Omgaan met probleemgedrag

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Probleemgedrag

Leerdoelen

Aan het eind van de les kan de student:

• uitleggen wat onder probleemgedrag wordt verstaan
• (mogelijke) oorzaken noemen voor gedragsproblemen
• methodisch werken volgens het stappenplan
  

Lesprogramma

• Definitie van probleemgedrag
  
• Mogelijke oorzaken probleemgedrag
  
• Methodisch werken met stappenplan
  
• Casuïstiek bespreken m.b.v. het stappenplan
• Samenvatting en afsluiting

Definitie van probleemgedrag

Gedrag dat belastend of risicovol is voor de omgeving van de cliënt. Of waarvan door mensen in de omgeving wordt ingeschat dat het belastend of risicovol is voor de persoon zelf.

Probleemgedrag kan zijn: agressief gedrag, maar ook weglopen, onrust, storend gedrag of het weigeren van zorg.

 In de ouderenzorg wordt het ook vaak onbegrepen gedrag genoemd. Voor zorgverleners is het vaak moeilijk om hiermee om te gaan. 

Welk probleemgedrag kom
jij tegen op je werk?

(Mogelijke) oorzaken van probleemgedrag

1. Biologische oorzaken
2. Psychologische factoren
3. Sociale factoren
4. A, B en C

Multifactoriële benadering

Gedrag ontstaat vanuit een complexe samenhang van biologische, psychologische en sociale factoren.

Probleemgedrag wordt bijna altijd veroorzaakt door meerdere factoren tegelijkertijd. Menselijk gedrag ontstaat door een ingewikkelde interactie van biologische, psychologische en sociale en fysieke omgevingsfactoren. Daarom is dé oorzaak van probleemgedrag meestal niet aan te wijzen en is er meestal niet één oplossing.

Hoofdvormen van probleemgedrag

• Psychotisch gedrag (hallucinaties/wanen)
  
• Depressief gedrag
  
• Angstig gedrag (achterdocht/claimen)
  
• Geagiteerd gedrag (agressie/onrust/zwerfgedrag/decorumverlies)
• Apathisch gedrag (kenmerken: gebrek aan initiatief, lusteloosheid, onverschilligheid, gebrek aan emotie en motivatie). 

Met decorumverlies bedoelen we dat iemand zich niet weet te gedragen op een manier die bij de gelegenheid past. De fatsoennormen verdwijnen. In gezelschap kunnen personen met dementie te luidruchtig zijn of grove taal gebruiken.

Gedrag

• Gezondheid
  
• Neuropathologische veranderingen
  
• Persoonlijkheid en coping
  
• Levensgeschiedenis
  
• Sociale en omgevingsfactoren
  

Hoe wordt op je werk
omgegaan met probleemgedrag?

Persoonsgerichte zorg

Goed fundament voor zorgverlening:

• Menselijke waarde
  
• Unieke persoonlijkheid
  
• Belang van perspectief
  
• Belang van relaties en interacties
  

Hoe ga je ermee om?

Probleemgedrag vraagt om een multidisciplinaire en methodische aanpak, gericht op de onderliggende problematiek.

Aanpak

Een van de grootste risico’s bij het omgaan met probleemgedrag is dat al een oplossing wordt gekozen voordat precies duidelijk is wat de oorzaak is. Achtergronden van probleemgedrag zijn vaak ingewikkeld zijn. Daarom is het nodig methodisch te werk te gaan om de verschillende factoren die invloed kunnen hebben, te achterhalen. Dat doe je samen met andere professionals en met naasten van de cliënt bijvoorbeeld via een stappenplan.

Stappenplan

https://www.zorgvoorbeter.nl/probleemgedrag-ouderen/stappenplan

Stappenplan (signaleringsfase)

Stap 1: Signaleren probleemgedrag

Stap 2: De probleemsituatie in kaart brengen (rapportage in ONS)

Stap 3: Probleemsituatie multidisciplinair in kaart brengen

Is het verstandig om verwanten van een cliënt mee te laten denken als er sprake is van probleemgedrag?

1. Nee, ze hebben te weinig kennis van zaken
2. Ja, zo intensief mogelijk
3. Nee, ze zijn te emotioneel betrokken
4. Ja, maar alleen als we er zelf niet uitkomen

Stappenplan (diagnosefase)

Stap 4: Begrijpen/interpreteren van gedrag

Stap 5: Wat wil je bereiken (doel bepalen)

Stappenplan (behandelfase)

Stap 6: Bedenk wat je gaat doen

Stap 7: Voer de afspraken uit
Doe allemaal hetzelfde!

Stappenplan (evaluatiefase)

Stap 8: Bekijk de resultaten en deel ervaringen (rapporteren in ONS)

Stap 9: Trek conclusies

Samenvatting

Probleemgedrag is gedrag dat belastend of risicovol is voor de cliënt of voor zijn omgeving.

Samenvatting

• Oorzaken van probleemgedrag zijn complex.
• Biologische, psychologische en sociale factoren.
• Interacties hier tussen.

Samenvatting

Waarom multidisciplinair, methodisch en met een stappenplan werken bij probleemgedrag?

Samenvatting

• Door stapsgewijs te werken leer je oorzaken en gevolgen van probleemgedrag te onderscheiden.
• Probleemgedrag is complex, je hebt info van alle betrokkenen nodig om goede beslissingen te nemen.
• Door methodisch werken kun je er achter komen wat werkt, en wat niet werkt bij probleemgedrag.
  

Wat als het probleemgedrag niet te veranderen is?
Is het hele proces dan mislukt?

Afsluiting

Dan treedt een ander proces in werking:

• Acceptatie.
• Hoe houden we het hanteerbaar in het zorgteam?

Lesdoelen behaald?

• Je kan uitleggen wat onder probleemgedrag wordt verstaan.
• Je kan (mogelijke) oorzaken noemen voor gedragsproblemen.
• Je kan methodisch werken volgens het stappenplan.

Vragen?

Hoe kijk je terug op deze les?