4.1 Leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Boeren, heren en monniken

hoofdstuk 4

Waar denk je aan bij de Middeleeuwen?

De Middeleeuwen

= De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en voor de Vroegmoderne Tijd

• Het ligt in het midden van twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Sleep alle voorwerpen die met dit tijdvak te maken hebben naar het tijdvak-pictogram.

Hoe heet dit tijdvak?

1. Tijd van Ridders en Monniken
2. Tijd van Monniken en Ridders
3. Tijd van Ridders en Kerken
4. Tijd van Kerken en Ridders

Over welke tijd gaat 

dit tijdvak?

1. 100-600
2. 600-1000
3. 600-1200
4. 500-1000

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Onrustige tijden in Europa

500-800

Na de val van het West-Romeinse Rijk zijn er veel oorlogen
Reizen is gevaarlijk en mensen leven op het platteland.

Grote steden, zoals Rome, zijn er niet (meer)

Agrarische samenleving

Na de van het Romeinse Rijk wordt reizen erg gevaarlijk

Veel mensen durven hierdoor niet meer te handelen

Veel stedelingen moeten voor zichzelf gaan zorgen als boer

Zo ontstaat een agrarische samenleving

Een samenleving waarin bijna iedereen een boer is en er vrijwel geen steden zijn

Het Domein

In de middeleeuwen is bijna iedereen een boer.

Boeren werken op het land, maar dat is vaak niet van hen.

Dit is vaak van een rijke heer of van een klooster.

Dit gebied wordt het domein genoemd.

De horige

De boeren op het domein zijn geen slaven.

Maar, de boeren zijn ook niet vrij.

Zo mogen ze bijvoorbeeld niet weg zonder toestemming

Deze halfvrije boeren noemen we horigen

Komt van het oude woord "ghehorich" wat gehoorzamen betekent. Horigen waren dus gehoorzaam (aan de heer)

Wat is geen reden om horige te worden?

1. Veel mensen hebben geen eigen land
2. Veel criminelen vluchten van de heer
3. Veel mensen lijden honger
4. Veel mensen zijn onveilig

Boeren, heren en monniken

hoofdstuk 4

Waarom horige worden?

De boeren kiezen er vaak voor om horige te worden.

Dit doen ze omdat het een onveilige en arme  tijd is

De heer kan de boeren beschermen

In ruil daarvoor doen ze klusjes voor de heer: herendiensten

Hij heeft wapens en een burcht (kasteel)

Het hofstelsel

Het domein wordt soms ook wel het hof genoemd

De horigen werken dus op het hof van de heer

In ruil daarvoor geeft de heer bescherming op het hof

Deze afspraak noemen we het hofstelsel

Alles draait om de hoeve (boerdrij) van de heer, ook wel hof genoemd

Hofstelsel

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer

(de heer)

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer
(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

Boeren

De edelen

Eignaars van de grond, bestuurden het land, zorgden voor rechtspraak en voerden oorlog

Huis van de heer

Vaak niet meer dan een iets groter houten huis met een muur. Hierkonden de boeren schuilen bij een aanval.

Ophaalbrug

Kan gesloten worden bij een aanval

Gracht

Extra verdediging tijdens een aanval

Simpele huizen

Binnen de muren voor de belangrijkste mensen

Boomgaard

Ook binnen de muren werd voedsel verbouwd. Alle opbrengst hier was voor de heer

Boer buiten de muur

Er waren twee soorten boeren:

1. Vrije boeren: bezaten hun eigen grond
2. Horigen: hadden geen bezit en moesten werken voor de heer

Herendiensten

Horigen werden door de heer beschermd en gevoed, maar daar wilde de heer wel iets voor terug

De heer kon vragen om herendiensten

• graan malen
• druiven persen
• vechten voor de heer
• graan betalen
• wegen onderhouden
• gracht graven

Akker

Ook buiten de muren werd op het land gewerkt. Dit werd gedaan door de horigen.

Weiland

Buiten de muren lagen weilanden voor de dieren

Filmpje

Horigen