Tekstfuncties

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Tekstfuncties

Hierna weet je...

... wat tekstfuncties zijn.

... kun je de functie van een tekstgedeelte benoemen.

Functies van tekstgedeelten

Een tekstgedeelte (dat kan een alinea, een deel van een alinea of een groepje alinea's zijn) hebben een rol/taak/functie in een tekst (= functie tekstgedeelte).

Voorbeeld: 

Een schrijver legt iets iets uit en geeft daarna een voorbeeld. De alinea met het voorbeeld heeft dan de functie van voorbeeld. 

Functies van tekstgedeelten

Bewijs: de juistheid van een stelling wordt aangetoond

Constatering: er wordt iets vastgesteld/opgemerkt

Gevolgen:  de gevolgen van een maatregel/verschijnsel worden beschreven

Nuancering:  een standpunt/bewering wordt afgezwakt door andere gezichtspunten

Ontkenning: de bewering wordt weergegeven en de schrijver geeft aan dat hij het er niet mee eens is

Functies van tekstgedeelten

Oorzaak: er wordt beschreven waardoor iets is ontstaan

Opsomming: een aantal meningen, verschijnselen, voorbeelden of verklaringen wordt genoemd

Theorie:  met een algemene beschrijving wordt een feit/verschijnsel verklaard of voorspeld

Toelichting: een stelling/theorie wordt uitgelegd/toegelicht met voorbeelden of gevolgen

Functies van tekstgedeelten

Advies: de schrijver geeft een goede raad

Afweging: de schrijver weegt voor- en nadelen of mogelijke oplossingen tegen elkaar af en maakt zo een keuze

Argument: de schrijver geeft aan waarom hij iets vindt

Argumentatie: de schrijver geeft meerdere argumenten

Bewering: een stelling die de schrijver moet onderbouwen

Conclusie: de schrijver komt tot een gevolgtrekking

Functies van tekstgedeelten

Oplossing een oplossing volgt na het probleem

Probleemstelling de schrijver geeft hiermee aan over welk probleem zijn tekst gaat

Tegenwerping de schrijver maakt bezwaar of heeft bedenkingen tegen een eerdere bewering of argumentatie

Weerlegging de schrijver probeert met tegenargumenten aan te tonen dat de mening of argumentatie van een ander niet goed is

(1) De Oeso1) maakt elk jaar een vergelijking
van verschillende onderwijsstelsels, maar voor het eerst sinds zestien jaar is er nauwkeurig ingezoomd op de eigenaardigheden van het Nederlandse onderwijs. Minister Bussemaker, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, had speciaal gevraagd om het rapport. De blik van een buitenstaander kan ertoe bijdragen het Nederlandse onderwijssysteem, waar altijd discussie over 

is, vooruit te helpen.

(1) De Oeso maakt elk jaar een vergelijking
 van verschillende onderwijsstelsels, maar voor het eerst sinds zestien jaar is er nauwkeurig ingezoomd op de eigenaardigheden van het Nederlandse onderwijs. Minister Bussemaker, van Onderwijs, Cultuur 

en Wetenschap, had speciaal gevraagd
 om het rapport. De blik van een buitenstaander kan ertoe bijdragen 

het Nederlandse onderwijssysteem,
 waar altijd discussie over is, vooruit te helpen.

Wat is de functie van alinea 1?

1. Anekdote
2. Aanleiding
3. Geschiedenis
4. Voorbeeld

(2) Zelf snappen ze het eigenlijk ook
 niet zo goed, erkende de Oeso. Nederlandse leerlingen zijn bijzonder ongemotiveerd en ongedisciplineerd,
 en toch scoren ze goed in vergelijking met andere leerlingen in Europa. De Nederlandse Onderwijsinspectie
wees al eerder op de lage motivatie van scholieren in Nederland. Het is een fenomeen dat slecht wordt begrepen.
 In andere landen zeggen leerlingen dat ze dol zijn op school, 

hier vinden ze het allemaal maar
 saai. En toch behoort het Nederlandse onderwijsstelsel tot de beste van de wereld.

Wat is de functie van alinea 2?

1. Constatering
2. Definitie
3. Gevolg
4. Oorzaak

(3) De Oeso is verder verbaasd dat
de uitzonderlijk vroege selectie van leerlingen niet zo slecht uitpakt als 

de onderzoekers verwachtten. Kinderen
 moeten vroeg kiezen voor een schoolniveau en toch slaagt Nederland 

erin iedereen mee te krijgen.
 Kansarme kinderen behalen hier makkelijker een diploma dan elders. 

Ook immigrantenkinderen zijn hier
over het algemeen beter af dan in andere Oeso-landen.

Wat is de functie van alinea 3?

1. Argument
2. Nuancering
3. Opsomming
4. Uitwerking

(4) Dat komt doordat Nederland veel  aandacht besteedt aan het meekrijgen van kinderen die achterstanden hebben of die moeite hebben met 

leren. Dat gaat soms wel ten koste  van de aandacht voor kinderen die meer aankunnen. Dat brengt met 

zich mee dat Nederlandse universiteiten het nooit zullen winnen van de topuniversiteiten van deze wereld en dat Chinese kinderen beter kunnen rekenen.

Wat is de functie van alinea 4?

1. Argument
2. Conclusie
3. Definitie
4. Oorzaak