Delier

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Delier

Wat is een delier?

Een delier of delirium, ook wel acuut optredende verwardheid, is een tijdelijke (enkele dagen tot soms weken) psychische stoornis, op basis van een lichamelijke ontregeling en wordt gekenmerkt door:

Wat is een delier?

verandering in het bewustzijn;

aandachts- en concentratieproblemen;

veranderingen in de cognitie en/of waarnemingsstoornissen (bijvoorbeeld zien van beestjes of personen die er niet zijn);

een snel ontstaan (eerder uren dan dagen);

een wisselende aanwezigheid over de dag/ nacht (vooral aanwezig in de avond- en nachtelijke uren).

Wat is een delier?

Bij een delier raakt iemand in de war

Meestal komt een delier door een ziekte, operatie of door medicijnen

Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden.

Wat is een delier?

Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn.

Een delier kan een paar dagen of een paar weken duren. Het kan het ene moment erger zijn dan het andere.

Hoe vaak komt het voor?

Een delier komt het meest voor bij ouderen in ziekenhuizen; gemiddeld genomen krijgt 25% van de opgenomen oudere patiënten te maken met een delier. Na een operatie of op een intensive care afdeling kan een delier veel vaker voorkomen en kan het percentage wel oplopen tot 70-85%. Onder de algemene bevolking komt een delier minder vaak voor (1 tot 2%). Hoe hoger de leeftijd, hoe vaker een delier voorkomt. Bij mensen ouder dan 85 jaar is dit 14%. Een delier treedt op bij circa 60% van de mensen in verzorgingshuizen en bij 83% van de mensen die stervende zijn.

Wat zijn symptomen van delier?

Soorten delier

Er bestaan drie verschijningsvormen van delirium: de hyperactieve vorm die gekenmerkt wordt door (soms extreme) onrust, een verhoogd bewustzijn, plukkerigheid en angst met of zonder wanen en hallucinaties en de hypoactieve vorm die zich vooral uit in apathisch teruggetrokken gedrag. De derde is de gemengde vorm, waarbij beide verschijningsvormen elkaar afwisselen; deze vorm wordt veel gezien bij ouderen.

Hoe ontstaat een delier?

• een ziekte of ontsteking, bijvoorbeeld een blaasontsteking of diabetes (suikerziekte) die niet goed onder controle is
  
• een ziekte in de hersenen
  
• een operatie
  
• de verdoving bij een operatie

Hoe ontstaat een delier?

• een ongeluk, bijvoorbeeld een gebroken heup
  
• pijn
  
• uitdroging
  
• problemen met de blaas, zoals het niet goed leeg kunnen plassen van de blaas

Hoe ontstaat een delier?

• bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld de pijnstiller morfine en sommige medicijnen voor de ziekte van Parkinson
  
• stoppen met alcohol drinken, roken of kalmerende middelen

Verhoogd risico

• mensen die eerder een delier hebben gehad
  
• mensen die problemen hebben met hun geheugen, bijvoorbeeld door dementie
  
• mensen die minder goed kunnen horen, zien of ruiken

Verhoogd risico

• ouderen (70 jaar of ouder)
  
• mensen die een slechte conditie hebben, erg zwak zijn en niet meer eten of drinken
  
• mensen die niet lang meer te leven hebben

Wat te doen bij delier?

Achterhaal wat de oorzaak is

Vaak is het moeilijk om goed te reageren op iemand met een delier. Het is dan goed om te weten dat iemand met een delier ziek is. De persoon kan er niets aan doen dat die zich zo gedraagt.

Wat zijn adviezen voor de omgang met iemand met een delier?

Signalering delier

Meetinstrumenten kunnen behulpzaam zijn als ze worden afgenomen tijdens de dagelijkse zorg bij mensen die cognitieve- of gedragsveranderingen laten zien. Een van de meest bekende observatie instrumenten is de Delirium Observatie Screenings (DOS) schaal. De DOS schaal is een observatie screenings instrument voor de vroegtijdige herkenning van de verschijnselen van een delier.

www.vmszorg.nl

Verschil delier, dementie en depressie

In sommige gevallen is het lastig om het verschil te zien tussen delier, dementie en depressie. Volgend documkent kan de verschillen goed duidelijke maken.

kingarthurgroep.nl

Behandeling delier

Het is belangrijk dat een arts de oorzaak van het delier vindt. Als de oorzaak wordt behandeld, verdwijnt het delier vaak.

Hoe het delier wordt behandeld hangt af van de oorzaak:

Bij een ontsteking krijgt iemand antibiotica, bijvoorbeeld bij een blaasontsteking.

Bij pijn krijgt iemand pijnstillers, bijvoorbeeld bij een gebroken heup.

Bij verstopping krijgt iemand middelen om beter te kunnen poepen.

Bij een delier door medicijnen moet iemand stoppen met die medicijnen.

Behandeling delier

Als iemand met een delier erg in de war is krijgt die daar een medicijn voor. Meestal is dat het medicijn haloperidol . Hierdoor wordt iemand minder verward.

Wanen

Als een persoon wanen heeft, heeft deze persoon overtuigingen van bepaalde ideeën die niet op waarheid berusten. Iemand kan bijvoorbeeld overtuigd zijn dat bepaalde spullen die hij niet meer kan vinden gestolen zijn, of dat een nieuwslezer op de televisie hem rechtstreeks aanspreekt.

Hallucinaties

Bij hallucinaties ziet, hoort, voelt of ruikt iemand dingen die er niet zijn. Dit kunnen hele mooie dingen zijn maar ook heel beangstigende dingen. Iemand kan een grote spin op de muur zien zitten of een paard en wagen zien rijden als hij door het raam kijkt.

Vragen?