KA 30: de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwette

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Bespreek samen (1 min); waar gaat deze les over?

Noem een van de oorzaken van de Verlichting.

Renaissance

Wetenschappelijke revolutie

Verlichting

Kennis niet alleen via de katholieke kerk

Kennis door observatie

Kennis over de mens

Kennis over de werking van de natuur

Kennis over de samenleving

Kennis door ratio

KA 30:  De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap

Kenmerken

Tijdvak: Tijd van Pruiken en Revoluties

Jaartallen: ca. 1700-1800 

Periode: Vroegmoderne tijd

Samenleving: Landbouwstedelijke samenleving

Invalshoek: politiek

Kernwoorden: democratische revolutie, grondwet, staatsburger, grondrechten

De bedreigde zwaan: de bedreigde raadpensionaris?

Toelichting

Jan Asselijn schildert in circa 1650 De Bedreigde Zwaan. Op het schilderij is te zien hoe de zwaan haar eieren beschermt tegen de hond. In de achttiende eeuw krijgt het schilderij een andere betekenis als een patriot teksten toevoegt. Boven de hond staat ‘de viand van de staat’, op de eieren staat ‘Holland’ en onder de zwaan staat ‘raadpensionaris’. Met raadpensionaris wordt Johan de Witt bedoeld.

Johan de Witt is tussen 1653 en 1672 raadpensionaris en is staatsgezind. Hij staat lijnrecht tegenover de stadhouder Willem III van Oranje-Nassau. Willem III geeft De Witt de schuld van alle problemen in Holland, waardoor de prinsgezinde burgers in opstand komen en De Witt vermoorden. In de achttiende eeuw is Johan de Witt voor de patriotten juist een voorbeeld van een goede machthebber, omdat zij zich herkennen in de politieke opvattingen van De Witt.

Leerdoelen

• De leerling kan de begrippen democratische revolutie,  grondwet, staatsburger en grondrechten uitleggen.
• De leerling kan drie voorbeelden van democratische revoluties benoemen.
• De leerling kan beschrijven hoe de democratische revoluties onder invloed stonden van de Verlichting (Rousseau, Locke, Montesquieu).
• De leerling kan de oorzaken en gevolgen van de Amerikaanse Revolutie, de Bataafse Opstand en de Franse Revolutie benoemen.
• De leerling kan benoemen na welke gebeurtenis er een einde kwam aan de periode van de politieke veranderingen in Europa.

Test jezelf

Democratische revoluties

Leg uit wat het kenmerkend aspect betekent :

Bijvoorbeeld:

Persoon: Op 26 september 1781 publiceert de Zwolse patriot Joan Derk van der Capellen tot den Pol het pamflet ‘Aan het volk van Nederland’, waarin hij oproept tot een revolutie. 

Begrip: Verandering in het bestuur van een land, waardoor het volk meer macht krijgt ten koste van de macht van de koning. Deze verandering wordt vastgelegd in een grondwet.

Gebeurtenis: Op 14 juli 1789 bestormde het hongerige volk van Parijs de staatsgevangenis, de Bastille. Deze datum wordt sindsdien als het symbolische beginpunt van de Franse revolutie beschouwd. 

Democratische revoluties

Leg uit wat het kenmerkend aspect betekent :

Maar nu in andere woorden dan het voorbeeld:

Persoon:

Begrip:

Gebeurtenis: 

De grondwet uit 1787 regelde de scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
2p Leg uit waarom die maatregel de rechtsstaat in de Verenigde Staten bevorderde.

Daendels roept op tot een democratische revolutie.
Toon dit aan, waarbij je je antwoord ondersteunt met
een verwijzing naar de bron.

Tijdens de Franse democratische revolutie worden de voorrechten van de rooms-katholieke kerk in Frankrijk afgeschaft. Leg uit dat deze maatregel past bij de idealen van de Verlichting.

Op 14 juli 1789 bestormde de Parijse bevolking de Bastille, een beruchte gevangenis. Hiermee begon de
democratische revolutie in Frankrijk. In augustus 1789 nam de Nationale Vergadering het besluit om als eerste de wetten te hervormen die te maken hadden met de feodale privileges: het feodale stelsel werd afgeschaft.
Geef aan:
- welk Verlichtingsideaal de revolutionairen met dit besluit nastreefden en
- welk doel zij hiermee wilden bereiken.

Verdieping

Patriotten en prinsgezinden (Het Verhaal van Nederland in de klas). 

Eind achttiende eeuw wordt ons land verscheurd door een burgeroorlog. De laatste stadhouder, Prins Willem de Vijfde, vlucht het land uit, en burgers grijpen hun kans om de democratie in te voeren: de patriotten. Wordt ons land een monarchie of een democratische republiek?