KT1 - Nieren en urinewegen - vervolg pathologie

• Anatomie, Fysiologie en Pathologie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie, Fysiologie en Pathologie 

Week 2

Leerjaar 1

Module 2A

Programma

- Terugblik vorige les

- Vervolg pathologie: incontinentie

- Opdracht

- Vervolg pathologie
- Huiswerk

Lesdoelen

• Benoemen welke verschillende ziektes rondom nieren/urinewegen er zijn

• Kenmerken van de verschillende ziektes benoemen

• Behandelmethodes van de ziektes benoemen

Terugblik vorige les 

Welke klacht past bij urolithiasis?

1. Pijn in de onderbuik
2. Koorts
3. Pijn in aanvallen
4. Pijn bij het plassen

Welke antibiotica is de 1e keus bij een UWI?

1. Co-trimoxazol
2. Trimethoprim
3. Fosfomycine
4. Nitrofurantoïne

Wat is de oorzaak van nierstenen (urolitheasis)

1. Alcohol
2. roken
3. geslachts- gemeenschap
4. onbekend

Hoe heet de functionele eenheid van een nier waar urineproductie plaats vindt

1. Pyelum
2. Nefron
3. Ureter
4. Urethra

Wie heeft er meer kans op nierstenen

1. mannen
2. vrouwen

Waar komen de ureters de blaas in

1. bovenkant
2. onderaan de achterkant
3. onderkant
4. zijkant

Wat gebeurd er in de glomerulus

1. discretie
2. excretie
3. filtratie
4. terugresorptie

Hoeveel liter voorurine wordt er gemiddeld op een dag gemaakt

1. 1500 liter
2. 1,5 liter
3. 170 ml
4. 170 liter

Welk hormoon heeft geen invloed op de uitscheiding van urine

1. Erytropoëtine
2. Antidiuretisch hormoon (ADH)
3. Aldosteron
4. Renine

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

• Het begrip incontinentie verklaren
• De kenmerken van incontinentie noemen
• De verschillen tussen incontinentie noemen

Incontinentie

Incontinentie

• Incontinentie= Ongewild urineverlies, minimaal 2 keer per maand 

Als er voldoende urine in de blaas zit, geeft de blaas een signaal af naar de hersenen: ‘Ik wil leeg’.

De blaasuitgang ontspant zich en de blaasspier trekt zich samen, waardoor urine uit de blaas stroomt.

Waarom werkt het soms (of altijd) niet goed?

Aantal factoren:

• Bekkenbodemspieren worden slapper met de leeftijd
  
• Plasbuis van de vrouw verandert met de leeftijd (door hormonen na de overgang)
  
• Blaas is sneller geprikkeld naarmate je ouder wordt
  
• Bekkenbodem beschadiging (door vaginale bevallingen)
  
• Hoge buikdruk (overgewicht, obstipatie of verkeerde toiletgewoontes)
  
• Roken!

Soorten incontinentie 

1. Stress incontinentie
2. Urge-incontinentie (urgency incontinentie)
3. Gemengde incontinentie

Stress incontinentie

• Inspanningsincontinentie
• Vooral bij vrouwen
  
• Kleine druppels urineverlies
• Ontstaat door drukverhoging in de buik: hoesten, niezen, springen
• Behandeling: trainen van bekkenbodemspieren

Urge-incontinentie (urgency incontinentie)

• Aandrangincontinentie
  
• Plotse aandrang, urine komt gelijk
  
• Gehele blaaslediging
• Bij mannen en vrouwen
• Psychische oorzaak, aandoening aan blaas of zenuwstelsel
• Behandeling: blaastraining, geneesmiddel voor ontspannen van blaasspier: spasmolytica = oxybutine

psychische oorzaak: na 1 keer incontinet te zijn geweest, is de patient bang dat het nog een keer gebeurd. De spanning zorgt voor spierspanning op de blaasspier

Gemengde incontinentie

• Combinatie van stress en urgency incontinentie 

Enuresis nocturna

• Bedplassen
• >6 jaar: minstens 2 keer per maand
• Komt veel voor - 1 op de 10 jongens
• Consult bij huisarts
• Behandeling: kalendermethode, plaswekker, medicatie: desmopressine (remt urineproductie af) 

Glomerulonefritis en glomerulopathie

• Verzamelnaam voor ontsteking of aantasting van de nierschors
• Oorzaken: DM, hypertensie, auto-imuunziekte
• Symptomen:

1. Bloed en/of eiwitten in de urine
2. Hypertensie (zonder klachten)
3. Moe, eetlust neemt af en jeuk (door ophopende afvalstoffen)
4. Creatine en ureum in bloed te hoog 

• Behandeling:

1. Bloeddrukverlagers
2. Dieet > met name eiwitten verminderen
3. Dialyse of niertransplantatie

Nierinsufficiëntie

Nieren zijn onvoldoende in staat om de afvalstoffen en vocht uit het bloed te verwijderen 
Acute (binnen enkele dagen/weken ontstaan:

• Te weinig aanvoer van bloed naar de nier, beschadiging van het nierweefsel,  stuwing in de nier bijvoorbeeld door nierstenen.
• Vaak bij patiënt met onderliggende ziekten
• Nierfunctie neemt af, patiënt plast minder en wordt moe (door ophoping afvalstoffen)
• Kalium stijgt > slecht voor hart > meer dan helft overlijdt

Chronische (na maanden/jaren):

• Oorzaak: DM, hypertensie, pyelonefritis of auto-immuunziekte
• Geeft pas klachten als nierfunctie heel laag is: 's nachts plassen, urineproductie neemt af, vermoeid, eetlust minder, geheugen en concentratieproblemen
• Afvalstoffen hopen op in het bloed
• Nieren zijn kleiner, bloeddruk wordt hoger, grote kans op bloedingen
• Dieet! Zout en eiwitbeperking
• Dialyse of niertransplantatie = levensreddend

Dialyse

• Afvalstoffen en vocht verwijderen uit het lichaam
• Hemodialyse: bloed uit het lichaam in een apparaat gepompt, 3 keer per week
• Peritoneale dialyse: dialysevloeistof via kunstmatige opening in buik. Afvalstoffen komen ook in buikholte, die mengen zich met de vloeistof. 

Nierkanker

• Relatief zeldzaam
• Oorzaak onbekend, komt vaker voor bij mannen en rokers
• Vage klachten, vaak per toeval ontdekt 
• Bloed in urine, pijn in flank en plaatselijke zwelling
• CT-scan/Echo
• Behandeling: Nier, bijnier en lymfeklieren verwijderd 
• Bij uitzaaiingen een slechte prognose

Blaaskanker

• Risicofactoren: mannen, hogere leeftijd, erfelijke aanleg, roken
• Bloed in urine, pijn bij plassen, hoge mictiefrequentie en loze aandrang
• Cystoscopie en biopt
• Behandeling: operatie, bestraling of chemotherapie
• Gemiddeld slechte prognose 

Urethritis

• Infectie van de plasbuis
• Mannen: afscheiding, vrouwen: vaak geen klachten
• SOA: chlamydia / gonorroe
• Behandeling met antibiotica
• Vrouwen: complicatie = opstijgen van infectie naar vagina/bekken > vruchtbaarheid neemt af

Aan de slag

• Opdrachten nieren & urinewegen
• Inleveropdracht pathologie urinewegen (week 51)

Opdracht 1 en 2 verplicht

Opdracht 3 (herhaling) voor studenten die het nog lastig vinden of extra oefening willen.