden

De eerste (korte) zinnetjes hebben meteen de goede woordvolgorde: koekje eten (niet: eten koekje).

De vroegtalige periode (1 - 2,5)

Semantische vaardigheden: betekenis van de gesproken taal

Syntactische vaardigheden: grammaticale regels

De vroegtalige periode (1 - 2,5)

Van 1 jaar tot 2,5 jaar. Het kind leert...

- dat klanken een betekenis hebben;

- woorden (éénwoordfase);

- woorden combineren (twee- en meerwoordfase);

- de goede woordvolgorde.

De differentiatiefase (2,5 - 5)

Kinderen maken langere zinnen met meer werkwoorden: 

Jij gaat ook altijd weglopen soms 

Ik doe jou aanbotsen.

Kinderen gaan nadenken over taal. 

Een oma is geen meisje, maar een meis, want ‘–je’ hoort bij kleine dingen en oma is niet klein… Kortom: ze gaan logische fouten maken.

De differentiatiefase (2,5 - 5)

Kinderen springen van de hak op de tak, beginnen over zaken en mensen die de gesprekspartner niet kent, lopen tijdens het gesprek zomaar weg etc.

Kinderen bedenken creatieve woorden, als zij het woord nog niet kennen:

Ik heb haarpijn.

Papa's geheugenkies is eruit.

De differentiatiefase (2,5 - 5)

Morfologische vaardigheden: werkwoorden en andere woordsoorten verbuigen

Overgeneralisatie: net geleerde taalregels toepassen op woorden waarbij dat niet hoort.

Metalinguïstisch bewustzijn: nadenken over de zin en onzin van taal

De differentiatiefase (2,5 - 5)

Tussen 2,5 en 5 jaar verbetert de taal verder.

- De zinnen worden langer.

- De woordenschat breidt zich snel uit.

- De peuter leert werkwoorden vervoegen.

- Het kind leert samenstellingen (huisdeur).

- De kleuter leert nadenken over taal. 

De voltooiingsfase (5 - 9)

Kinderen leren op school lezen en schrijven.

Kinderen leren steeds meer woorden en woordsoorten.

Kinderen leren sterke werkwoorden vervoegen (loop/liep/gelopen).

Kinderen weten hoe je een gesprek moet voeren.

Kinderen leren inschatten wat de luisteraar weet, zodat ze niet te veel en niet te weinig informatie geven!

De voltooiingsfase (5 - 9)

Pragmatische vaardigheden: wat effectief, begrijpelijk en passend taalgebruik is.

Kritische periode: de eerste levensjaren lijken de periode om taal te leren.

De goede zinsvolgorde gebruiken leer je al als je ...

1. 0 tot 6 maanden bent.
2. 2,5 tot 3 jaar bent.
3. 5 of 6 jaar bent.
4. 8 of 9 jaar bent.

Kritieke periode

Wat gebeurt er als je geen taal aangeleerd krijgt? De theorie is dat er een kritieke periode is waarin je taal aangeleerd moet krijgen. Als je in die periode geen taal aangeleerd wordt, dan zul je daarna nooit meer de taal leren. Het is een theorie, omdat mensen niet vrijwillig kinderen onthouden van taal.

Toch zijn er praktijkvoorbeelden van kinderen die geen taal aangeleerd hebben gekregen. Dit worden ook wel wolfskinderen genoemd.  

Taalvermogen behavioristen

Behaviorisme: wetenschappelijke stroming

Taalleren is een kwestie van imitatie.

De taalomgeving is vooral belangrijk bij het verwerven van taal.

Universele grammatica

Noam Chomsky

Universele grammatica

Taal is te complex om aan te leren door immitatie.

Taalvermogen is aangeboren.

Parameters: gedeelde grammaticaregels

Cognitieve taalkunde

Sociaal instinct is de belangrijkste factor bij taalverwerving.

Volgens de cognitieve taalkunde is het taalaanbod niet beperkt en is ons vermogen om patronen te herkennen enorm geavanceerd.

Doelen

- Je weet hoe het taalverwervingsproces bij kinderen verloopt en welke opvattingen er zijn over taalverwerving.

- Je kan verschillende fases in het taalverwervingsproces en verschillende opvattingen over taalverwerving herkennen en toelichten.

- Je kan voorbeelden bedenken van talige uitingen die passen binnen een bepaalde fase van het taalverwervingsproces en de verschillende opvattingen over taalverwerving verklaren en beoordelen.

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 13 (blz. 14-15 in het oefenboek)

Huiswerk voor di 10 december