les 2 Veilig werken met stoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Opgaven maken

in groepje van 2

vragen 8 t/m 10 (blz.9 en 10 ) maken

3MHV les 2 Veilig werken met stoffen

DEZE LES LEER JE

Veilig werken met stoffen:

• de betekenis van de GHS symbolen
• welke bescherming is nodig
• hoe heet het practicummateriaal
• waaraan herken je stoffen
• waarnemingen doen en conclusies trekken

regels 1

Denk na over de gevolgen, voordat je iets doet.

Bij werken met een brander heeft iedereen een veiligheidsbril op.

Bij werken met gevaarlijke stoffen heeft iedereen een labjas aan.

Hou looppaden vrij van tassen, krukken of stoelen.

Werk rustig, ren nooit.

Stoffen haal je uit een potje met een spatel.

Sluit potten en flessen direct weer af.

regels 2 

Geknoeide stoffen ruim je direct weer op.

Een reageerbuis vul je nooit verder dan 3 vingers hoog.

Richt verwarmde reageerbuizen nooit op mensen.

Als stoffen op je huid komen, was je ze direct eraf.

Aan het einde van een practicum laat je een schone en droge werkplek achter.

Glaswerk ruim je schoon weer op.

Heet glaswerk spoel je nooit af onder de koude kraan.

Veiligheid

Het Global Health System (GHS) deelt stoffen en mengsels in in gevarenklassen. 

Er zijn negen gevarenpictogrammen afgesproken (Binas 97B).

Zo weten werknemers overal ter wereld hoe ze moeten omgaan met deze stoffen.

Veiligheid en stoffen

Pictogram & veiligheid: 

Stof eigenschappen in plaatjesvorm

Is dat wel zo slim? 

• Proeven
  
• Ruiken
  

Wat is GEEN veiligheidsmaatregel bij het doen van practica?

1. Ramen en deuren sluiten
2. Labjas aan, bril op, haren vast, dichte schoenen aan
3. Tafel zo leeg mogelijk en tas onder tafel
4. Niet eten, niet onnodig lopen, niet rennen

Welke veiligheidsvoorzieningen zijn aanwezig in een scheikunde lokaal?

1. Noodstop en nooduitgang
2. Brandblusser en branddeken
3. (Oog)douche
4. Alle drie de opties

Als je practicum doet, moet je netjes en veilig werken. Hoe doe je het goed?

1. Als je teveel stof pakt, doe je het terug in de voorraadpot.
2. Giet vloeistof direct uit de voorraadfles in een reageerbuis
3. Als je de brander gebruikt, ga je staan.
4. Als je schud met een reageerbuis, houd je je duim op de buis

Als je wilt weten of een stof een geur heeft, hoe doe je dat dan?

1. met je neus boven de pot diep inademen
2. een beetje in een buisje schenken en hieraan ruiken met je neus
3. met je hand boven de pot of het buisje wapperen
4. de pot een tijdje open laten staan en kijken of je iets ruikt

uitleg

Als je wilt weten of  een stof een geur heeft, dan wapper je met je hand een beetje van de stof richting je neus. 

Sommige stoffen zijn namelijk schadelijk als je er teveel van inademt.

GHS symbolen

Op sommige stoffen staan pictogrammen om je te waarschuwen dat het werken met een stof gevaarlijk kan zijn. Deze pictogrammen heten GHS symbolen.

In de volgende filmpjes wordt de betekenis van elk symbool uitgelegd.

Neem de tabel op de volgende dia over in je schrift.

Neem de tabel op de volgende dia over in je schrift.

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	....	.........
2.	.....	......
3.	...	.....
4.	....	....
5.	...	....

Noteer na elk filmpje het symbool en de betekenis in de tabel. Zet er ook bij hoe je veilig met de stof werkt (bescherming)

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	SCHADELIJK	.........
2.	.....	......
3.	...	.....
4.	....	....
5.	...	....

VUL NU DE EERSTE REGEL VAN DE TABEL IN

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	SCHADELIJK	.........
2.	.....	......
3.	...	.....
4.	....	....
5.	...	....

VUL NU DE TWEEDE REGEL VAN DE TABEL IN

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	SCHADELIJK	.........
2.	.....	......
3.	BIJTEND/CORROSIEF	.....
4.	....	....
5.	...	....

VUL NU DE DERDE REGEL VAN DE TABEL IN

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	SCHADELIJK	.........
2.	.....	......
3.	BIJTEND/CORROSIEF	.....
4.	....	....
5.	...	....

VUL NU DE VIERDE REGEL VAN DE TABEL IN

symbool	betekenis (gevaar)	bescherming
1.	SCHADELIJK	.........
2.	.....	......
3.	CORROSIEF / BIJTEND	.....
4.	....	....
5.	MILIEUGEVAARLIJK	....

VUL NU DE LAATSTE REGEL VAN DE TABEL IN

NAKIJKEN

Als je deze les zelfstandig maakt, dan kijk je nu zelf je tabel na.

Ga naar Vaardigheid 1 "veilig werken"  in je boek.

Verbeter je antwoorden als dat nodig is.

huiswerk: LEER DEZE TABEL

Glaswerk

Erlenmeyer 

Trechter

Petrischaaltje

Pipet

Maatcilinder

Horlogeglas

Bekerglas

Reageerbuis

Glaswerk

bekerglas

erlenmeyer

horlogeglas

pipet

petrischaaltje

reageerbuis

trechter

maatcilinder

Wat moet je nog meer kennen?

kroezentang

driepoot

gaasje

reageerbuisklem

spatel

reageerbuisborstel

spuitfles

Herkennen van stoffen

Waarnemen: Bij de scheikunde doe je waarnemingen door middel van:

• goed kijken
• voorzichtig ruiken
• meten
• voelen
• horen

Vaak zorgen we voor een specifieke reactie om de waarneming te kunnen doen. Bij proefjes dus goed opletten!

Herkennen van stoffen

Je herkent een stof aan stofeigenschappen

Hoe specialer de stofeigenschap, hoe beter je de stof ermee herkent

Zo is ijzer bijvoorbeeld magnetisch en andere metalen niet

Brandbaarheid, oplosbaarheid, kookpunt, smeltpunt en dichtheid zijn andere voorbeelden van stofeigenschappen waaraan je een stof kunt herkennen

Wat zie je hier?

1. een heldere, kleurloze vloeistof
2. lenzenvloeistof
3. water
4. ontsmettingsmiddel

Waarnemen is lastig...

Een goede waarneming beschrijft de stof met je zintuigen (ogen en neus):

- helder of troebel

- kleur (of kleurloos)

- fase

- geur

oefening in waarnemen

Je gaat zo een filmpje bekijken van een chemische reactie.

Schrijf zoveel mogelijk waarnemingen op.

Noteer in ieder geval:

- hoe ziet de stof er aan het begin uit?

- hoe ziet de stof er aan het eind uit?

Wat heb je gezien?

beginstof:

de stof die na afloop over bleef:  

andere waarnemingen:

Wat heb je gezien?

beginstof: oranje, vaste stof

de stof die na afloop over bleef:  zwarte, vaste stof

andere waarnemingen:

vuurverschijnselen

de zwarte stof schoot ook de lucht in, dus er is waarschijnlijk ook een kleurloos gas ontstaan

en misschien heb jij nog wel meer gezien...

Conclusie

Je hebt vaak meer dan één waarneming of stofeigenschap nodig om te weten welke stof het is. Over een conclusie moet je dus altijd even nadenken.

waarneming

conclusie

grijze, vaste stof

suiker lost op

er ontstaan gasbelletjes

De vloeistof kookt bij 80°C

het draadje is van koper

In het flesje zit water

stofeigenschap

geen stofeigenschap

volume

massa

dichtheid

smeltpunt

poeder

elastisch

goed oplosbaar in water

temperatuur

fase bij kamertemperatuur

kleur

geur

Eigen werk

Leren:

• Vaardigheid 1 "veilig werken" 
• GHS symbolen &  namen practicummateriaal
• stofeigenschappen

Doen: noteer thuis zoveel mogelijk waarnemingen 

bij het aansteken van een waxinelichtje (of kaars)

Lever je antwoord in op de volgende dia

LET OP!

Maak een foto van alle waarnemingen die je in je schrift hebt genoteerd bij het aansteken van een waxinelichtje

Heb je nog een vraag over deze les? Stel die dan hier: