6. Protest

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

protest

Protesteren kun je leren:  Nozems/Provo’s/hippies, (Olie)crisi en (Milieu-/Dieren)activisme/huisvesting 

Start:  Protestliederen door de jaren heen, krakers cultuur in onze steden, radio veronica e.d. 

Opdrachtkeuzes: ‘Wat moet anders’ onderzoek; wat/hoe/waarom? 

Maak een anti-reclame/satire, keer dus de boodschap om/rediculiseer deze, maar gebruik dezelfde verleidingstechnieken en vormgevingstechnieken (poster of video)  

Protesteren (activisme vanuit de belangen van een ideologie, de omgang met natuur binnen een cultuur en de dialoog hierover in de media, ...)

politiek activisme

• Alle buitenparlementaire activiteiten die als doel hebben politieke en/of maatschappelijke verandering te brengen. 
• Voorbeelden van activisme zijn milieuactivisme, de verdediging van mensen- of dierenrechten, nationalisme en vakbondsactivisme. Activisme kan uitgedragen worden via de journalistiek, literatuur of moderne media, vrijwilligerswerk, petities, demonstraties of stakingen, maar ook met geweld.
• Maar ook door middel van kunst

Wat is Activisme in de kunst

Kunst kan mensen inspireren, aan het denken zetten en soms kan het leiden tot verandering. 

Kunstenaars zetten hun kunst in om aandacht te geven aan een crisis, taboe of misstand, die ze aan het hart gaat.

Irving Norman 1944

Anti-oorlog

Karel Appel 1948

Schreeuw van de vrijheid

Politiek en kunst

Protest tegen oorlog

Kroningsoproer

• Nederland heeft sinds de WOII vrijwel geen grote politieke conflicten gekend.
• De kroningsrellen behoren tot de grootste orde-verstoringen of rellen in de Nederlandse geschiedenis in vredestijd. 
• jaren '70 ontstaan kraakbeweging door woningnood en leegstand.
• 30 april 1980: de troonopvolging met inhuldiging van koningin Beatrix op Koninginnedag. (hoge kosten renovaties). 
• Onder de leus 'Geen woning, geen kroning!' gingen krakers, autonomen en andere al dan niet radicale jongeren de straat op : een deel protesteerde tegen de woningnood, anderen waren van plan de inhuldiging te verstoren. De dag eindigde in grote krakersrellen.

Nederland heeft sinds de WOII vrijwel geen grote politieke conflicten gekend.

De kroningsrellen behoren tot de grootste ordeverstoringen of rellen in de Nederlandse geschiedenis in vredestijd.

30 april 1980: de troonopvolging met inhuldiging van koningin Beatrix op Koninginnedag.

Waarom: jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jongeren gingen panden kraken en hieruit ontstond de kraakbeweging. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen (Paleis Noordeinde en het Paleis op de Dam) door het ministerie dat ook volkshuisvesting in haar portefeuille had, maakte kraakactivisten boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden.

Onder de leus 'Geen woning, geen kroning!' gingen krakers, autonomen en andere al dan niet radicale jongeren de straat op : een deel protesteerde tegen de woningnood, anderen waren van plan de inhuldiging te verstoren. De dag eindigde in grote krakersrellen.

Cheese Wall Protest

Kunstenaar Cosimo Cavallaro

...maakte van bedorven blokken Mexicaanse kaas een muur tussen Mexico en USA.

Wat Cavallero wilde bereiken met zijn kaasmuur, was het op gang brengen van een discussie. Zijn intentie was om te laten zien hoe absurd het eigenlijk is om kunstmatige grenzen te creëren tussen twee volkeren, en om te demonstreren dat de mensheid enorm veel voedsel verspilt, mede teweeggebracht door de vele bizarre voedselvoorschriften.

Na spoedberaad heeft Amerika de muur verwijderd

Hij heeft een rechtszaak aangespannen

Wat vind je van dit cultureel protest

Ai Weiwei (1995) - Opzettelijke vernietiging van Han dynastie Urn

 Deze daad daagt de traditionele opvattingen van behoud en eerbied voor oudheden uit (waarde toegekend door overheden).

Dropping an Han dynasty urn (1995)

Preserving by destruction

3 foto's op rij, waarop de kunstenaar Ai Wei Wei een Vaas uit de Han Dynasty kapot laat vallen.

Zijn foto's maar is eigenlijk ook performance art

De kunst van Ai Weiwei heeft vaak een politieke ondertoon, en 'Dropping a Han Dynasty Urn' is daarop geen uitzondering. In een land dat bekend staat om zijn strenge censuur en controle, kan de vernietigingsdaad van Weiwei worden gezien als een statement tegen het onderdrukkende regime. Door openlijk door de overheid geconstrueerde verhalen te trotseren en de waarde die de samenleving aan objecten hecht in twijfel te trekken, daagt Weiwei de status quo uit en pleit hij voor individuele expressie en vrijheid van meningsuiting.

Muziek

Met haar betrokkenheid bij initiatieven zoals de stichting Ukraine Aid OPS vraagt Within Temptation om de aandacht blijven vestigen op de broodnodige steun van Europa voor de verdediging van Oekraïne

Opnames in Kiev, Oekraïne. 

De videoclip werd geregisseerd door de bekende Oekraïense videoregisseur Indy Hait. 

Within Temptation

A fool's Parade

Milieu activisme in het kort

1. De periode 1970-1972 is het startpunt van een wereldwijde golf van milieubelangstelling.
   Die golf duurt tot ongeveer 1990. Vrijwel alle lokale, nationale en veel mondiale  milieuactiegroepen zijn in die periode opgericht. 
2. Duurzame afspraken worden gemaakt  op de Rio conferentie 1992
3. Aanslagen (bijvoorbeeld 9-11-2001) verdringen milieu maatregelen
4. Al Gore - klimaatdocu: "An inconvenient truth" (2006) Global warming bestaat!
5. Klimaattop Copenhagen 2009 ervaren als mislukking.
6.  Daarna sterke heropleving van milieubesef en milieuactivisme. 
   Mild: Greta Thunberg, Youth for Climate en Grootouders voor Klimaat
   Hard: Extinction Rebellion

Duurzame ontwikkeling, gedoopt op de Rio conferentie van 1992, hield een

belofte van consensus in, en een belofte van maakbaarheid: een gedepolitiseerd managerial

milieubeleid zou ons verder brengen.

Tegen het einde van dat decennium kreeg het mondiale milieuactivisme het lastig. De aanslagen van

9.11, in 2001, leken zelfs een doodklap: terrorisme, oorlog en migratie namen de agenda helemaal

over, mondiaal én in Europa en Nederland. De conferentie van Johannesburg 2002 werd een

mislukking. In bijna alle Europese landen, ook in de lage Landen, viel het milieubeleid na 2001-2003

nagenoeg stil. Op milieukennis werd bezuinigd, het gebruik van die kennis bekritiseerd, sommige

milieumaatregelen werden teruggedraaid. In de Verenigde Staten werd in 2007 het geruchtmakend

artikel ‘the death of environmentalism’ gepubliceerd, en voor velen was de klimaatconferentie van

Copenhagen, 2009, een mislukking.

Intussen had Al Gore de wereld uit het dieptepunt van de milieubelangstelling getild, met een

boodschap die even ‘inconvenient’ als krachtig was. In elk geval laat het tweede decennium van de

21ste eeuw een sterke heropleving van milieubesef en milieuactivisme zien, met klimaat met stip op

1, met Parijs 2015 als een belofte, met Greta Thunberg, Youth for Climate en Grootouders voor

Klimaat als zachte, en Extinction Rebellion als een hardere vorm van hedendaags milieuactivisme.

In Den Haag zijn vanmiddag meer dan 2.400 aanhangers van de klimaatactiegroep Extinction Rebellion opgepakt nadat ze de snelweg A12 in Den Haag hadden geblokkeerd. Vlak voor het middaguur liepen enkele duizenden mensen er de snelweg op. Daar werden ze tegengehouden door de politie, die ook het waterkanon inzette. (9 sept 2023)

Klimaatactivisme door vernielen van kunst (waar geef je om?)

landschappen zijn het beschermen waard!

Milieu activisme in de kunst

nieuwe kunstvormen:

- street art

- installatie kunst

- performance art

De installatiekunst heeft als belangrijkste kenmerk dat ze als hybride kunstvorm kunst

en leven wil integreren en zich daardoor uitstrekt tot ver buiten de traditionele

kunstpraktijken. Bovendien is ze sterk verbonden met de publieke ruimte, want de

kunstenaar houdt zijn werk niet langer binnen de grenzen van het atelier. De aandacht is

namelijk niet zozeer op één object zoals een schilderij of een sculptuur gericht, maar op

de relatie tussen verschillende elementen of een interactie tussen meerdere objecten en

hun context. Sleutelwoorden zijn ‘environment’, ‘site-specific’, ‘minimalisme’,

‘conceptuele kunst’, ‘work in progress’, ‘happening’, ‘politiek statement’. Deze hybride

kunstdiscipline kent altijd op een of andere manier een wederkerige relatie tussen

waarnemer en kunstwerk, kunstwerk en ruimte, ruimte en waarnemer (Reiss 1999, xiii).

Vanuit voorlopers als Kurt Schwitters’ Merzbau in Europa en Frederick Kieslers Horse

Galaxy in New York ontwikkelt de installatiekunst zich als een reactie op de Tweede

Wereldoorlog uit twee stromingen: ‘environment’ en ‘minimalisme’. 

Banksy en de klimaatcrisis

In 2009 maakte Banksy een mural die half boven het water van Regent’s Canal in Londen uitstak met de tekst 'I don't believe in global warming'. 

Aanleiding: Mislukken klimaattop.

Tien jaar later dook dit werk op, op de plek waar een Extinction Rebellion protest plaatsvond.

Street art : recycled street fashion, Kinshasa, Congo  aandacht aandacht voor vuilnis crisis en consumentisme

allerlei materialen

allemaal afval

lopende kunst (performers)

KinAct Festival

Wat is perfomance art

• Ontstaan in de jaren '70
• Door immateriële kunst te maken waarbij hun lichamelijke zelf het medium is proberen ze te breken met tradities. Performance art is niet te koop. Door de grenzen op te zoeken en de toeschouwers hier in te betrekken probeert de kunstenaar aan te zetten tot denken.
• Beeldende kunstvorm waarbij live-acties door kunstenaars plaatsvinden in het bijzijn van of met participatie van publiek. Het is een kunstvorm die elementen van beeldende kunst, muziek en theater combineert. 
• De kunstenaar neemt meestal zelf met zijn eigen lichaam een rol aan, en maakt gebruik van rekwisieten en technische hulpmiddelen zoals lichteffecten, video en geluidsbanden.
• Elementen hierbij zijn provocatie, unieke ervaringen en het ontwikkelen van een kunstwerk zonder vooropgezette regels.

Endurance art

 Een subcategorie hiervan is uithoudingskunst (endurance art), met ongemakken als pijn, uitputting en eenzaamheid, die veel uithoudingsvermogen vergen. Soms zijn dit zeer langdurige performances.

Do not try this at home!

Opdracht (duur 3 weken) 2 pnt

maak een film (4-6 minuten)

stijl: perfomance art

onderwerp: eigen activistisch thema

Opdracht (week 1)

VOORBEREIDEN:

teams van 2 personen

kies een app om te editen

filmen mag met telefoon (landscape)

Opdracht week 2

Bedenk je thema (tip: maak een mindmap)

Wat ga je ter discussie stellen?

Bedenk een performance en film deze

Hoe ga je de reactie van het publiek opnemen?

Opdracht week 3

Presenteer je film van ca 4-6 min.

Geef een korte introductie

locatie: in de klas

Sluit af met de vraag om tips en tops

Provo's

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Latijn

Protest (van het Lat.: pro is 'voor', testari is 'getuigen') is het uitdrukken van negatieve gevoelens omtrent bepaalde politieke of maatschappelijke problemen. Op deze manier hopen mensen een verandering in de samenleving te bewerkstelligen.