BS3. Kennislab 2

• Zorg en Welzijn
• HBO
• Studiejaar 1

BS3. Kennislab 2 

Preventie & epidemiologie 

Waarom deze les?

Voor de casusopdracht BS3 zijn de begrippen en de relatie hiertussen: preventie, prevalentie, incidentie, GVO, vroegsignalering en risicobeoordeling belangrijk om te kennen en uit te kunnen leggen. In de opdracht ga je hiermee namelijk aan de slag. 

Laten we beginnen met het exploreren van de begrippen... 

Wat is preventie?

De kracht van preventie

Preventie

Bij preventie gaat het om het voorkomen van gezondheidsproblemen door het optimaliseren van de voorwaarden voor gezondheid en het zo veel mogelijk beperken van ongunstige factoren (Sassen, 2018). 

Bij preventie vormen het bevoerderen en beschermen van de gezondheid een belangrijk middel om te komen tot een optimale gezondheidstoestand voor patienten. 

Bedenk nu zelf wanneer jij in aanraking bent geweest met preventie, mogelijk toen je klein was, op de basisschool.
Wat hielden deze preventieve activiteiten in?

Bedenk nu zelf wanneer jij in aanraking bent geweest met preventie, mogelijk toen je klein was, op de basisschool? Wat waren dan de preventieve activiteiten? Waar diende ze voor en wat of welke ziekte werd daarmee voorkomen? Maar ook nu anno 2022 welke preventieve activiteiten zie je om je heen? 

Voorbeelden van preventie:

Jogg

de gezonde school

JGZ

Sire

Overheid: 

Wat is incidentie?

1. Overledenen in een bepaalde periode
2. Nieuwe ziektegevallen in een bepaalde periode
3. Voorkomen van ziekte in een bepaalde periode
4. Aantal incidentele ziektes per jaar

Incidentie

Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode. 

Voor het berekenen hiervan kijken we of het aantal bestaande ziektegevallen is toegenomen, dat wil zeggen: of er nieuwe patiënten zijn bijgekomen. Gezondheidsproblemen met de hoogste incidentie zijn nek- en rugklachten en privéongevallen, gevolgd door infecties van de onderste luchtwegen, contacteczeem, influenza, ... enz (Sassen,2018)

Sterke stijgers zijn stemmingsstoornissen en COPD (Sassen,2018). 

Wat is prevalentie?

1. Totaal aantal preventiemaatregelen op een bepaald moment
2. Totaal aantal overleden personen op een bepaald moment.
3. Gezondheidsindicator die de kwaliteit van leven in brede zin weergeeft.
4. Totaal aantal personen of bestaande ziektegevallen op een bepaald moment.

Prevalentie

De prevalentie is het totale aantal personen of bestaande ziektegevallen op een bepaald moment of in een bepaalde periode. De prevalentie van een bepaalde ziekte is het aantal mensen met die ziekte op een bepaald tijstip. 

Wat moeten we hier nu mee?

Binnen de epidemiologie; het vakgebied dat zich bezig houdt met het inzichtelijk maken van een gezondheidstoestand van de bevolking zijn dit veel gebruikte gezondheidsindicatoren. 

Als je dus voorlichting gaat geven, of andere interventies gaat inzetten om de bevolking of een groep "gezonder te maken" moet je wel weten hoe groot het probleem is. Hoe ernstig is het? Wat is er precies aan de hand? Waar komt het probleem vandaan, en hoe vaak komt het dus voor? Daarna kan je pas gaan kijken naar welke vorm van gvo passend is. 

Gezondheidsvoorlichting geef je dus niet zomaar, je kan niet even een folder onder iemands

neus schuiven en daarmee ongezond gedrag veranderen in gezond gedrag. Of een poster

ophangen over de schijf van vijf gaat er niet zomaar voor zorgen dat je gezonder gaat eten

toch? En de chips ineens laat staan? Nee, helaas zo makkelijk gaat het niet. Het is dus daarom

belangrijk dat jij als verpleegkundige gaat kijken voordat je gezondheidsvoorlichting gaat

geven waar dat gedrag nu echt vandaan komt. Wat maakt dat iemand ongezond gedrag

vertoond? Of in het geval van Liesbeth, waar komt haar ongezonde leefstijl vandaan. En dat is

nog niet zo makkelijk, maar daar gaan we tijdens BS3 verder mee aan de slag.

GVO

Gezondheidsvoorlichting, kenmerkend hiervoor is dat er sprake is van

een planmatige aanpak, dat er een duidelijke samenwerking met de doelgroep is en dat er altijd een zorgvuldige afweging van het gewenste gedrag plaatsvindt (Saan en Haes 1993). 

Het doel is dus het beogen van gezondheid van mensen te bevorderen en gezondheidsschade te voorkomen of te beperken. 

Belangrijk bij BS3: Informatieverstrekking naar de invloed van leefstijl op de gezondheid van mensen, gedragsbeïnvloeding kan mensen ondersteunen in het veranderen van een ongezonde leefstijl. 

Mensen proberen te motiveren gezonder te gedragen, lijkt eenvoudiger dan het is; "mensen associëren gezondheidsproblemen snel met iets dat hen niet

overkomt of dat pas later komt. Ze denken dat ze geen risicogedrag vertonen, ze zij niet

overtuigd van de voordelen van het gezonde gedrag en ze ervaren geen steun van anderen.

Mochten mensen wel willen veranderen, dan weten zij vaak niet hoe zij moeten omgaan met

problemen die ze tegenkomen (Sassen 2018).

Gezondheidsbevordering blijft nu en in de nabije toekomst actueel vanwege de toename van gezondheidsproblemen

zoals overgewicht en obesitas en met name vanwege het feit dat mensen hun leefstijl en gedrag met betrekking tot gezondheid steeds belangrijker zijn gaan vinden. vooral dit laatste speelt een steeds grotere rol. En ondertussen nemen de inzichten en in de manier waarop leefstijl  gedrag effectief bevorderd kunnen worden sterk toe. 

Interventionmapping

Intervention Mapping is een protocol om op basis van evidence stapsgewijs een gezondheidskundige interventie te ontwikkelen en uit te voeren. 

Het wordt gebruikt om gezondheidsproblemen aan te pakken middels een voorlichtingsinterventie. Een concrete voorwaarde is dat het gezondheidsprobleem gedragsmatig is, dat wil zeggen dat iemands gedrag een duidelijke invloed moet hebben op het ontstaan en/of het voortduren van een gezondheidsprobleem. 

BS 3 dus... 

Kan jij een voorbeeld geven van voorlichting die jij wel eens hebt gekregen en welk effect had dit op jou?

Vroeg signalering en risicobeoordeling

Een belangrijk element binnen de preventie is natuurlijk ook het vroeg en voortijdig signaleren van

problemen en risico's.

SDQ

Stevig ouderschap

Richtlijn overgewicht. 

Dagelijkse praktijk toepasbare Overbruggingsplan, bestaand uit veelbelovende BOFT-gedragingen: stimuleren van Bewegen en Buiten spelen, dagelijks Ontbijten, reductie van Frisdranken en andere gezoete dranken en Fastfood en reductie van (energierijke) Tussendoortjes, Tv-kijken en computeren.

Ouders actief betrekken (opvoedingsstijl in kaart brengen), motiverende gespreksvoering en oplossingsgerichte therapie. Aandachtsfunctionaris (arts/jeugdverpleegkundige) kan belangrijke rol spelen. Eventueel afleggen van huisbezoek en goed afgestemde ketenzorg om verschillende zorgtrajecten op elkaar af te stemmen.

Opdracht:

Voor stap 1 moeten jullie het gezondheidsprobleem (overgewicht/obesitas) in kaart gaan brengen. Om dit probleem te begrijpen is de eerste stap dat je epidemiologie gaat toepassen.

Dat doe je door de gezondheidsindicatoren van het gezondheidsprobleem op te gaan zoeken. Dit zijn eigenlijk gewoon de cijfers van hoe vaak overgewicht/obesitas voorkomt om zo een actueel en cijfermatig beeld van het probleem (in NL) te creëren..

Ga in je BS3 groepje zitten:

1. Bedenk met elkaar of zoek op hoe je overgewicht of obesitas bij jongeren in kaart gebracht wordt, dus welke landelijke screeningsinstrumenten = vroegsignalering & risicobeoordeling zijn er ? (hiermee bedoelen we niet de BMI-meter!) 

Kunnen jullie je nog iets herinneren van de basisschool of middelbare en JGZ onderzoeken? 

Wat vinden jullie van deze vorm van preventie?

2. Bedenk met elkaar of zoek op waarom preventie bij overgewicht/obesitas belangrijk is. Wat voorkom je ermee?

3. Ga daarna op zoek naar de cijfers van Incidentie en Prevalentie van overgewicht.

-->Welke bronnen ga je hiervoor gebruiken?--> wees kritisch, betrouwbaarheid?

Korte Terugkoppeling opdracht