Les10 ZH4 27-09-23 paragraaf 2.3 en 3.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Startklaar:

- Telefoon in Zakkie

- Op tafel:

        - Map

        - Feniksboek

        - Laptop

        - Naambordje

        - Zakkie

Welkom bij de Geschiedenisles ZH4!

Plan van de les:

Herhaling vorige les

Bespreken huiswerk

Uitleg Hofstelsel

            Pauze

Uitleg Leenstelsel (feodalisme)

Filmpje + vragen Karel de Grote

Val West-Romeinse Rijk:

1. Soldatenkeizers: feesten, ruzies, chaos
2. Binnenvallende Germanen: bestreden of afgekocht (duur)
3. Geen nieuwe veroveringen: minder buit, minder inkomsten
4. Minder geld beschikbaar: minder onderhoud voorzieningen
5. Groeiende onveiligheid: geen bescherming meer van 1 leger
6. Steden krimpen: stedelingen zoeken werk en bescherming

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

1. Tussen 235 en 284: Meer dan 50 soldatenkeizers, meer dan de helft vermoord.

--> Feesten

--> Ruzie

--> Chaos

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

2. Germanen vielen steeds

 vaker het Romeinse Rijk binnen

 en moesten worden bestreden

 of afgekocht (allebei duur).

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

3. Geen nieuwe veroveringen, dus geen nieuw buit, dus minder inkomsten voor het Romeinse Rijk.

--> meer belasting voor bevolking

--> Romeinse bevolking armer 

--> minder geld in omloop

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

4. Minder geld beschikbaar? Dan ook minder onderhoud van voorzieningen. Wegen verslechterden bijvoorbeeld, dus minder handel. 

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

5. Niet alleen armer, maar ook onveiliger: geen bescherming meer van 1 Romeins leger. Mensen moesten zich steeds verhouden tot nieuwe Germaanse legers. 

Crisis van de 3e eeuw: veel gezeik

6. Steden krimpen. Mensen zoeken bescherming en werk op het platteland. 

Crisismanagement

284 nC: splitsing Romeinse Rijk door keizer Diocletianus:

West-Romeinse Rijk

Oost-Romeinse Rijk 

--> minder politiek gedoe, want kleiner Rijk

--> sneller de invallende Germanen bestrijden

395 na Christus: 

Definitieve splitsing in West- en Oostromeinse Rijk om bestuur makkelijker te maken

Diocletianus wist de periode van 'soldatenkeizers' te beëïndigen en begon met hervormingen die invloed hebben gehad op: laatste gedeelte Romeinse rijk én vroege Middeleeuwen 

1. Erfelijke beroepen

Diocletianus liet beroepen erfelijk worden; van vader op zoon. Dat bleef zo in de middeleeuwen. Dit verminderde de sociale mobiliteit

2. Ontstaan horigheid

landloze boeren moesten vanaf nu werken voor een grondbezitter zonder zelf in aanmerking te komen voor grond of vrijheid. Zij waren gebonden aan het land (mochten niet weg) --> = horigheid

3. Veel zelfstandigheid en macht voor lokale militaire leiders

Om snel te kunnen reageren op aanvallen kregen militaire leiders de ruimte om beslissingen te maken. Dit verzwakte wel de positie van de Keizer als centrale bestuurder,

4. Het rijk splitsen

Bestuurlijk kreeg het rijk meerdere hoofdsteden met eigen keizers. Zo kon de opvolging soepeler verlopen en konden er sneller beslissingen gemaakt worden

Keizer Diocletianus: 284 - 305 n. Chr.

Crisismanagement

Toch werd het nog erger:

Vanaf de 5e eeuw vielen de Hunnen aan vanuit het Oosten: Grote Volksverhuizingen

	Jagers & verzamelaars	Landbouwsamenlevingen	Grieken & Romeinen	Vroege Middeleeuwen
Nomadisch	X
Agrarisch		X		X
Agrarisch-urbaan			X

Nieuwe indeling samenleving:

De standenmaatschappij

• Vechters & Leiders (van kleine gebieden/koninkrijkjes)

• Bidders  (geestelijkheid) 

• De rest (boeren en horigen) 

West-Europa wordt autarkisch: mensen moeten zelfvoorzienend zijn om te overleven

Hofstelsel

Economisch systeem waarbij het ene deel van een domein direct door de heer wordt gebruikt en het andere deel wordt verpacht aan horige boeren. Komt op vanaf de 5e eeuw. Het hofstelsel is een manier om vorm te geven aan de autarkie die ontstond na de val van het West-Romeinse Rijk.

Schrijf op!

5 minuten pauze, terug om 14u!

Leenstelsel

(feodalisme)

Politiek systeem, gebaseerd op de band die ontstaat wanneer iemand een persoonlijke eed van trouw aflegt aan een ander in ruil voor een leen, vaak een stuk land. Dit stelsel wordt een wijdverspreid systeem vanaf de 9e eeuw.  

Schrijf op!

Leerdoelen

Tijdvak 2 Grieken en Romeinen

19. Je weet waarom de Grieks-Romeinse Oudheid een agrarisch-urbane maatschappij was

Tijdvak 3 Monniken en Ridders

20. Je kan uitleggen dat het feodale systeem en het hofstelsel een oplossing vormen voor de problemen van de autarkische agrarische Europese samenleving die ontstond na de val van het Romeinse rijk