5Vges_1 les 2: Levenswijze jagers en verzamelaars: hypotheses

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Telefoon in je zakkie!

Verwachting: JdW-klimwijzer

Wat gaan we doen vandaag?

• Checkvragen

• Theorie jagers en verzamelaars
• Opdracht hypotheses over jagers en verzamelaars

• Afsluiting  

Leerdoelen

1. R Tijdvak, periode, kenmerkende aspecten prehistorie, evolutietheorie,  archeologie, hypothese, primaire & secundaire bronnen, jagers verzamelaars, landbouw, veeteelt
2. T1 Je kan uitleggen wat het beginpunt en het eindpunt van de Prehistorie zijn (en dat deze per geografische locatie anders kan zijn) 
3. T1 Je begrijpt dat tijdens de Prehistorie iedereen analfabeet is
4. T2 Je kan uitleggen waarom onze kennis vanuit de Prehistorie uitsluitend komt vanuit materiële bronnen, en dat archeologen en historici op basis hiervan hypotheses opstellen
5.  I - 

*Leerdoelen zijn RTTI geformuleerd 

Wat is een hypothese?

hypothese

Een onderzoeksvraag in de vorm van een stelling die nog niet (empirisch) is bewezen en dient als uitgangspunt voor een onderzoek/experiment/waarneming

Over Lucy: welke stellingen zijn hypotheses?

1. Lucy is omgekomen door een val uit een boom
2. Lucy was een vrouw
3. Lucy was 110 cm lang
4. Lucy leefde 3,18 miljoen jaar geleden

Het verhaal van Adam en Eva past bij:

1. De evolutietheorie
2. Creationisme

Wie was Lucy?

• Ze leefde 3 miljoen jaar geleden
  
• Ze stierf, misschien door een val uit een boom
  
• Ze was ongeveer 12 jaar met een massa van 30 kilo
  

Welke antwoorden geven een goede uitleg van de periode prehistorie?

1. De tijd dat mensen kunnen lezen en schrijven
2. De periode loopt van het ontstaan van de eerste mens tot uitvinding van schrift
3. De periode loopt van het ontstaan van schrift tot nu
4. De tijd dat mensen niet kunnen lezen en schrijven

Overeenkomsten tussen Eva en Lucy

Verdeling in de tijd

Prehistorie

Pre = voor

Historie = geschiedenis

Ongeschreven bronnen

Historie

Geschiedenis waarin men het schrift gebruikt.

Na 'Lucy' evolueert de mens

'Homo Sapiens' (De 'wijze mens') is de huidige menssoort

Vertrok uit Afrika, verspreidde zich naar alle hoeken van de wereld

Was succesvoller dan alle andere eerdere menssoorten

Alle andere menssoorten zijn uitgestorven na de komst van 'Homo Sapiens'

Kenmerkend aspect 1: "Levenswijze van Jagers en verzamelaars"

De samenvatting:  Zij deden aan jagen en verzamelen

Kenmerkende aspecten

Een kenmerkend aspect is de kortst mogelijke samenvatting van de hoofdgebeurtenissen die in een bepaald tijdvak hebben plaatsgevonden. Een kenmerkend aspect is dus een ‘aspect’ en een ‘kenmerkend’ van een tijdvak. 

Met ‘aspect’ wordt bedoeld: een onderdeel of kant van een tijdvak. 

‘Kenmerkend’ verwijst naar het feit dat deze hoofdgebeurtenissen uniek zijn voor een tijdvak waardoor de tijdvakken zich van elkaar onderscheiden. 

Elk kenmerkend aspect is ingedeeld bij één van de tien tijdvakken. Deze tien tijdvakken hebben, waar mogelijk, afgeronde jaartallen en vallen de begin- en eindpunten van tijdvakken precies op belangrijke keerpunten (grootschalige historische ontwikkelingen, veranderingen of belangrijke gebeurtenissen).

Kennis over jagers verzamelaars

Onze kennis is gebaseerd op een combinatie van:

1. Materiële vondsten uit de tijd zelf (bronnen)

2. Observaties van jagers en verzamelaars die nu nog bestaan

Op basis hiervan worden hypotheses opgesteld, maar deze kunnen heel sterk zijn (veel bewijs) maar ook heel zwak (weinig bewijs)

Opdracht

1) We kijken gezamenlijk twee fragmenten

2) Vul de opdrachten in onder het kopje 'fragment 1'

Herhaal voor fragment 2

Deze prent hoort bij:

1. Jagers & verzamelaars
2. Eerste boeren

Jager-verzamelaars samenleving

• Nomaden = mensen zonder vaste woonplaats
  
• Autarkisch (zelfvoorzienend) 
• Leven in grotten/eenvoudige tenten/hutten
• Weinig bezit
  
• Kleine groepen: 20-50 personen en geen sociale verschillen (egalitair) 
• Mogelijke vorm van religie (hiernamaals)
  
• 
  

Landbouw/agrarische samenleving

• Sedentaire leefwijze = vaste verblijfplek
• Autarkisch (zelfvoorzienend)
  
• Stevige huizen
  
• Bezit verzamelen
  
• ‘Grote’ groepen met sociale verschillen (Hiërarchie: aanzien- en machtsverschillen)
• Vorm van religie (leven na de dood)

Grafgiften

Ontstaan van cultuur

Bewijzen deze afbeeldingen dat jagers en verzamelaars cultuur hadden?

Primitief? 

• Jagen op groot wild vraagt samenwerking, planning, communicatie en coördinatie.

• Weten wanneer welke dieren door het gebied trokken

• Besef van tijd en seizoenen hebben.
  

• Kennis van eetbare planten
  

• Weten hoe ze aan vuursteen moesten komen
  

Uit deze bron kun je de volgende conclusie trekken: ‘De Klokbekercultuur was een landbouwsamenleving.’
(T1 x 2p) Ondersteun deze conclusie met behulp van de bron.

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Begrippen uit deze les

Tijdvak, periode, kenmerkende aspecten prehistorie, evolutietheorie, archeologie, hypothese, primaire & secundaire bronnen, jagers verzamelaars, landbouw, veeteelt

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Kenmerkende aspecten

Een kenmerkend aspect is de kortst mogelijke samenvatting van de hoofdgebeurtenissen die in een bepaald tijdvak hebben plaatsgevonden. Een kenmerkend aspect is dus een ‘aspect’ en een ‘kenmerkend’ van een tijdvak. 

Met ‘aspect’ wordt bedoeld: een onderdeel of kant van een tijdvak. 

‘Kenmerkend’ verwijst naar het feit dat deze hoofdgebeurtenissen uniek zijn voor een tijdvak waardoor de tijdvakken zich van elkaar onderscheiden. 

Elk kenmerkend aspect is ingedeeld bij één van de tien tijdvakken. Deze tien tijdvakken hebben, waar mogelijk, afgeronde jaartallen en vallen de begin- en eindpunten van tijdvakken precies op belangrijke keerpunten (grootschalige historische ontwikkelingen, veranderingen of belangrijke gebeurtenissen).

Instructie: historische vaardigheden

Domein A:  Historisch Besef (historisch denken en redeneren) 

De leerlingen kunnen historisch denken en redeneren binnen de volgende drie hoofdclusters:

- Tijd (chronologie, causaliteit, continuïteit & verandering)

- Interpretatie (standplaatsgebondenheid, bron en vraagstelling; bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit)

- Betekenis voor nu (betekenis geven aan en oordelen over het verleden)

Domein B: Oriëntatiekennis (welke kennis moet je hebben en kunnen toepassen in een onbekende situatie)

De kandidaat kan voor elk van de tien tijdvakken:

- de kenmerkende aspecten voor ieder tijdvak noemen;

- bij elk kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken;

- uitleggen hoe kennis van het betreffende tijdvak de oriëntatie op de hedendaagse werkelijkheid beïnvloedt;