les 1 Romeinen periode 4

• Gescheidenis
• MBO
• Studiejaar 2

Het Romeinse Rijk

5. Het einde van het Romeinse Rijk

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

- Vertellen wie Julius Caesar was en wat zijn verstandhouding was met Cleopatra.

 - herkennen en uitleggen waarom het Romeinse Rijk verdween en wat er is overgebleven van de Romeinen.

Wat weet je nog van de romeinen?

Welke bekende Romeinse keizers ken je?

Julius Ceasar

- 12 Juli 100 voor Christus tot  15 Maart 44 voor Christus 

- Hele goede generaal die Gallië veroverde.

- Populair onder zijn soldaten maar ook het volk van Rome (gaf ze brood en spelen). Gaf het volk voedsel (zakken meel) en vele gratis gladiatoren gevechten.

- Ceasar vroeg / eiste de macht van de senaat om zelf als dictator de problemen op te lossen.

www.npostart.nl

Cleopatra

Cleopatra

- Cleopatra (januari 69 v.Chr. – 12 augustus 30 v.Chr.) was   Egyptische farao 

- Zij was getrouwd met haar broer, ze deelde de macht.

-Zij wilde zelf de macht behouden in Egypte

- Ze was knap en sprak 7 talen.

Kijktip Netflix Cleopatra

In welke periode ging Egypte bij het Romeinse rijk horen?

1. tussen 380-200 v. Chr.
2. tussen 200-133 v. Chr.
3. tussen 133 en 44 v. Chr.
4. 44 v. Chr en 11 na Chr.

- Cleopatra en Caesar kregen een zoon: Caesarion

- Caesar ging terug naar Rome en Cleopatra volgde hem.

- Senaat voelde zich bedreigd door Caesar en koos ervoor hem in de senaat te vermoorden.

Opvolger Caesar

- Marcus Antonius en Octavianus (de adoptie zoon van Caesar)

- Marcus Antonius nodigt Cleopatra uit om te toetsen of ze loyaal is

- Marcus Antonius wordt verliefd en gaat naar Alexandrië. 

- Zij krijgen een tweeling

- Als hij vier jaar later zich permanent in Alexandrië vestigt en trouwt met Cleopatra, komt Octavianus in opstand.

- Hij gaat met een leger naar Egypte en verslaat Marcus Antonius

- Marcus Antonius pleegt zelfmoord als hij denkt dat Cleopatra dood is, waarna Cleopatra ook zelfmoord pleegt.

Wat waren volgens de legende de laatste woorden van Caesar?

1. Ook gij Brutus
2. Veni vidi vici
3. Cleopatra voor altijd
4. Memento mori

Romeinse vrede

- Keizer Augustus (= verhevene->Octavianus) brengt duidelijkheid en rust. (Pax Romana)

- Door de rust komt de handel tot bloei. Steden groeien en wegen worden aangelegd. --> welvaart groeit

- Om Augustus te eren werden er veel standbeelden en bogen voor hem gebouwd. Hij wordt als god vereert en geeft in ruil daarvoor het volk eten en spelen.

Welke stelling over de nalatenschap van Augustus is ONJUIST?

1. Er is een maand naar hem vernoemd
2. Hij zorgde ervoor dat de komende 200 jaar er vrede was
3. Hij was erg ijdel en daarom liet hij veel beelden van hem maken

Limes

• Na de dood van Ceasar veroveren de Romeinen de laatste gebieden van hun enorme rijk. 
• Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.
• Maar als het nodig is bouwen ze een versterkte grens met wachttorens en forten. Zo'n grens heet limes. 

De Limes in Nederland

• In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. 
• Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

• Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Romeinen in Nederland

• De Romeinse tijd (58 v. Chr. - ±400 n. Chr) is een belangrijke periode voor ons gebied. 
• Zo nemen de Romeinen ijzer mee, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 
• Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

Wat waren de limes?

1. Huizen
2. Veldheren
3. Romeinse steden
4. Grenzen

Wat was het voordeel van de verharde wegen die de Romeinen door het hele rijk aanlegden?

1. Bij regen bleven de wegen begaanbaar
2. Het leger kon zich gemakkelijk verplaatsen
3. Handelaren konden zich makkelijk verplaatsen
4. A, B en C zijn alle drie voordelen

Leven onder de Romeinen

• De Romeinen laten de overwonnen volken vaak hun gebruiken en godsdienst houden. 
• En zolang de volken belasting betalen (o.a. door soldaten voor de hulptroepen te leveren), zijn er weinig problemen: precies wat de Romeinen willen.

Het Romeinse Keizerrijk

(27 v. Chr. -  476 n. Chr.)

• Rome zal meer dan 500 jaar een keizerrijk zijn
• Ongeveer 80 keizers hebben dan geregeerd.

Wat weet je van het einde van het Romeinse rijk?

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

De belangrijkste volken rondom het Romeinse Rijk tussen de 2e-5e eeuw

Hunnen

Angelen

Saksen

Vandalen

Visigoten

Ostrogoten

Het Rijk in de problemen

• Het gaat niet goed met het Romeinse Rijk: de keizers zijn vooral bezig met ruzies en feesten. 

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit schilderij is het derde deel van de serie heet Consummation (verorbering), en laat zien dat er vooral heel veel gefeest wordt.

00:01-04:26

Het Rijk wordt gesplitst

395

• Het Rijk wordt in 395 twee stukken gedeeld. 
• Het oostelijk deel wordt het Oost-Romeinse Rijk. De hoofdstad is Constantinopel. 
• In het West-Romeinse Rijk blijft Rome (voorlopig) de hoofdstad. 
• Beide rijken hebben een eigen keizer.

Machtsstrijd

• Elke troonopvolging gaat gepaard met ruzies, moord en verraad.
• Legeraanvoerders willen keizer worden en laten soldaten terugkomen naar Rome, waardoor de grenzen onbewaakt achter blijven.

Niet alleen een machtsstrijd maakte een einde aan het West-Romeinse Rijk, er was ook aantal slechte keizers die er een potje van maakte. Zoals Honorius (384 - 423). Hij werd algemeen beschouwd als een van de slechtste keizers die het Romeinse Rijk heeft gekend. Toen hij keizer werd was er nog niet veel gevaar. Toen hij stierf was het West-Romeinse rijk al niet meer te redden.

De Hunnen

• De Hunnen zijn een stam uit Azië. 
• Ze zijn gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. 
• Over hun leider Atilla de Hun wordt gezegd dat hij geen genade voor lafheid kent...
  

Grote Volksverhuizing

3e eeuw - 5e eeuw

• ...Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken. 
• En door deze volken, gaan andere volken ook weer op de vlucht. In heel Europa trekken volken rond.
  

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken. Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

Het West-Romeinse Rijk valt

476

• Volken vallen het Rijk binnen en plunderen de rijkdommen. 
• Romeinse aanvoerders hebben steeds minder te zeggen, en in 476 wordt zelfs een niet-Romein, keizer.
• Historici zien dit als het einde van het West-Romeinse Rijk.
  

Romulus Augustulus

De 'kleine Augustus' is de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk. Hij is 10 jaar als hij keizer wordt, maar na een jaar wordt hij afgezet door de Germaan Odoaker.

En het Oost-Romeinse Rijk?

• Het Oost-Romeinse Rijk blijft nog bijna 1000 jaar langer bestaan: pas in 1453 wordt Constantinopel ingenomen door de Turken.
  
• Dat komt vooral doordat het goed beschermd ligt tussen woestijnen en bergen. 
• Bovendien geeft de Oost-Romeinse keizer vijanden geld om met rust gelaten te worden. 
  

Tegenwoordig is de Hagia Sophia (Aya Sophia) één van de grootste moskeeën ter wereld. In de tijd van het Oost-Romeinse Rijk was dit de grootste christelijke kerk ter wereld.

Wat is er gebleven?

• In de duizend jaar dat het West-Romeinse Rijk heeft bestaan, heeft het veel achtergelaten
• Bijvoorbeeld: de taal (Latijn), de godsdienst (christendom), techniek, de kalender en wetgeving.
  
• Veel kennis van de grote Griekse en Romeinse geleerden blijft bewaard in boeken, vooral in de bibliotheken van het Oost-Romeinse Rijk.
  

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit is het vijfde schilderij uit de serie en heet Desolation (verlatenheid, eenzaamheid), en toont een rijk nadat het is ingestort.

Ook hier lijkt het weer een beetje op Rome, na de val van het West-Romeinse Rijk: de ruïnes zijn overgebleven...

Op dit schilderij zie je hoe Rome wordt geplunderd. Sommige mannen klimmen zelfs op de tempeldaken om er het goud af te schrapen!
De man op het zwarte paard is de leider van de plunderaars.

Past de volgende zin bij de man op het paard?
Hij is een Vandaal.

1. Wel
2. Niet

Wat hebben de jaartallen 395 en 476 te maken met het Romeinse Rijk?
Kies het juiste antwoord.

1. In 395 werd het christendom staatsgodsdienst. In 476 werd het Romeinse Rijk in twee delen gesplitst.
2. In 395 werd het Romeinse Rijk in twee delen gesplitst. In 476 was het einde van het West-Romeinse Rijk
3. In 395 ging de laatste West-Romeinse keizer dood. In 476 was het einde van het Oost-Romeinse Rijk.
4. In 395 werd het Romeinse Rijk in twee delen gesplitst. In 476 veroverden de Hunnen het West-Romeinse Rijk.

Kijk tips

Netflix: The Gladiator, Cleopatra

HBO: Rome

Film: Alexander

Film/strip: Astrix en Obelix