3.6 Uitsterven en nieuwe soorten

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3.6 Uitsterven en nieuwe soorten

DEZE LES

Wat weet je nog van vorige les?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• soorten die zijn uitgestorven
• hoe soorten massaal konden uitsterven.
• dat door massaal uitsterven van soorten weer nieuwe soorten ontstaan.
  

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Alle organismen hebben een Latijnse naam, de wetenschappelijk naam. Welk deel van de naam is de geslachtsnaam bij de Panthera Tigris (de tijger)?

1. Panthera
2. tigris
3. Panthera tigris

Wie is de gezamenlijke voorouder van de mens en de Orang oetang?

1. A
2. B
3. C
4. D

biotische factoren

A-biotische factoren

Sleep de woorden naar de juiste plek

licht

gras

soortgenoten

regen

konijnen

schimmels

Temperatuur

wind

Beren

Meest verwant

Minder verwant

Minder verwant

Zeehond

Hond

Wasbeer

Uitleg

Laptops dicht

Aantekeningen

Groepsopdracht

Vroeger kwamen wolven in heel Europa voor, maar de wolf werd door de mens als een concurrent gezien. De laatste wolf werd in 1869 bij Schinveld gedood. 

Ondertussen zijn er weer wolven in Nederland gezien. Er zijn zelfs al jonge welpjes geboren.

Sommige mensen zijn blij dat de wolf weer terug is in Nederland, andere zijn er juist heel erg tegen. Hoe denken jullie daarover?

Bedenk 2 voordelen en 2 nadelen van de terugkeer van de wolf in Nederland.

Leerdoel

Je kan uitleggen hoe soorten massaal konden uitsterven.

Tijdbalk leven op aarde

even terugblikken op de tijd op aarde, hoe lang leven er dieren? 

Factoren bij massa extinctie

75% soorten verlies

Vijf grote massa extincties

Bron afbeelding: http://science8sc.weebly.com/mass-extinction.html

Vijf massa extincties

https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa-extinctie

Bron: http://science8sc.weebly.com/mass-extinction.html 

Geologische tijdschaal

Er zijn verschillende perioden van massale uitsterving geweest, dat is zichtbaar in het 'fossil record'.

Volgende video maakt duidelijk wat de oorzaak was van de laatste.

en is er nu ook 1 bezig?

einde mesozoïcum

De meteorietinslag, 66 miljoen jaar geleden

Fragment uit de Netflix serie 'Life on our planet' over de meteoriet inslag bij Chicxulub. 

Deze video zit ook in de vorige les.

gevolgen meteorietinslag

De schokgolf van de inslag zorgde voor enorme aardbevingen en tsunami's

gevolgen meteorietinslag

De enorme hitte veroorzaakte bosbranden.

gevolgen meteorietinslag / vulkanische activiteit

De enorme aswolken maakte alles donker. Hierdoor stierven veel planten. Met als gevolg, dat veel diersoorten ook stierven

einde mesozoïcum

Zo'n 80%  van al het leven stierft uit.

Grote dinosauriërs overleefden het niet. 

Vooral kleinere diersoorten wel.

Leerdoel

Je kan benoemen dat door massaal uitsterven van soorten weer nieuwe soorten ontstaan.

Geen grote bedreidingen meer

Veel vruchtbare grond

Kansen voor nieuwe soorten

Nieuwe plantensoorten konden ontstaan

Veel aanpassingen bij zoogdieren gaven een voordeel in speciale leefgebieden, dus snelle evolutie.

Het Cenozoïcum

• tijdperk waarin wij nu leven
• begon 66 miljoen jaar geleden na de meteorietinslag
• klein aantal gewervelden had de ramp overleefd: vogels en zoogdieren
• leven op aarde moest herstellen, ontstonden opnieuw nieuwe soorten zoals reuzenroofvogels (afbeelding: Schrikvogels) en reuzengordeldier
• periode van zoogdieren en gras
• gras kan bijna overal groeien daardoor is nu ongeveer 40% van het land in de wereld  bedekt met gras
• zoogdieren ontwikkelden zich tot allerlei soorten
• 40 miljoen jaar geleden eerste mensapen en pas 4 miljoen jaar geleden  eerste mensachtigen
• aarde koelde behoorlijk af, de laatste 2,5 miljoen jaar meerdere ijstijden

https://nl.wikipedia.org/wiki/Cenozo%C3%AFcum

ijstijd

Veel soorten die aangepast waren op de kou, overleefden.

Einde ijstijd, warmde de Aarde weer op. Dieren aangepast op warmere omgeving overleefden.

ijstijden

meer ijs=minder water

temperatuursschommelingen zorgen dus (o.a.) voor ontstaan en verdwijnen van eilanden

Een trailer om deze serie onder de aandacht te brengen.

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Weektaak

3.6 Uitsterven en nieuwe soorten

LEERDOELEN

• soorten die zijn uitgestorven
• hoe soorten massaal konden uitsterven.
• dat door massaal uitsterven van soorten weer nieuwe soorten ontstaan.

Kennistest

Er volgen nu drie vragen om de voorkennis van de leerling te testen.