Hoofdstuk 3 + 4 markt en overheid*

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Leerdoelen:

 Uitleggen van de volgende begrippen:

  speltheorie

Gevangenen dilemma 

Dominante strategie

Nash evenwicht

Simultaanspel

Kartel

• Als bedrijven met elkaar onderling overleggen om concurrentie te voorkomen, door bijvoorbeeld een minimumprijs van producten af te spreken vormen bedrijven een kartel.
• Een kartel vormen is in Nederland VERBODEN.

Kartel 

Kartel =  Afspraken tussen bedrijven om concurrentie te verminderen 

Kartelvorming =  Samenwerking van landen

Nadeel = Vermindert de concurrentiepostie  waardoor prijzen hoger worden

Kartel vs Fusie

economisch surplus = CS + PS

consumenten surplus

verschil betalingsbereidheid en prijs die betaalt wordt

producenten surplus

verschil leveringsbereidheid en prijs die ontvangen wordt

Van spel naar theorie

Waarom gebruik je speltheorie?

Kernwoorden:

- speltheorie

- acties

- evenwicht

gevangenen dilemma

De pay off matrix (opbrengst tabel)

We gaan samen kijken naar de pay off matrix op blz 43

1. Bepaal de dominante strategie van Coca Cola en Pepsi Cola
2. Waar zit het Nash evenwicht
3. Is er een gevangenendilemma?
4. Niet Pareto optimaal. Hij is wel Pareto optimaal als er een andere uitkomst is waar beide spelers beter van worden.

Simultaanspel

Als er gelijktijdig wordt gekozen noemen we dit een simultaanspel. 

Geen dominante strategie 

Als de dominante strategie gelijk is aan de optimale uitkomst dan is het geen sprake van een gevangenen dilemma

Ook kan een spel twee evenwichtssituaties hebben, dan is er ook geen dominante strategie

Opdrachten

3.1 t/m 3.8

3.9 t/m 3.13

3.14 t/m 3.16

Maak 3.8 t/m 3.14

Maximumprijs

Bij een maximumprijs ligt de prijs onder de evenwichtsprijs en ontstaat er een vraagoverschot / aanbodtekort.

maximumprijs

Maximumprijzen

• De overheid vindt soms de prijs die ontstaat op een markt van vraag en     aanbod te hoog. 
• Ze kunnen dan ingrijpen door een maximumprijs in te stellen.
• De producenten mogen hun product of dienst dan niet voor een prijs   boven de maximumprijs aanbieden.
• Let op: een maximumprijs ligt onder de evenwichtsprijs!
• Voorbeeld: treinvervoer.

Een minimumprijs ligt 

boven de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 

aanbod groter
dan de vraag, 

zodat er een aanbodoverschot 

ontstaat.  

Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

minimumprijs voor boeren

De minimumprijs is zo vastgesteld dat de kosten van duurzame productie worden gedekt. Is de marktprijs hoger, dan volgt de minimumprijs gewoon de markt. Maar zakt de marktprijs door de bodem, dan wordt de minimumprijs van kracht. Zo biedt Fairtrade boeren een vangnet in tijden van lage wereldmarktprijs. 

Maak 4.1 t/m 4.6

Twee beweringen over maximumprijs.
I. Een maximumprijs leidt tot een aanbodtekort.
II. Een aanbodtekort vereist aanvullende maatregelen om het aanbod te verdelen/distribueren en/of te stimuleren.
Welke bewering(en) is/zijn goed?

1. Beide zijn goed
2. I is goed, II is fout
3. I is fout, II is goed
4. Beide zijn fout

• Een maximumprijs leidt tot een aanbodtekort.

Maximumprijs is ter bescherming van de consument en dus onder de evenwichtsprijs.
Vraag > aanbod
Dus juist

• Een aanbodtekort vereist aanvullende maatregelen om het aanbod te verdelen/distribueren en/of te stimuleren.

er is meer aanbod nodig (aanbodtekort)
De overheid moet dat regelen.

Dus juist

A beide zijn goed

Twee beweringen over minimumprijs.
I. Een minimumprijs is ter bescherming van (het inkomen van) de producent.
II. Een minimumprijs dient ter ondersteuning van de productie van wenselijke goederen.
Welke bewering(en) is/zijn goed?

1. Beide zijn goed
2. I is goed, II is fout
3. I is fout, II is goed
4. Beide zijn fout

• Een minimumprijs is ter bescherming van (het inkomen van) de producent.

Correct

• Een minimumprijs dient ter ondersteuning van de productie van wenselijke goederen.

Hier: goederen die we allemaal wensen/nodig hebben

correct

A beide zijn goed

Heffingen en subsidies

De overheid kan de productie en consumptie ook bijsturen door de prijs indirect te beïnvloeden:

* kostprijsverhogende heffingen (indirecte belastingen)  -> vraag daalt

* kostprijsverlagende subsidies                                                       -> vraag stijgt

Samenvatting

- Minimum- en maximumprijzen beïnvloeden niet de ligging van de lijnen.

- Subsidies (naar rechts/onder) en heffingen (naar links/boven) doen dat wel.

Belangrijk: Heffingen en subsidies 

beïnvloeden alleen de aanbodslijn en 

niet de vraaglijn (beïnvloed wel de hoogte 

van de Qv, maar niet de lijn zelf) 

Maak 4.7 t/m 4.9

minimumloon

Loonvorming

Over het algemeen:

Beroepen waar een tekort aan is                            Loon omhoog

Beroepen waar een overschot aan is                    Loon omlaag (op termijn)

Lonen die dalen (of onzekerheid over loon) geven onrust in de samenleving, en dat wil de overheid niet. Vandaar een minimumloon.

Huiswerk

Maak hoofdstuk 3 en 4